Nga Oerd Bylykbashi
Në fillimin e shtatorit 2001, bashkë me dy kolegë të tjerë nga Shqipëria, Elsa Ballauri dhe Maksim Shimani, iu bashkova si vëzhgues afatshkurtër Misionit Ndërkombëtar të Vëzhgimit të Zgjedhjeve në Bjellorusi. Ishte tentativa e Lukashenkos për një mandat të dytë si president.
Asokohe punoja në OSBE dhe kisha eksperiencën e freskët të zgjedhjeve skandaloze parlamentare me 5 raunde votimi të 2001, ato me Dushk ku me një truk PS i vodhi opozitës 9 mandate, kandidatë të pavarur fallco (ministra që regjistroheshin si të pavarur për të mashtruar sistemin), rrahje komisionerësh nga policia, qindra policë, SHISh apo tanke nëpër rrugë, kuti votimi që zhdukeshin dhe gjendeshin të shqyera, kuti votimi që hapeshin në anësore dhe ndërroheshin procesverbalet rrugës për në qendër, KQZ dhe komisione që kontrolloheshin të gjitha 5:2 nga qeveria socialiste, Gjykatë Kushtetuese që i hiqte mandatet deputeteve të opozitës dhe urdhëronte rivotim që më pas fitohej nga qeveria.
Po kishim edhe lista zgjedhësish të manipuluara ku rreth 150 mijë zgjedhës nuk figuronin fare në regjistrat e gjendjes civile pra zgjedhës zombi që në fund rezultonin të kishin votuar, zonat zgjedhore krejtësisht të manipuluara në favor të qeverisë saqë në veri opozitës i duheshin më shumë vota për të zgjedhur një deputet sesa qeverisë në jug. Nuk mbaron këtu katalogu i manipulimeve.
Ja, me këtë “bagazh dijesh” isha i armatosur, unë vëzhguesi i thjeshtë i thjeshtë i OSBE/ODIHR-it. Fati e deshi të isha vëzhgues në distriktin me qendër qytetin Brest. Por rastësia më solli lajmin që Brest ishte qyteti ku para pak ditësh filluan protestat kundër regjimit të fundit diktatorial në Evropë.
Lajmet e këtyre ditëve më kujtuan eksperiencën e zgjedhjeve të shtatorit 2001 në Bjellorusi. Na thanë të bënim kujdes se Lukashenko e paraqiste ODIHR-in si “djalli” që kishte ardhur të prishte Bjellorusinë. Asokohe perëndimi kishte dominancë në OSBE dhe nuk i kishte hyre shejtani akoma.
Ato ditë pamë manipulime aq të trasha saqë dukeshin brutale dhe foshnjarake. Krahasuar me atë që kisha parë neë qershor-gusht të atij viti në Shqipëri, Lukashenko dhe shpura e tij post-sovjetike kishin mungesë të theksuar “fantazie” në manipulimin e zgjedhjeve përballë ustallarëve socialistë në Shqipëri. Në përfundim Lukashenko u rizgjodh për një mandat të dytë me më shumë se 85% të votave. Nuk e turpëronte veten me pak ai.
Në kthim me disa kolegë diskutonim për manipulimet që kishim parë. Duke qeshur hidhur u thash: “Këto që pamë ishin si ushtrime për nivel kopshti, manipulime krejt të trasha. Duhej të vinit në Shqipëri në qershor të shihnit manualin me titull “Si të manipulosh zgjedhjet””.
Atë ditë ishte 11 shtator 2001. Pak orë më vonë, rrëzimi i dy kullave binjake në New York do të ndryshonte botën. E ku e imagjinoja dot unë atë ditë që bota do të ndryshonte aq sa vetë ustai i manipulimit të zgjedhjeve në Shqipëri, do të udhëhiqte OSBE, do të jepte bekimin për raportin e vëzhgimit të zgjedhjeve të manipuluara bjelloruse dhe madje do të guxonte të ndërmjetësonte zgjidhjen e krizës pas rrahjes brutale të protestuesve. Çfarë fati ters dhe cinik patën bjellorusët!
