Shtrembërimet e tregut dhe efektet anësore të transparencës: gjithmonë më mirë se gënjeshtrat e shtetit (dhe idiotët)
Nga Mattia Feltri
E di, nuk mund t’i duroni më metaforat e mëdha, por më lejoni edhe një: AstraZeneca, metafora e demokracisë. Ndodh që AstraZeneca nuk shpërndan doza vaksinash në sasitë e përcaktuara në vendet e Bashkimit Evropian dhe është një shtrembërim klasik i tregut, me të cilin demokracitë bashkëjetojnë, sepse konsiderojnë se prona private dhe e drejta e ndërmarrjes janë themelet e lirisë individuale; dhe demokracitë, kur hasin në një shtrembërim, përpiqen ta ndreqin, duke ditur se kurrë nuk mund ta drejtojnë atë plotësisht, vetëm pak, aq sa lejohet për drurin e shtrembër që është njeriu. Nuk i vënë flakën, nuk e spërkasin me kripë, nuk vazhdojnë me zgjidhjen shpëtuese të përsosmërisë dhe pastërtisë: ata ia lënë mrekullisë së demokracive autoritare ose joliberale.
Së dyti, ekziston një dyshim i përhapur se vaksina e AstraZeneca shkakton efekte anësore të rënda, madje edhe vdekje, dhe bazuar në të dhëna jo të qëndrueshme të pamjaftueshme ose më shumë të ngjarë, megjithatë dyshimi përhapet njësoj. Këtu është një efekt tjetër anësor: transparenca. Dhe në fakt, mbi transparencën, hidhen disa gazeta të tepërta, të nxitura nga alarmizmi, disa politikanë në një kërkim të pashtershëm për opozitë, të cilët mbesin aty, zhyten në *kretinizëm të përhapur, nga jo shumë, por jo pak, tani të padisponuar për vaksinim, duke qenë kretinizë, një tjetër e drejtë e paprekshme e demokracisë (përndryshe idiotët nuk do të votonin).
Për momentin, përqindja nga zero e aksidenteve pas vaksinimit dhe provat e korrelacionit midis vaksinës dhe aksidentit, janë të tilla që mund të thuhet, në të njëjtën mënyrë: ai shkon në lokal për të marrë një kapuçino dhe vdes, ose shtrohet në spital pasi ka parë një seri në Netflix.
Askush nuk do të ëndërronte të hetonte banakierë ose skenaristë, dhe për këtë arsye rroftë demokracia, e cila dikton, në momentin e pëlqimit të informuar, se vaksina nuk është njëqind për qind e sigurt dhe mund të shkaktojë efekte anësore, dhe kam parë njerëz që tronditen nga lajmet, dhe natyrisht lajmi nuk është (kam këtu me vete paketimin e një ilaçi shumë banal me paracetamol dhe paralajmëron se mund të shkaktojë reaksione të forta të lëkurës, ënjtje të saj ose mukoza, ënjtje të laringut, shok anafilaktik, zvogëlim të trombociteve, qelizat e bardha të gjakut, qelizat e kuqe të gjakut, hemoglobina, granulocitet, “të gjitha qelizat në gjak”, përgjumje, marramendje, dobësi, dhimbje koke, urtikarie, eritemë, alergji ndaj dritës, vizion të paqartë, trashje të sekrecioneve bronkiale, çrregullime gastrointestinale, ndryshime të mëlçisë, hepatit, insuficiencë renale, mungesa urine. A do të jetë e përshtatshme heqja e paracetamolit?).
Prandaj ka nga ata që, në një numër tashmë më të madh, thirrën Sputnik, i cili është produkti dhe ndoshta metafora e demokracisë autoritare, pasi flitet për një vaksinë të shkëlqyeshme, pa efekte të padëshirueshme, është një ilaç, është përsosmëria, dhe jam ironik të mos them se nuk është një vaksinë e mirë, por të them që demokracia autoritare nuk pranon dyshimin, nuk pranon rrezikun, nuk pranon kundërshtimin, nuk pranon disidencën: është ashtu dhe kaq (nëse është një vaksinë e mirë, do të vendoset nga organet përgjegjëse, kur t’u dorëzohet atyre dokumentacioni i nevojshëm, dhe ata do ta kenë të detyrueshme).
Në librin e saj të fundit, Anne Applebaum (Perëndimi i diellit të demokracisë, Mondadori) shpjegon ndryshimin midis diktaturave të shekullit të njëzet dhe demokracive autoritare ose joliberale të mijëvjeçarit të tretë: e para shpërndau gënjeshtra të mëdha, njeriu i ri përmes diktaturës së proletariatit ose epërsia e racës ariane; këto të fundit përhapin gënjeshtra mesatare, për papërshtatshmërinë e pariparueshme të demokracive liberale, për shembull në trajtimin e pandemisë (Evropa është vonë me vaksinat, por jo më vonë se Rusia, ndërsa Shtetet e Bashkuara, Britania e Madhe dhe Izraeli janë shumë përpara).
Tani në Itali po arrijmë një strukturë politike mëse të denjë, kemi një kryeministër me prestigj të rrallë, në krye të Partisë Demokratike ka një njeri pa efekte speciale boshe dhe kulturë solide, Lega është shndërruar me zell në respektimin e institucioneve, përfshirë ato evropiane, dhe mbase e bën këtë me një pjesë të preteksteve, por është konvertuar, Lëvizja Pesë Yjet, përveç fijes kineze të blogut Beppe Grillo, është anija e zakonshme e vogël në favor të erës, por kësaj here është erë e mirë. Gjithçka mirë, me sa duket. Ose të paktën mjaft mirë.
Por vendi vazhdon të jetë ai që është, i përshkuar nga një populizëm fosforeshent i vetëmbajtur, çështja e vaksinës e tregon, por, dhe më vjen keq ta them, imazhi i Presidentit të Republikës në një dhomë pritjeje Spallanzani, para dhe pas vaksinimit, në mes të të gjithëve si të gjithë, dhe për këtë arsye i ekzaltuar si president i barabartë me gjithë të tjerët, është ekzaltimi i saktë i populizmit. Sergio Mattarella nuk është si gjithë të tjerët, do të jetë në një vit kur i skadon mandati. Tani është president i gjithë të tjerëve, është garantuesi i Kushtetutës, ai është mbi të gjitha, dhe për të mirën supreme të të gjithëve, për mbajtjen e Republikës, ai duhej të trajtohej në përputhje me rrethanat: duhej të vaksinohej para të tjerëve dhe ndoshta në Quirinale.
Mirënjohja mbizotëron ndaj Mattarellas për propozimin e Draghi-t. Ka rivendosur – me parlamentin, domethënë votën e popullit – besueshmërinë për shtetin. Por jemi të rrethuar nga diktatura kineze, nga autoritarizmi rus, nga teokracitë islamike, nga joliberalët e Evropës Lindore aq shumë të toleruar nga Evropa, nga mosbesimi i brendshëm anti-demokratik, i gatshëm për t’u rihapur në rastin tjetër. Ulja e kontrollit do të ishte shumë e rrezikshme.
*Gazetar, shkrimtar italian, drejtor i HuffPost Italia
*Kretinizëm, mungesë e zhvillimit mendor dhe fizik për shkak të funksionit të pamjaftueshëm të tiroides; pabesueshmëri, marrëzi.
Përgatiti për botim L.Veizi/ Burimi: huffingtonpost.it
