Rusia kishte pushuar së sulmuari në ditët e furishme të verës së vitit 1991, kur Traktati i Varshavës u shpërbë , duke ndryshuar papritur situatën strategjike evropiane dhe botërore. Pas shtatëdhjetë vitesh, Bashkimi Sovjetik po shpërbëhej para syve tanë: Lufta e Ftohtë përfundoi me fitoren dërrmuese të bllokut perëndimor të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, një triumf i arritur – me fat të përbashkët – pa kërcënimin konkret të një konfrontimi ushtarak.
Ushtria e Kuqe, e cila për gati gjysmë shekulli kishte qenë ushtria tokësore më e fuqishme në planet, duhej të pastronte vendet tashmë aleate me BRSS, duke braktisur sasi të mëdha të materialit luftarak, për t’u ridisponuar – reduktuar në mënyrë drastike përsa i përket burrave, mjetet dhe aftësitë operacionale – brenda kufijve të rinj rusë. Perdja e Hekurt u bë befas një relike e së shkuarës: perspektiva të reja gjeopolitike u hapën para fituesve, ndërsa disa politologë ëndërronin për “fundin e historisë” tashmë të afërt.
Në realitet, historia nuk ka mbaruar. Rënia e bllokut komunist ka hapur një epokë kompleksiteti të madh, të mbushur me protagonistë, veprimet e të cilëve u shpëtojnë kategorive tradicionale të konflikteve midis shteteve sovrane, duke shumëfishuar rreziqet dhe ndoshta ne madje pushuam së frikësuari shumë shpejt nga ariu rus.
Pas reagimit të kundërt të shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, poshtërimeve të luftës në Çeçeni (1994-96) dhe zgjerimit drejt lindjes së NATO-s (Polonia, Hungaria dhe Republika Çeke iu bashkuan asaj në 1999, e ndjekur nga tre vjet) , qeveria e Moskës ka rikonstituuar një forcë të fuqishme ushtarake, duke përfituar nga stabiliteti ekonomik i arritur në vitet e para të mijëvjeçarit të tretë dhe të ardhurat e pasura nga eksportet e naftës dhe gazit natyror.
RIORGANIZIMI. Nën udhëheqjen politike të Vladimir Putin dhe falë ekspertizës së Ministrit të Mbrojtjes Anatolij Serdyukov (në detyrë nga 2007 deri në 2012), Rusia ka riorganizuar dhe të paktën pjesërisht modernizuar forcat e saj të armatosura, duke arritur nivele shumë të respektueshme të efikasitetit, megjithëse në shkallë më të vogël sesa në epokën e superfuqisë sovjetike.
Sot, burimet ushtarake të Moskës, megjithëse të paaftë për të konkurruar me NATO-n në një konfrontim global – i cili vazhdon të jetë i padepërtueshëm falë ekzistencës së arsenaleve bërthamore të afta për të asgjësuar kundërshtarin – sigurisht që janë të përshtatshme për të arritur qëllime më të kufizuara. , në një klimë në rritje tension ndërkombëtar që paraqet rreziqe shumë të ndryshme por jo më pak serioze se ato të epokës së Luftës së Ftohtë.
A kemi sërish frikë nga Rusia sot? A është kjo një frikë legjitime? Mënyra e vetme për të ditur është të analizoni përdorimin e forcave të armatosura të Moskës në konfliktet e viteve të fundit. Pas vitesh të gjata letargji, filloi me një surprizë të keqe për Perëndimin.
Më 8 gusht 2008, kur presidenti i Gjeorgjisë Michail Saakashvili, një aleat i Uashingtonit, vendosi të pushtonte rajonet e shkëputura të Osetisë Jugore dhe Abkhazisë, të mbrojtura nga Moska, forcat e tij të armatosura u ndeshën me disfatë të shpejtë. Në pesë ditë, forcat ruse, të mbështetura nga forcat ushtarake lokale, kundërsulmuan dhe mundën gjeorgjianët, duke e detyruar Saakashvilin të nënshkruajë një armëpushim poshtërues që në 12 gusht. Rusia dërgoi rreth 30,000 njerëz në territoret e diskutueshme. Gjëja më mbresëlënëse, nga pikëpamja ushtarake, ishte vlerësimi i përsosur nga qeveria e Moskës për rreziqet dhe përfitimet strategjike të operacionit: një fitore rrufe e shpejtë do t’i kishte hequr Aleancës Atlantike çdo mundësi reagimi sepse përballë një fakti të kryer, asnjë qeveri perëndimore nuk do ta kishte bindur ndonjëherë opinionin e saj publik që të niste një luftë për Osetinë e Jugut dhe Abkhazinë. Në afërsi të strofkës së tij, ariu rus mund të përdorte kthetrat e tij.
RASTI I UKRAINËS. Diçka e ngjashme, por në përmasa më të gjera dhe me rreziqe më serioze për sigurinë globale – ka ndodhur në Ukrainë që nga viti 2014. Përsëri, përballë një ndryshimi armiqësor gjeopolitik në kufijtë e saj, Moska ka reaguar me shkathtësi duke përdorur forcën e vet ushtarake. Qëllimi strategjik ishte i qartë: të mos humbiste kontrollin e Krimesë, me bazën jetike detare të Sevastopolit, dhe të Basenit të Donit (Donbass), një rajon i pasur me burime natyrore, i banuar në pjesën më të madhe nga njerëz rusishtfolës.
Një konfrontim i drejtpërdrejtë me forcat ukrainase duhej të përjashtohej, sepse në këtë rast rreziku i një ndërhyrjeje të NATO-s do të kishte qenë shumë i lartë: një grusht shteti pa gjak në Krime mund të kishte sukses, duke qenë se edhe në gadishull popullsia ishte në favor të një aneksimi me Rusinë, ndërsa mbështetja ushtarake “e fshehtë” për rebelët separatistë të Donbasit do të kishte mjaftuar për të ngrirë situatën duke pritur kohë më të mira. Sot Krimea është në duart ruse (megjithëse aneksimi nuk njihet nga komuniteti ndërkombëtar), ndërsa në pellgun e Donit konflikti midis Ukrainës dhe Republikave Popullore të vetëshpallura Donetsk dhe Lugansk ka përfituar Moskën, e cila i arriti objektivat e saj strategjike me një shpenzim minimal i forcave.
Lëvizja e tretë ushtarake e Putinit ishte më e guximshmja, jo vetëm sepse në këtë rast nuk kishte të bënte me një zonë në kufirin rus. Për shekuj me radhë carët e Moskës kishin kultivuar një ëndërr: një bazë detare në ujërat e ngrohta të Mesdheut apo të Gjirit Persik, për të mos mbetur peng i rrethimit të akullit. Rusia ka qenë gjithmonë një fuqi tokësore: për të luajtur një rol global, asaj i mungonte qasja e lirë në detet e botës. Për këtë arsye, në vitin 1905 Car Nikolla II u përfshi në luftën katastrofike me Japoninë, e cila i dha goditjen e parë perandorisë së tij. Njëqind e dhjetë vjet më vonë, në tetor 2015, Vladimir Putin luajti kartat e tij ushtarake në Siri me një qëllim të ngjashëm, por me aftësi më të madhe, duke mbështetur qeverinë e Asadit në luftën civile kundër rebelëve sunitë.
Falë misioneve të sulmit tokësor të kryera nga rreth njëzet gjuajtës-bombardues, përdorimin e një brigade të artilerisë së rëndë dhe disa qindra njerëz të forcave speciale dhe lëshimin e raketave të lundrimit nga anijet e flotës Kaspike, Moska ka marrë në fakt, një rezultat i dyfishtë strategjik: para së gjithash shmangi kolapsin e qeverisë mike të Damaskut, duke mbajtur kështu kontrollin e bazës detare të Tartusit (që nga viti 2017, Rusia ka sovranitet mbi territorin e bazës) dhe të bazës ajrore të Latakisë, ose më mirë një pikëmbështetje e fortë në tabelën e shahut të Mesdheut; së dyti, tregoi (veçanërisht për Perëndimin) se forcat ushtarake të ISIS-it dhe organizatave të tjera fundamentaliste islamike mund të mposhten në terren. Por këtë herë një “luftë proxy” që iu besua forcave të Damaskut, duke mbajtur të paprekur potencialin e saj për të mbrojtur integritetin e territorit dhe lirinë e manovrimit politik të Nënës së Madhe Rusi.
