Refleksion/ Fati i njeriut dorë të totalitarizmit

113 563 lexime

124,178FansaPëlqeje

Nga Sazan Goliku

30 vjet më pare u botua novela “Kur dynden vikingët” e Pjetër Arbnorit, një ish i burgosur politik për gati 30 vjet, pastaj punëtor i pakualifikuar, pastaj deputet dhe kryetar i kryesisë së Kuvendit të Republikës. Pas vdekjes së tij të papritur emri iu mbulua me heshtje.

Vetëm pas rënies së diktaturës së proletariatit u botuan romanet e novelat e shkruara prej tij si “Mugujt e Mesjetës”, “Vorbulla”, “Shtëpia e mbetur për gjysmë”, “Brajtën – një vetëtimë e largët”, “Kur dynden vikingët”, “Vdekja e Gebëlsit”, “Bukuroshja me hijen”, “E panjohura” dhe publicistikë.

Duke lënë mënjanë këtu punën e tij si politikanë, mendoj se ka ardhur koha që vepra letrare e Pjetër Arbnorit të vlerësohet e rivlerësohet nga kritika dhe studimet letrare si një ndihmesë për njohjen e kësaj letërsie, e cila nuk pati fatin të botohej e të njihej në vitet kur u shkruan si shumë vepra të tjera të autorëve që e kishin të ndaluar të drejtën e botimit për shkak të biografisë ose të veprave të papërshtatshme dhe të papranueshme për kërkesat ideologjike e politike të realizimit socialist.

Novela “Kur dynden vikingët” e Pjetër Aarbënorit ishte vepra e tij e parë e botuar.

Titulli i novelës na sinjalizon një temë të lashtësisë mesjetare, kurse ballina e librit dhe epigrafi i Nehruit: “Fashizmi dhe komunizmi janë vëllezër”, na afrojnë e sugjerojnë kohën në të cilën zhvillohet subjekti i novelës: periudhën mes dy luftërave botërore në Gjermani. Megjithëse i përcaktuar saktësisht në kohë e hapësirë, subjekti, në bazë të analogjisë së dukurive, aludon për realitetin shqiptar të periudhës së diktaturës. Autori e ka ndërtuar subjektin mbi një ngjarje të vërtetë që i ka ndodhur një oficeri në kohën e diktaturës, që në novelë është kthyer në oficer të vermahtit gjerman.

Lexo edhe :  Shumica e të rinjve shqiptarë nuk e njohin trashëgiminë jomateriale

Me një stil të rrjedhshëm e të shtruar, të thjeshtë e plot gjallëri, autori synon e jep iluzionin e të vërtetës së një rrëfimi në veten e parë, po njëkohësisht ruan të fshehtën për ta shpalosur pas çdo faqeje të librit sipas teknikave të trilerit, çka bën që të ruhet kureshtja ndaj enigmës së krimit. Të vërtetat historike puqen e harmonizohen me të vërtetat historike të novelës. Nazizmi e nisi rrugën me gjak e vrasje midis shokësh dhe e vazhdoi me kurorën e krimit e të dhunës nëpërmjet tiranisë që shkel e shtyp me thundër diabolike mbi çdo të drejtë njerëzore e ligjore. Edhe novela nis si tragjedi shoqërore dhe vazhdon e përfundon si e tillë brenda tragjedisë familjare. Po edhe me këtë zgjidhje brenda vorbullës naziste, ku përplaseshin pa kurrfarë mëshire shpirtrat njerëzorë, autori lë një shteg drite në horizontin e së nesërmes.

Kurdoherë në rrjedhën e kohës do të ketë avokat fonShvajcer, simbol i egërsisë shtazore, do të ketë Erna, simbol i fshehtësisë e pabesisë djallëzore, do të ketë Arnald, simbol i heroit – viktimë, do të ketë Fric të vegjël që përherë do të zbulojnë e thonë të vërtetën sado e hidhur të jetë ajo. Mesazhi humanist i shkrimtarit është i shkrirë organikisht me idenë artistike me domethënie të thellë shoqërore.

Përkujtimi i botimit të kësaj novele, le t’i hapin rrugë dhe të jetë një nxitje për ribotimin e njohjen e veprave të këtij shkrimtari fatkeq.

Të fundit

Ministri Hoxha pret të ngarkuarën me punë Nancy VanHorn, zbardhen bisedimet

Ministri i Brendshëm Ervin Hoxha ka pritur në një takim Të Ngarkuarën me Punë të Shteteve të Bashkuara të...

“Jam në top formë”, Ilir Meta mesazh gazetares: Të ftoj në qelinë time!

Kryetari i Partisë së Lirisë, Ilir Meta ka bërë një shënim publik nga qelia dhe fton gazetaren Anduena Llabani që ta vizitojë në ambientet...

Naim Murseli deklarohet i pafajshëm: Po të vërtetohen akuzat, dua dënim përjetë

Naim Murseli, i dyshuari kryesor për vrasjen e gruas së tij, Liridona Ademajt, është deklaruar i pafajshëm gjatë seancës gjyqësore të mbajtur sot. Në deklarimin...

Lulzim Basha, kukulla që kurdiset sipas stinës

Në botën plot 'meme' të politikës shqiptare, pak figura kanë arritur të jenë kaq autentike sa Lulzim Basha, i cili duket si një kukull...

Tregjet “mbyten” me marka luksoze. Qytetarët: Paguajmë imitimet si origjinale

Veshja të markave më në zë, çanta "Louis Vuitton" për 40 euro, pantallona "Hugo Boss" me 20 euro, atlete "Easy" për vetëm 30 euro,...

Lajme të tjera

Web TV