*Nga Mikhail Shishkin
Edhe nëse Vladimir Putin përfundimisht lëkundet, struktura e pushtetit të Rusisë do të thotë që një Putin tjetër do të pasojë, dhe më pas një tjetër.
“Në faqen e parë – lufta, në faqen e pasme – fjalëkryqi”. Një varg nga romani im Drita dhe Errësira më erdhi në mendje ndërsa udhëtoja me një tren menjëherë pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia. I ulur, përballë meje, një pasagjer po lexonte gazetën: në faqen e parë ishte lufta; në faqen e pasme, fjalëkryqi. Që atëherë ka kaluar kohë dhe mizoritë e përditshme kanë filluar të zhduken nga titujt kryesorë, pavarësisht se betejat po bëhen çdo ditë më të egra. Por askush në perëndim nuk dëshiron të dëgjojë më për luftën – njerëzit janë të lodhur nga tmerri dhe solidariteti. Ata duan paqe, pa rritje çmimesh, një jetë të qetë dhe pushime të këndshme.
Nuk është hera e parë që shkrimi im ka dhënë alarmin për tmerret që do të vijnë. Përpara aneksimit të Krimesë, përdora një analogji me përrallën popullore ruse Teremok për të përshkruar të ardhmen e pasigurt të Evropës. Njëherë e një kohë, ishin disa kafshë pylli që jetonin së bashku në një shtëpi të vogël komode – një teremok. Një ditë, një bretkocë troket në derë. “Tak-tak! Kush banon në këtë teremok? Më lër të hyj, do të doja të jetoja këtu me ty.” Kafshët e lanë bretkosën të hynte brenda dhe të gjithë ranë dakord se ishte një shtëpi e lumtur dhe komode. Ata madje lanë lepurin Kyward dhe dhelprën Reynard – ka vend për të gjithë në teremok. Por më pas erdhi ariu Bruin. Por sado që ai u përpoq, nuk mund të futej në teremok. Ariu fluturoi si i tërbuar dhe u ul në shtëpi. Dhe ky ishte fundi i teremok-ut – dhe i përrallës.
Por asnjë paralajmërimi nuk iu kushtua vëmendje. Në vitin 2014, menjëherë pas aneksimit të Krimesë, shkrova, me urgjencë në rritje, se “në shekullin e 21-të nuk ka më një luftë të largët, të lokalizuar. Çdo luftë është tani një luftë evropiane. Dhe kjo luftë evropiane tashmë ka filluar.” Unë paralajmërova se aneksimi i Krimesë nga Vladimir Putin do të “krijonte një valë patriotizmi. Herët a vonë, kjo valë do të shpërthejë dhe atëherë Putinit do t’i duhet një erë e re. Kam shkruar se si vitet e paqëndrueshmërisë kronike në Ballkan do të krijonin nivele gjymtuese të larta të migrimit në vendet evropiane, me një “valë të pakonceptueshme më të madhe refugjatësh nga Ukraina”.
Në atë kohë, kishte ende një shans për të ndaluar agresorin. Megjithatë, politikanët evropianë mbyllën sytë ndaj realitetit në një përpjekje për të marrë favore nga votuesit. Votuesit donin paqe edhe atëherë; punë, pa rritje çmimesh dhe pushime të këndshme. Ekspertët e korruptuar rusë këmbëngulën se ne duhet të kuptojmë këndvështrimin e Putinit dhe të bëjmë lëshime. Dhe tani, ja ku jemi: në mes të një lufte evropiane, duke u përballur me një valë të paprecedentë refugjatësh nga Ukraina dhe duke pyetur veten se si politikanët tanë mund të ishin kaq të verbër. Askush nuk i dëgjon më shkrimtarët. I vetmi mësim i vërtetë që mund të nxjerrim nga historia është se historia nuk mëson asgjë.
Në Gjermani, intelektualët kanë mbledhur mijëra nënshkrime në një peticion që kërkon që qeveria e tyre të ndalojë dërgimin e armëve në Ukrainë, sepse kjo mund të çojë në një luftë të tretë botërore. “Ne duam një politikë paqeje, jo lufte,” shkruajnë ata. Por lufta e tretë botërore tashmë ka filluar. Filloi në vitin 2014. Si mund ta kuroni verbërinë e dikujt, nëse ai dëshiron të jetë i verbër?
Tani shtrohet pyetja, si dhe kur do të përfundojë kjo luftë? Lufta kundër Gjermanisë naziste nuk përfundoi me vdekjen e Hitlerit, por me një disfatë shkatërruese ushtarake. Vdekja e Putinit një ditë është e pashmangshme, por disfata e Rusisë nuk është.
Përgjigja bazohet tek autenticiteti. Disa carë janë të vërtetë, disa janë të rremë. Nëse Rusia e Shenjtë zgjeron territorin e saj dhe popujt e tjerë përkulen para autokratit në Moskë, popullsia vasaliste e cila mundohet, lufton dhe derdh heroikisht gjakun e saj për atdheun e shenjtë, mendon se është një bekim nga Zoti. Dhe atëherë nuk ka shumë rëndësi se si cari erdhi në pushtet ose si sundon ai mbi nënshtetasit e tij. Ai mund t’i therë në milionat e tyre, të shkatërrojë mijëra kisha dhe të ekzekutojë priftërinjtë – e vetmja gjë që ka rëndësi është se cari është i vërtetë, sepse atëherë armiku do të dridhet dhe Toka e Shenjtë do të shtrihet. Kështu ishte me Stalinin.
Në të kundërt, dështimet ushtarake dhe humbja edhe e një pjese të vogël të Tokës së Shenjtë do të shihen nga nënshtetasit e carit si një shenjë e qartë se cari nuk është i bekuar – se ai është një fals i paligjshëm. A e prishi luftën me Japoninë? A nuk arriti të nënshtrojë çeçenët? Nëse po, ai burrë në fron është një mashtrues që paraqitet si car. Kështu ishte me Nikolla II dhe Boris Jelcin.
Putini legjitimoi presidencën e tij duke rifituar Krimenë, por legjitimiteti i tij po zhduket me paaftësinë e tij për të fituar kundër Ukrainës. Cari tjetër, nga ana tjetër, do të duhet të provojë veten duke arritur fitore në luftën kundër botës. Dhe nëse, për këtë Putin, kërcënimi për vendosjen e armëve bërthamore taktike është thjesht një aspekt i luftës hibride, për Putinin tjetrin, vendosja e tyre mund të bëhet një mjet i nevojshëm në përpjekjen e tij për të siguruar pushtetin.
Edhe Putini i ardhshëm nuk do të jetë gjë tjetër veçse një aktor që nuk mund ta ndryshojë rolin e tij. Roli i tij do të jetë i parashkruar nga e gjithë struktura e pushtetit rus, e cila nuk shqetësohet se sa njerëz do të vdesin në Ukrainë apo Rusi apo kudo tjetër; nuk shqetësohet për burimet që shpenzon, numrin e armëve që vendos apo nivelin e viktimave ushtarake. Dhe nëse cilësia e jetës ruse përkeqësohet? Kështu qoftë – regjimi nuk u kujdes kurrë për lumturinë e popullit të vet.
Kushdo që është pjesë e kësaj strukture pushteti nuk ka frikë të sulmojë perëndimin. Në fund të fundit, nga kush duhet të kenë frikë? Nëse një raketë bie në territorin e një anëtari të NATO-s, çfarë atëherë? Më shumë takime, deklarata, bisedime, thirrje për paqe? Është koha e fundit që bota e lirë të kuptojë se nuk po lufton një diktator të çmendur, por një sistem pushteti agresiv autonom dhe vetë-rigjenerues.
Struktura e lashtë shoqërore e autokracisë ruse është ruajtur nga depoja e historisë për shekuj me radhë dhe e lëshon lëkurën vetëm për t’u kthyer në një maskë të re: si Khanate e Hordhisë së Artë ose mbretëria e Moskës, si perandoria e Romanovëve ose Bashkimi Sovjetik komunist i Stalinit, dhe së fundmi si “demokracia e menaxhuar” e Putinit. Dhe tani Federata Ruse po heq lëkurën edhe një herë. Çfarë do të dalë nga themelet e patrazuara të diktaturës së pamposhtur ushtarake? A mund të jetë një demokraci e lirë kushtetuese që heq dorë me dëshirë nga armët bërthamore? A ju duket e mundshme kjo?
Edhe para luftës së dytë botërore njerëzit donin paqe, pa rritje çmimesh dhe pushime të këndshme. Votuesit shpresonin që qeveritë e tyre demokratike në Francë dhe Britani do të ndiqnin një politikë paqeje me Hitlerin dhe jo atë të luftës. Ajo që pasoi është historia, e përfshirë në mesazhin e pamëshirshëm të sinqertë dhe tragjik të Winston Churchill për votuesit: “Unë nuk kam asgjë për të ofruar përveç gjakut, mundimit, lotëve dhe djersës”.
Herët a vonë, premtime të ngjashme do të duhet të bëhen – në vend të pushimeve të bukura, votuesit evropianë duhet të ushqehen për sakrifica, luftë dhe vështirësi të mëdha, sepse ky është çmimi që duhet të paguajmë për paqen.
* Mikhail Shishkin është romancier rus që jeton në Zvicër. Ai është i vetmi autor që ka fituar çmimet ruse Booker, Bestseller Kombëtar Rus dhe Big Book. Librat e tij janë përkthyer në 30 gjuhë.
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi
