Këtu është historia e Alessandro Volta, fizikani italian i bërë i pavdekshëm nga shpikja e baterisë. Por ai bëri dhe shumë zbulime të tjera.
Alessandro Volta dhe bateria e tij. Zbulimi i tij ishte shumë i rëndësishëm nga pikëpamja shkencore, sepse i lejoi Faradeit të studionte efektet kimike të rrymës dhe të ishte një llogaritar në zbulimin e fenomeneve elektromagnetike…
…Alessandro Volta ishte një fizikan dhe hyri në histori mbi të gjitha për zbulimet e tij në fushën e energjisë elektrike: emri i tij, jo çuditërisht, frymëzoi edhe një njësi matëse (atë të tensionit), Volt.
RINIA
Alessandro Volta lindi në Como më 18 shkurt 1745, nga një familje e pasur. Në rininë e tij ai studioi retorikë dhe filozofi me jezuitët, por në vitin 1761, kur hyri në Seminarin Mbretëror Benzi në Como, u miqësua me juristin kishtar Giulio Cesare Gattoni, një fizikant vetë, i cili përcolli pasionin e tij për lëndët shkencore. Ëndrra e prindërve të tij për ta parë atë të bëhet prift shkatërrohet përfundimisht, ndërsa njerëzimi merr dhuratën e një shkencëtari të madh.
PUNA MBI DUKURITË ELEKTRIKE
Në moshën 50-vjeçare, Volta tashmë krenohet me një kurrikulë të jashtëzakonshme shkencore. Përveçse kishte shkruar disa kujtime dhe letra që revolucionarizuan njohuritë e kohës mbi fenomenet elektrike, ai në fakt bëri disa shpikje shumë të rëndësishme mbi këtë temë, duke përfshirë elektroforën e përhershme, një gjenerator elektrostatik i aftë për të grumbulluar një sasi modeste ngarkese elektrike në modaliteti i ndërprerë dhe kondensatori, i cili lejon akumulimin e energjisë elektrike duke mbajtur të ndara ngarkesat elektrostatike. Megjithatë, më e mira nuk ka ardhur ende.
SHPIKJA E MADHE
Në fillim të viteve 1800, një shpikje për të cilën Volta kishte punuar për disa kohë pa dritën: bateria, një paraardhës i baterisë elektrike, e cila gjeneron një rrymë elektrike konstante. Duke u nisur nga teoritë e Luigi Galvani, i cili hipotezoi ekzistencën e një “lëngu elektrik të kafshëve” nga eksperimentet e tij mbi bretkosat, Volta krijon një bateri duke alternuar disqet e zinkut dhe bakrit me karton të njomur në shëllirë. Fenomeni që qëndron në themel të funksionimit të grumbullit voltaik, ku një ndryshim i vogël në potencial vendoset midis dy përçuesve të ndryshëm metalikë në kontakt, ka marrë emrin e efektit Volta.
Shpallja e shpikjes së baterisë bëhet në vitin 1801 në Shoqërinë Mbretërore të Londrës, duke e bërë atë të famshëm në të gjithë botën. Ndër nderimet e shumta të marra, në 1805 Napoleoni e emëroi atë Kalorës të Legjionit të Nderit.
KËRCIM PRAPA
Në vjeshtën e vitit 1776, At Carlo Giuseppe Campi, i urdhrit somaskan, vuri re një burim me “uj të ndezshëm” në ujërat e ndenjur të San Colombano al Lambro (Mi) dhe i kërkoi Voltës ta studionte për të zbuluar natyrën e tij. Shkencëtari nuk mund të shkojë në Lodigiana e Poshtme, por punon me trurin e tij: ky ajër prodhohet brenda ujërave kënetore dhe për këtë arsye dyshon se është një ngjarje e zakonshme për të gjitha kënetat.
Intuita vjen kur Volta është me pushime në Angera, në bregun lombard të liqenit Maggiore: këtu konfirmohen supozimet e tij.
Ai mbledh ajrin e prodhuar në një shtrat kallamishte, midis liqeneve dhe pellgjeve, ku prehen mbetjet e bimëve dhe kafshëve të kalbura, duke demonstruar se gazi nuk është produkt me origjinë minerale, por organik.
Volta e riemërton këtë gaz “ajri i ndezshëm vendas i moçaleve”, i cili që atëherë është bërë i njohur si metan. Në një nga letrat e tij ai sugjeron zëvendësimin e përdorimit të naftës si lëndë djegëse për llambat me gazin nga kënetat.
Këto llamba të quajtura “llambat e përhershme” ose “llambat Volta”, e bëjnë shpikësin e saj pararendës të ndriçimit me gaz. Parimi i funksionimit të tyre u zgjerua më pas në çakmakun elektrik, i quajtur më vonë çakmak.
Volta që tërhoqi vëmëndjen e Napoleon Bonapartit
Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta ishte një fizikant italian, i njohur për shpikjen e baterisë së parë elektrike, ose quajtur ndryshe Piles Voltaike në vitin 1799, rezultatet e së cilës ai ia paraqiti Presidentit të Shoqatës Mbretërore (Royal Society), në vitin 1800 në një letër të përbëre nga dy pjesë. Me këtë shpikje Volta dëshmoi se energjia elektrike mund të gjenerohet edhe kimikisht duke hedhur poshtë teorinë e mëparshme se energjia elektrike gjenerohej vetëm nga qëniet e gjalla. Shpikja e Voltës ndezi një entuziazëm të madh shkencorë dhe frymëzoi të tjerë për të kryer eksperimente të ngjashme, te cilat përfundimisht çuan në zhvillimin e fushës së elektrokimisë (degë e kimisë që merret me marrëdhëniet midis dukurive elektrike dhe atyre kimike). Aleksandër Volta gjithashtu tërhoqi vëmëndjen e Napoleon Bonapartit për shpikjen e tij dhe u ftua në Institutin e Francës për demonstrim. Në fakt Volta gëzoi shumë afrimitet me perandorin gjatë gjithë jetës së tij dhe mori dekorata të shumta prej tij. Aleksandër Volta drejtoi departamentin e fizikës eksperimentale në Universitetin e Pavias për gati 40 vjet dhe u konsiderua për një kohë të gjatë si idhull nga studentët e ketij universiteti. Pavarësisht suksesit të tij profesional Volta kishte tendencen të ishte një person i prirur drejt jetës familiare dhe kjo u bë më e dukshme në vitet e mëvonëshme të jetës së tij. Gjatë këtyre viteve ai u përpoq të jetojë i izoluar nga jeta publike dhe u afrua më shumë pranë familjes së tij deri në vitin 1827 kur ai humbi jetën si rrjedhojë e një sërë sëmundjesh që e kishin zanafillën në vitin 1823. Sistemit Ndërkombëtarë të Njësisë (SI unit) të potencialit elektrik i është dhënë emri “Volt” në nder të tij.
Burimi: focus.it/ Përgatiti për botim: L.Veizi
