Në prag të Krishtlindjes 1914 në Ypres, Belgjikë, ushtarët britanikë dhe gjermanë shkëmbyen dhurata dhe urime në vend të plumbave. Por për komandat ushtarake “armëpushimi” spontan ishte një akt mosbindjeje.
Shumë e konsiderojnë përrallën më të bukur të Krishtlindjes, duke e krahasuar me një mrekulli: gjatë Luftës së Parë Botërore, në prag të Krishtlindjeve 1914, ushtarët britanikë dhe gjermanë bënë një “armëpushim spontan”, duke shkëmbyer cigare, alkool dhe dhurata të vogla, në vend që të qëllonin njëri-tjetrin. Le të zbulojmë se si erdhi ky armëpushim i Krishtlindjeve me artikullin “Paqe në llogore” të Matteo Libertit, marrë nga arkivat e Focus Storia.
TREGIM I PANJOHUR PËR SHUMICËN. Në librat e historisë nuk ka pothuajse asnjë gjurmë të kësaj historie, por përmendet në filma dhe romane, si dhe në një këngë popullore prekëse të artistit anglez Mike Harding, me titull Krishtlindjet 1914. Ja disa vargje: “Pushkët mbetën në heshtje […] pa e trazuar natën. Biseduam, kënduam, qeshnim […] dhe në Krishtlindje luanim futboll bashkë, në baltën e tokës së askujt”. Ndeshja në fjalë u zhvillua në fakt, dhe u luajt më 25 dhjetor 1914 pranë qytetit belg Ypres. Fusha e lojës: toka e askujt (“no man’s land”), hapësira që ndante llogoret angleze nga ato gjermane. Ishte momenti kulmor i asaj që do të mbetet në histori si “armëpushimi i Krishtlindjeve”.
KONFLIKTI. Në verën e vitit 1914, Evropa ishte bërë skena e një lufte që pa dy palë të mëdha që kundërshtonin njëra-tjetrën: Britaninë e Madhe, Francën dhe Rusinë në njërën anë; Gjermania, Austro-Hungaria dhe Turqia nga ana tjetër. Më vonë në konflikt do të hynin edhe Bullgaria, Japonia, Italia, Shtetet e Bashkuara dhe një sërë vendesh “të vogla”, duke e shndërruar kështu mosmarrëveshjen në luftën e parë globale të njerëzimit. Në fillim fronti më i nxehtë ishte ai perëndimor (midis Belgjikës dhe Francës Veriore) ku britanikët, francezët dhe belgët duhej të kundërshtonin përparimin gjerman. Megjithatë, pas një beteje të përgjakshme pranë Ypres, në fund të vjeshtës, ushtritë e gjetën veten të zhytur (këtu dhe gjetkë) në një luftë rraskapitëse rraskapitjeje, të gjitha të luftuara rreth llogoreve. Nga këto kanale nja dy metra të thella dhe të përforcuara me ngut me dërrasa druri, ushtarët u nisën çdo ditë në sulmin e armikut, çdo herë duke fituar ose humbur disa metra tokë dhe duke kaluar pjesën tjetër të ditës mes baltës, shiut dhe kufomave në dekompozim.
SHKËMBIMI I FAVOREVE. Këto kushte i shqetësonin të gjithë dhe “i sëmuri i zakonshëm” shkaktoi shumë shpejt shfaqjen e episodeve të solidaritetit mes armiqve (të cilët, për më tepër, ishin vetëm disa hapa larg njëri-tjetrit). Ushtarët e dy ushtrive filluan të shkëmbejnë disa “favore”, si moshapja e zjarrit gjatë vakteve. Ajo që kishte rëndësi ishte mbajtja e paraqitjeve me eprorët (kishte rrezik për akuza për tradhti) dhe vrasjen.
POSHTË ARMËT. Detyra për të ndëshkuar ushtarët që ishin treguar shumë pajtues me armiqtë i takoi komandantëve, të vetmit që mund të kishin vendosur një armëpushim. Megjithatë, ky rregull, në Ypres dhe në zona të tjera të frontit, do të ishte thyer në dhjetor 1914. Pasi u dhanë urdhër trupave që të mos ndërprisnin luftimet për asnjë arsye, komandat e dy ushtrive dërguan pako të vogla dhuratash. në vijën e parë (ishte ende Krishtlindje) që përmbanin ëmbëlsira, likere, duhan, pemë Krishtlindjesh dhe qirinj. Në Ypres, në prag të Krishtlindjes, gjermanët dekoruan pozicionet e tyre, duke shkëmbyer përshëndetje dhe duke kënduar meloditë e Krishtlindjeve; në një llogore dikush këndoi këngën Stille nacht, Natë e heshtur për britanikët. Që nga ai moment, dhe për një pjesë të mirë të mbrëmjes, ushtarët e dy ushtrive nuk pushuan së kënduari, secili në gjuhën e vet dhe secili në strehën e postës së tij.
NË LLOGORE. “Kur zbukuruam pemët dhe ndezëm qirinjtë, bilbilat e gëzimit dhe duartrokitjet erdhën nga ana tjetër (…). Pastaj të gjithë kënduam së bashku”, do të dëshmonte më vonë ushtari gjerman Kurt Zehmisch, në librin Nata e heshtur: historia e Krishtlindjet e zymta të Luftës së Parë Botërore, libri i historianit amerikan Stanley Weintraub i cili rindërtoi historinë në vitet 1980. Kur erdhi koha për të fjetur pak, të gjithë tani ishin të bindur se diçka e jashtëzakonshme do të ndodhte: në agim gjermanët në fakt shfaqën tabela të vogla me fjalët “Gëzuar Krishtlindjet” dhe “Mos qëlloni, ne bëjmë”. t gjuaj”. Ishte sinjali i fillimit.
VËLLAZËRI DHE SOLIDARITET. Këngët dhe duartrokitjet filluan përsëri, pastaj një burrë doli nga hendeku gjerman: në mjegull britanikët mezi e panë atë, sa për të vënë re se ai ishte i paarmatosur. Britanikët, të pabesueshëm, dolën nga strehimoret e tyre dhe ecën drejt gjermanëve, të cilët bënë të njëjtën gjë: “Unë pashë gjënë më të jashtëzakonshme që mund të shihet: ne ishim gati të qëllonim atë gjermanin (…) dhe pak më vonë të gjithë po festonim. ”, ka shkruar ushtari britanik Dougan Charter në një letër drejtuar familjes së tij. Pas varrosjes së trupave të shokëve të ushtarëve të vrarë në luftimet e ditëve të mëparshme, të dyja palët u vëllazëruan, duke përgatitur një festë me ritëm të plotë. “Fritz solli puro dhe raki, Tommy pak mish viçi dhe cigare,” këndon Mike Harding në këngën e tij. Pa shpikur asgjë: në ditarin fushor të Regjimentit 133 Sakson përmendet një gjerman i quajtur Fritz dhe gjithashtu Tommy, një ushtar anglez që filloi t’u priste armiqtë e tij në këmbim të disa cigareve. Ndërkohë rreth tij të gjithë shkëmbenin përqafime dhe vizita kortezie.
DHURATA PËR TË GJITHË. Britanikët dhe gjermanët i dhanë njëri-tjetrit kafe dhe çokollatë, reçel dhe puro, çaj dhe uiski, si dhe disa aksesorë uniformë. Madje kishte nga ata që e kishin fotografuar veten në grup. “Nuk kishte asnjë moment urrejtjeje: për një kohë askush nuk mendoi më për luftë,” tha ushtari britanik Bruce Bairnsfather. Pothuajse një skenë filmi, e cila në fakt do të gjendet në skenarin e Joyeux Noël, një film i vitit 2005 nga Christian Carion.
NË FUSHË. Para se komandat e larta të ndërhynin dhe të ndërprisnin armëpushimin, ushtarët bënë një marrëveshje solemne: në rast të rifillimit të luftimeve, askush nuk do të kishte synuar në nivelin e syve, por e bënte municionin të padëmshëm “duke gjuajtur yjet në qiell. “. Ndërkohë, lajmi i armëpushimit u përhap dhe brenda pak orësh ethet e armëpushimit infektuan dy të tretat e frontit perëndimor: thuajse kudo, britanikët dhe gjermanët shtrënguan duart dhe festuan së bashku. Simboli i asaj Krishtlindjeje të pazakontë të kohës së luftës u bë ndeshja e futbollit e mbajtur në Ypres midis trupave angleze të regjimentit skocez Seaforth Highlanders dhe trupave gjermane të Regjimentit Sakson (por në fakt kishte më shumë se një ndeshje futbolli atë ditë). Topat e futbollit ishin bashkuar me lecka të mbushura me rërë të lidhura me fije, ndërsa portat ishin rrethuar me grumbuj palltosh: për disa orë ‘toka e askujt’ u shndërrua në një fushë futbolli. Gjatë ditëve në vijim, familjet e ushtarëve u përmbytën me letra dhe foto të ngjarjes, të cilat përfunduan në gazeta. Megjithatë, shtypi (që i nënshtrohet censurës) vonoi botimin e tij dhe lajmi i parë doli vetëm në New York Times. Në atë moment u zgjua edhe shtypi evropian dhe më 1 janar 1915 London Times botoi një artikull mbi atë ndeshje, duke raportuar gjithashtu rezultatin përfundimtar: 3 me 2 për gjermanët. Lajmi i armëpushimit më vonë gjeti gjithnjë e më shumë hapësirë në gazetat e Evropës Veriore, me tituj euforikë dhe emocionues si: “E jashtëzakonshme: Britanikët dhe gjermanët shtrëngojnë duart”.
PERDEJA MBYLLET. Në disa raste armëpushimi zgjati deri në Vitin e Ri, por pothuajse kudo gjithçka përfundoi në mbrëmjen e Krishtlindjes. “I thamë lamtumirë dhe u kthyem në llogore […] pastaj dëgjuam të shtëna […]: lufta kishte filluar përsëri”, kujtoi me dëshpërim kapiteni anglez J. C. Dunn. Por komandat e larta të dy ushtrive nuk kishin nostalgji për atë ngjarje. Ata punuan shumë për të parandaluar që armëpushimet e tjera skandaloze të ndodhnin përsëri: ato varionin nga kërcënimi i një gjykate ushtarake për këdo që kishte kontakt me armikun deri te ideja e bombardimit të llogoreve në ditët para çdo Krishtlindjeje. Për më tepër, për të mos lejuar që ushtarët të njiheshin me armikun, u vendos që ata të zhvendoseshin me radhë në zona të ndryshme të frontit. Gjithashtu filloi një operacion censurimi i çdo lajmi në lidhje me armëpushimin e 1914-ës dhe arriti të mohonte zyrtarisht se ai kishte ndodhur ndonjëherë. E gjithë kjo nuk mjaftoi për të parandaluar “binjakëzimin” në të ardhmen. Por fryma e asaj Krishtlindjeje të parë të luftës nuk u barazua më kurrë. Kujtimet e ushtarit anglez George Eade e përmbledhin: “Një gjerman më pëshpëriti me zë të dridhur: sot kishim paqe, por nga nesër do të luftoni për vendin tuaj dhe unë për timin. Paç fat”. Pastaj, në heshtje, ai u kthye në anën e tij. Mrekullia kishte marrë fund.
MASAKRA FILLON. Në 1915 lufta rifilloi më e vështirë se kurrë. Dhe në vitet në vijim Ypres u bë i famshëm për bombardimet me armë kimike që përfshinin edhe popullsinë (qyteti i dha emrin e tij një prej gazrave të përdorur, gazit mustardë). Për të shpallur kthimin në normalitetin luftarak, midis britanikëve, ishte një komunikim i shkurtër për trupat: “Nuk ka më armëpushim, duke përfshirë ndeshje futbolli […]. Në luftë nuk duhet të ndaloni kurrë së vrarë armikun”. Dhe kështu, brenda disa muajsh, ajo histori e bukur e Krishtlindjeve u zhduk në harresë. Jo të gjithë e morën keq: një ushtar me origjinë austriake, në momentin e ngjarjeve të stacionuara në zonën e Ypres, ishte i lumtur të fillonte sërish të qëllonte, pasi kishte kritikuar ashpër atë “armëpushim budalla”. Emri i tij ishte Adolf Hitler. Megjithatë, Bertie Felstead, një zotëri anglez që vdiq më 22 korrik 2001, në moshën 106 vjeçare, mbeti gjithmonë i mendimit të kundërt. Bertie ishte veterani i fundit i mbijetuar që mori pjesë në një lojë të caktuar futbolli të luajtur në një ditë të veçantë Krishtlindjesh: më pak e famshmja, por ndoshta më e jashtëzakonshme në histori.
Burimi: focus.it/ Përgatiti për botim: L.Veizi
