Nga Leonard Veizi
Përndryshe quhej dhe si: legjendë. Por emrin e kishte Kris Kajll. Ishte një ushtarak i Shteteve të Bashkuara që në shërbimin e tij vrau 160 vetë. U lirua nga ushtria me nder për bëmat e bëra me një pushkë snajper, “Mk18 Mod 0”. Por kundërshtarët rezistentë të Irakut, edhe pse bënë të pamundurën, madje vunë dhe një çmim për kokën e tij, nuk arritën ta asgjësonin dot. Atë e bëri në mënyrë krejt të beftë një tjetër ish-ushtarak e veteran lufte, – amerikan për çudi, – që në kushtet e një post traume qëlloi mbi snajperistin legjendë të forcave “Navy SEALs”…
…Ishte Lufta e Dytë Botërore, që tregoi se lufta me snajper kishte shumë efikasitet, atëherë kur përballja masive mes njësive të blinduara binte në heshtje. Në këtë mënyrë luftimi me një pushkë e dylbi u fut në modë. Rusët morën epërsi në dyluftimet me snajper pikërisht nga Vasili Zaitsev i regjimentit 1047 të pushkatarëve që ishte pjesë e Armatës 62, në Stalingrad. Propaganda që u jepte zemër ushtarëve të Ushtrisë së Kuqe, i faturoi Zaitsevit të paktën 250 vrasje në 4 muaj duke e kthyer kështu në një mit.
Amerikanët, në luftën ndaj Irakut, rimodeluan një tjetër snajperist, Kris Kajll, që u cilësua: legjendë. Ai mban të konfirmuara 160 vrasje.
Për të dy personazhet e famshëm janë shkruar libra, por janë realizuar dhe filma të jashtëzakonshëm e me ndikim. Ndërsa për Zaitsevin rus, regjisori francez Zhan-Zhak Anaud ideoi në vitin 2001 filmin “Enemy at the Gates: The Battle for Stalingrad” apo shqipëruar si “Armiku te porta: Beteja e Stalingradit” për Kajllin amerikan producenti Klind Istvud këtë herë dhe në rolin e regjisorit, realizoi në vitin 2014 filmi “American sniper” apo “Snajperi amerikan”.
Snajperisti
Por kush ishte Kris Kajll apo Kristofer, siç ishte dhe emri i tij i plotë. Dokumentacioni zyrtar mbi jetën e tij thotë se u lind në vitin 1974 në Odessa, Teksas. Njohu armën dhe nisi të qëllonte që në moshën 8-vjeçare kur babai i bleu një pushkë “Springfield”. Më pas babai nisi ta merrte për gjah.
Kris Kajll u diplomua në shkollën e mesme Midlothian të Teksasit në 1992 dhe ndoqi Universitetin Shtetëror Tarleton për dy vjet. Fillimisht u bë një kalorës profesionist “rodeo bronco”. Por karriera e tij u ndërpre papritur pasi dëmtoi rëndë krahun. Pas kësaj Kajll shkoi në një zyrë rekrutimi ushtarak, pasi ishte i interesuar të bashkohej me Trupat Detare të Shteteve të Bashkuara. Një rekrutues i Marinës e bindi atë të provonte forcat SEAL.
Kajll ishte 25 vjeç kur iu bashkua Navy SEAL-s si snajperist.
I caktuar për SEAL Team-3, Toga “Charlie” pjesë e Komandës së Luftës Speciale Detare, dhe me katër turne në detyrë, Kyle shërbeu në shumë beteja të mëdha të Luftës në Irak.
Në vitin 2003, toga e Kyle u vendos në qytetin e Nasiriya. Ekipi i tij ofroi siguri duke kontrolluar nga çatitë, për marinsat në terren. Gjuajtja e tij e parë me rreze të gjatë u bë gjatë pushtimit fillestar, kur ai qëlloi një grua që mbante një granatë dore duke iu afruar një grupi marinsash. Siç u urdhërua, Kyle hapi zjarr, duke vrarë gruan para se ajo të mund të sulmonte.
Me çdo tur shtesë në Falluxha në 2004, Ramadi në 2006 dhe Bagdad në 2008, aftësia e Kyle si snajperist u sfidua. Një herë ai goditi një kryengritës që ishte rreth 2000 metra larg. Armiqtë kishin vendosur një shpërblim prej 20 mijë dollarësh në kokën e tij që shpejt u rrit në 80 mijë, dhe përdorën tatuazhin e tij, një kryq, si mënyrë për ta identifikuar. Ata e quajtën atë “Djalli i Ramadit” pasi ai regjistroi 91 vrasje në atë qytet.
Kthimi në shtëpi
Vdekja e disa miqve ndikoi shumë tek ai. Pas 10 vitesh shërbimi, Kyle u largua nga ushtria për të shpëtuar martesën e tij. Ai u kthye në shtëpi te gruaja dhe vajza e tij, e cila ishte e sëmurë. Doli në pension me nder në vitin 2009 dhe mori një Yll Argjendi dhe katër Yje Bronzi për trimëri.
Pasi u përpoq të kalonte në jetën civile me familjen e tij, Kyle luftoi për të gjetur një sens qëllimi në jetë: ai filloi biznesin e tij, të quajtur “Craft International”, një kompani sigurie që trajnonte aftësitë e shënjestrës për ushtarët. Regjimenti i 160-të i Operacioneve Speciale të Aviacionit, ekipi që vrau Osama Bin Ladenin, u trajnua përmes “Craft”. Kyle gjithashtu filloi të ushtrojë më shumë. Partneriteti i tij me Fondacionin FITCO Cares u dha veteranëve në mbarë vendin pajisje ushtrimore.
Autobiografia e Kyle, “American Sniper: The Autobiography of the Most Lethal American Sniper”, e ardhur në shqip si “Snajperi Amerikan: Autobiografia e snajperit më vdekjeprurës amerikan”, u botua në janar 2012. Dy vjet më vonë, “American Sniper”, adaptimi filmik i librit të tij që u drejtua nga Klint Istvud dhe luajti aktori i mirënjohur Bredli Kuper, u bë një sensacion kombëtar. Kajll u shfaq në emisionin “Talk Shou” të Konin O’Brajen dhe në shfaqjen televizive të NBC, “Stars Earn Stripes”.
Vrasja
Më 2 shkurt 2013, Kajll dhe shoku i tij, Çad Letëllfilld, 35 vjeç, u qëlluan dhe u vranë nga Edi Rei Routh në poligonin e qitjes “Rough Creek Ranch-Lodge-Resort në Erath County”, Teksas. Routh ishte një veteran 25-vjeçar i Korpusit Detar të SHBA nga Lankaster, Teksas. Kajll dhe Letëllfilld e kishin çuar Routh në poligonin e armëve në përpjekje për ta ndihmuar në lehtësimin e çrregullimit dhe stresit post-traumatik. Routh kishte hyrë e dalë nga spitalet mendore për të paktën dy vjet dhe ishte diagnostikuar me skizofreni. Të dy, Kajll dhe Letëllfilld ishin të armatosur me pistoleta të kalibrit 45 të stilit 1911 kur u vranë, u pa se armët e tyre ishin në siguresë. Kajll u vra me një pistoletë të kalibrit 45, ndërsa Letëllfilld u qëllua me një pistoletë SIG Sauer 9 mm. Të dyja armët i përkisnin Kajllit.
Një funeral u mbajt për Kajll në stadiumin “Cowboys” në Arlington, Teksas, më 11 shkurt 2013, dhe ai u varros më 12 shkurt 2013, në varrezat shtetërore të Teksasit në Austin, pasi kortezhi udhëtoi nga Midlothian në Austin, më shumë se 320 km. Mijëra njerëz, kishin dalë rrugës për të parë kortezhin dhe për t’i bërë nderimet e fundit.
Në qershor 2013, libri i dytë i Kris Kajll, “American Gun”, u botua pas vdekjes.
Routh u shpall fajtor për vrasjet dhe në 2015 u dënua me burgim të përjetshëm, pa lirim me kusht.
