Pas 3300 vjetësh, faraoni i madh Ramses II shfaqet sërish, “i ringjallur” me ndihmën e arkeologjisë, antropologjisë fizike, burimeve letrare dhe teknikave moderne të përpunimit të imazheve.
Ai vdiq në moshën 90-vjeçare, duke lënë një mori bashkëshortesh dhe fëmijësh, tempujsh dhe pushtimesh, të vetëdijshëm se e kishin bërë Egjiptin më të madh. Por pa e ditur se ai do të bëhej edhe një personazh negativ në rrëfimin biblik. Fjala është për Ramsesin II, të identifikuar nga peshkopi grek Eusebius i Cezaresë (265-340 e.s.) me faraonin që nuk donte ta linte popullin hebre të lirë në Librin e Eksodit, i dënuar nga “murtajat” e njohura. Nëse për historianët modernë, ky rol i fundit nuk mund të konfirmohet, megjithatë është e sigurt se Faraoni Ramses II ishte sundimtari më i fuqishëm i Egjiptit të lashtë dhe jetoi nga viti 1303 deri në 1213 para Krishtit. Mumja e tij u zbulua në 1881 dhe ruhet në Muzeun Kombëtar të Qytetërimit Egjiptian në Kajro. Një personazh i tillë ia vlente një portret 3D, rindërtimi i fytyrës së tij nga studiuesit në Face Lab në Universitetin John Moores në Liverpool, i përshkruar gjithashtu në videon e mësipërme.
DETAJET. Ekipi i udhëhequr nga Caroline Wilkinson, në bashkëpunim me Universitetin e Kajros dhe në veçanti me Sahar Saleem, ekspert për mumiet dhe profesor i radiologjisë, rindërtuan me teknika të fundit pamjen e faraonit si kur ishte 45 vjeç ashtu edhe në pleqëri. Së bashku me të dhënat historike të faraonit u përdorën tomografia e kompjuterizuar (CT) por edhe imazhe piktoreske dhe skulpturore. Në praktikë, mumja “zhmbështillej” me softuerin CT, duke hequr gjithçka që ishte shtuar gjatë balsamimit.
Më pas u deshën tre muaj punë për të mbuluar kafkën e Ramses II, të reduktuar në lëkurë dhe kocka, me tekstura “CGI” (imazhe të krijuara nga kompjuteri), të cilat riprodhuan grafikisht në 3D konsistencën dhe detajet minimale të materialit të tij origjinal organik. Tiparet e faraonit u rindërtuan në detaje, fillimisht duke renderuar sipërfaqen e kafkës, më pas duke mbivendosur strukturën e muskujve, shtresën dhjamore dhe në fund karakteristikat e lëkurës. Falë teksteve egjiptiane, ngjyra e syve, flokëve e madje edhe nishaneve të Ramesses II janë gjurmuar.
NGA MUMJA TE PERSONI. “Ne fillimisht u fokusuam në tiparet më të dukshme,” shpjegon Caroline Wilkinson. “Për shembull, në Ramesses II ka një kockë hundore shumë të gjerë. Ndodhet mes syve, shumë lart, i theksuar”. Për të gjurmuar muskujt e fytyrës së faraonit, ekipi i Face Lab përdori gjithashtu softuer të dedikuar për rindërtimin e mjekësisë ligjore (të personave të zhdukur, trupave të gjetur të panjohur ose kriminelëve). “Sa më thelbësor ishte një muskul i fytyrës në jetë, aq më shumë lidhjet e tij lanë shenja të dukshme në sipërfaqen e kafkës,” vazhdon Wilkinson. “Nga mbetjet skeletore, maskat e vdekjes dhe portretet e lashta, ne synojmë të vërtetojmë fytyrat e figurave kryesore historike. Përfaqësimi i tyre ofron mundësinë për t’u lidhur me ta si individë dhe jo si koncepte apo emra të shkruar në libra.”
BALLË PËR BALLË. Ndërsa zhvillohen metodat shkencore dhe teknikat e vizualizimit, këto rindërtime 3D ofrojnë njohuri të reja jo vetëm për personazhet, por edhe për popullatat e lashta. “Është përmes paraqitjeve vizuale të fytyrave që ne jemi në gjendje të nxjerrim në dritë burrat dhe gratë e së kaluarës në realitetin e tyre, duke kapërcyer edhe paragjykimet njohëse”, përfundon Wilkinson.
