Komisioni Europian përmes analizës së të dhënave të fundit ekonomike ka vlerësuar ekonomitë e vendeve kandidate ku bën pjesë edhe Shqipëria.
Turqia ka GDP-në më të madhe në mesin e vendeve kandidate dhe kandidate potenciale për në BE. Në vitin 2023, e matur me çmimet aktuale të tregut, shifra ishte 1.020.1 miliardë euro (të dhëna të përkohshme), ekuivalente me 6 % të asaj në BE. Ekonomitë e radhës më të mëdha në mesin e këtij grupi ishin Serbia, me PBB me çmimet aktuale të tregut prej 69.5 miliardë euro në 2023 (të dhëna provizore); Bosnja dhe Hercegovina me 25.0 miliardë euro; Shqipëria me 21.3 miliardë euro (vlerësim i përkohshëm); Maqedonia e Veriut me 13.7 miliardë euro (vlerësim i përkohshëm); Kosova* [1] me 9.7 miliardë euro (të përkohshme); dhe Mali i Zi me 6.8 miliardë euro (të përkohshme).
Ndërmjet vendeve kandidate dhe kandidatëve potencialë, rënia më e madhe e PBB-së reale në vitin 2020 (pasojë e pandemisë Covid-19) nga viti në vit është vërejtur në Mal të Zi (-15.3%).
Serbia kishte shkallën më të lartë të aktivitetit (76.8%) mes vendeve kandidate dhe kandidate potenciale në vitin 2023, jo shumë larg nivelit të BE-së (80.0%).
Në vitin 2022, përqindja e vlerës së shtuar bruto të prodhuar nga sektori ‘Bujqësia, pylltaria dhe peshkimi’ në Shqipëri (21.3%) ishte mbi dhjetëfishi i peshës së regjistruar në BE (1.9%).
Tabela që tregon produktin e brendshëm bruto me çmimet aktuale të tregut në miliarda euro për Bosnje-Hercegovinën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Shqipërinë, Serbinë, Turqinë, Kosovën dhe BE-në për vitet 2013-2023.
Prodhimi i Brendshëm Bruto me çmimet aktuale të tregut, 2013-2023 (miliardë euro)
Analiza e PBB-së për frymë (për banor) rregullon ndikimin e madhësisë së popullsisë, duke e bërë më të lehtë krahasimin midis vendeve të ndryshme të madhësive të ndryshme ekonomike. PBB për frymë përdoret shpesh si matës i standardeve të jetesës brenda një ekonomie.
Ndër ekonomitë e vendeve kandidate dhe kandidate potenciale për të cilat disponoheshin të dhëna, Turqia regjistroi GDP-në më të lartë për frymë në terma nominalë gjatë periudhës 2013-2022 (2023 nuk disponohet). Në vitin 2022, GDP për frymë në Turqi ishte 10.150 Euro (një rritje prej 7,4 % gjatë periudhës 2013-2022 nga 9 450 Euro në 2013), ekuivalente me 28,6 % të asaj në BE.
PBB për frymë në terma nominalë u rrit më shpejt për të gjitha vendet e tjera kandidate dhe ato kandidate potenciale për të cilat informacioni ishte i disponueshëm sesa në Turqi gjatë periudhës 2013-2023. Në vitin 2013, PBB për frymë në Turqi (9.450 Euro) 75 % më i lartë se vendi i dyti më i lartë (Mali i Zi; 5.410 Euro) dhe 86 % më i lartë se vendi i tretë (Serbia; 5.080 Euro). Deri në vitin 2022 (të dhënat e 2023 nuk disponohen), PBB-ja për frymë në Turqi (10.150 Euro) ishte vetëm 6 % më e lartë se e dyta më e larta (Mali i Zi; 9.600 Euro) dhe 12 % më e lartë se në vendin e tretë më të lartë (Serbi; 9. 070). Hendeku midis PBB-së për frymë midis Turqisë dhe vendeve të tjera kandidate të disponueshme dhe kandidate potenciale u ngushtua veçanërisht në vitin 2018, duke reflektuar rënien e PBB-së në çmimet aktuale në Turqi në vitin 2018.
Mali i Zi regjistroi vlerën e dytë më të lartë të PBB-së për frymë me çmimet aktuale të tregut si në vitin 2013 ashtu edhe në vitin 2022 (të dhënat e 2023 nuk disponohen). Vendi ynë fqinj u rrit nga 5.410 Euro në 2013 në 9 600 Euro në 2022, ose 27.1 % e asaj në BE. Gjatë kësaj periudhe, ky vend pa një rritje të ndjeshme prej 77,4 % të PBB-së për frymë në çmimet aktuale të tregut, pra afërsisht dhjetë herë më shumë se rritja e regjistruar për Turqinë.
Gjatë viteve 2013-2023, PBB për frymë me çmimet aktuale të tregut në Serbi u rrit nga 5.080 Euro në 2013 në 10.500 Euro në 2023 (të dhëna provizore), ose duke qendruar në 27,9 % e asaj në BE. Gjatë periudhës, ky vend pati një rritje prej 106,7 %, rritja më e lartë midis vendeve kandidate dhe kandidate potenciale për të cilat disponohej informacioni.
Maqedonia e Veriut pa një rritje prej 51.9% në GDP-në e saj të vlerësuar për frymë në terma nominalë gjatë viteve 2013-2021 (të dhënat 2022 dhe 2023 nuk janë të disponueshme) në një vlerë prej 6.440 Euro, që përfaqësonte 19.7% të asaj të BE-së.
Rritja e PBB-së për frymë në terma nominalë në Shqipëri ishte 62.3 %, si rezultat i një PBB nominale për frymë prej 3.320 Euro në 2013 dhe 5.390 Euro në 2021 (të dhënat 2022 dhe 2023 nuk disponohen), ekuivalente me 16.5 % të atë në BE.
Në BE, midis 2013 dhe 2023, PBB për frymë në terma nominalë u rrit me 44,6 % nga 26.010 Euro në 37.620 Euro.
Grafiku vijues që tregon produktin e brendshëm bruto për frymë me çmimet aktuale të tregut për Bosnje dhe Hercegovinën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Shqipërinë, Serbinë, Turqinë, Kosovën dhe BE-në për vitet 2013-2023.
Në vitin 2019, në të gjitha vendet kandidate dhe kandidate potenciale për të cilat disponoheshin të dhëna, PBB-ja reale u rrit në intervalin ndërmjet 0,8 % në Turqi dhe 4,8 % në Kosovë, kundrejt një rritjeje prej 1,8 % në BE. Rritja më e madhe në vendet kandidate do të thotë se nga niveli i lartë i varfërisë mundësitë për rritje janë më të mëdha.
Në vitin 2020, vendet kandidate dhe kandidate potenciale, si dhe BE-ja, shënuan një rënie reale të PBB-së për shkak të ndikimit të krizës COVID-19. Rënia ishte veçanërisht e rëndë në Malin e Zi (-15,3 %), ndërsa varionte ndërmjet -0,9 % në Serbi dhe -5,3 % në Kosovë. Përjashtimi i vetëm ishte Turqia, e cila shënoi një rritje prej 1,9 %. Rënia në BE u vlerësua në -5,6 %.
S,M
