Nga Leonard Veizi
Jetoi vetëm një vit në shekullin e XX. Por mbeti i shquar në shekullin e tij paraardhës. Dhe prej atëherë e sot e kësaj njihet si një mit…
…Repertori i Teatrit të Operës shqiptare, padyshim që ka disa nga veprat më të rëndësishme të Verdit, por masivisht kompozitori i shquar italian u njoh nga shqiptarët përmes një seriali televiziv, – i trasmetuar disa herë në ekranin e televizionit Tirana në fillim të viteve ’80 të shekullit të kaluar – me 9 pjesë i prodhuar në vitit 1982, dhe titulluar thjesht “Verdi” por që në anglisht njihet dhe si “The life of Verdi”. Ky mini-serial biografik në gjuhën italiane u realizua nga regjisor Renato Kastelani me një kast aktorësh të njohur si Ronald Pikap, Karla Fraçi dhe Xhiampiero Albertini.
Filmografia
Xhuzepe Verdi ishte një nga kompozitorët më të mëdhenj të operës që ka jetuar ndonjëherë dhe një figurë thelbësore e kulturës italiane. Pavarësisht nga jeta e tij e vështirë, me humbje dhe sfida, ai arriti të krijonte një trashëgimi të pasur që ende ka ndikim të thellë në muzikën klasike dhe teatrin operatik të ditëve tona.
Natyrisht rreth figurës së Verdit janë realizuar disa filma biografik.
“Giuseppe Verdi in Life and Glory” apo “Xhuzepe Verdi, Jeta dhe Lavdia” është një film pa zë italian i vitit 1913 me regji të Xhuzepe De Liguoro .
“Giuseppe Verdi” është një film i vitit 1938, me regji nga Karmine Galone. Filmi i xhiruar në “Cinecittà” dhe u prezantua në Festivalin e Filmit të Venecias 1938 ku fitoi Kupën PNF.
“Verdi King of Melody” apo “Verdi, Mbreti i Melodisë”, është një film melodramë muzikor biografik italian i vitit 1953 me protagonist Pier Kresoi dhe me regji të Rafaello Mataraco.
“Giuseppe Verdi” është një film i shkurtër i vitit 1958, me regji të Silvana Pampanini
“Giuseppe Verdi” është një film i vitit 2000 me regji të Françesko Barili.
Fillimet
Xhuusepe Verdi Ai u rrit në një familje modeste dhe fillimisht kishte një edukim muzikor të kufizuar. Pavarësisht kësaj, ai tregoi një talent të jashtëzakonshëm për muzikën që e mundësoi të studiojë në qytetin e Parmës. Pas studimeve të tij të hershme, ai u bë pjesë e botës muzikore të Italisë, ku përjetoi një karrierë që do të kishte ndikim të drejtpërdrejtë në zhvillimin e operës dhe kulturës europiane.
Jeta e Verdit ishte shoqëruar nga një sërë tragjedish personale, të cilat ndoshta ndikuan thellë në krijimtarinë e tij. Në vitin 1838, Verdi humbi gruan e tij, Margerita, dhe dy fëmijët e tij të vegjël. Ky humbje e thellë ka lënë një gjurmë të rëndësishme në karakterin e tij, dhe ndoshta është një nga shkaqet që Verdi ka zhvilluar një qasje më të thellë dhe më pasionante ndaj muzikës dhe operës. Pas këtyre ngjarjeve, ai e ka ndjerë nevojën për të krijuar vepra që të shpreheshin me një intensitet emocional të jashtëzakonshëm.
Krijimtaria
Verdi ishte një inovator në përdorimin e melodi, dramatizimit dhe harmonive. Një element dallues i veprave të tij është përdorimi i arritjeve vokale të karaktereve, që ka fuqizuar natyrën e tij dramatike. Kjo e bëri atë të qëndrojë veçmas nga kompozitorët e mëparshëm, duke sjellë një intensitet të ri emocional në operën italiane.
Në periudhën e hershme të krijimtarisë së tij, ai u përball me shumë kritika, duke pasur vështirësi në pranim dhe suksese. Por kjo nuk e pengoi, ai vazhdoi të krijojë operë pas operës, çdo herë më të përmirësuar dhe të kompletuar. Vepra si “Nabucco” e vitit 1842, ku përfshihet një nga koralet më të njohura në historinë e operës, “Va pensiero”, e shndërroi Verdin në një simbol të nacionalizmit italian, një temë që do të zinte një vend të rëndësishëm në shumë nga veprat e tij të ardhshme.
Në mes të karrierës së tij, Verdi krijoi disa nga operat më të njohura dhe më të rëndësishme në repertorin operistik botëror. Vepra si “La Traviata” në vitin 1853, “Aida” në vitin 1871, “Otello” në vitin 1887 dhe “Falstaff” në vitin 1893 janë me të vërtetë pika kthese në historinë e operës. Pavarësisht se ato ndodhen në periudha të ndryshme të karrierës së tij, secila ka një ndikim të thellë dhe të gjithanshëm në zhvillimin e muzikës dramatike dhe vokale.
“La Traviata” është një shembull i fuqishëm i aftësisë së Verdit për të shfrytëzuar elemente emocionale dhe sociale në muzikën e tij, duke theksuar lidhjen midis ndjenjave personale dhe realitetit shoqëror. Kjo operë, që trajton një histori dashurie të tragjike, është një shembull i përdorimit të melodiave të mrekullueshme dhe zhvillimit të karaktereve të thella.
“Aida”, një operë e krijuar për skenën e Teatrit të Kairos, është një tjetër shembull i shkëlqimit të Verdit në trajtimin e skenave epike dhe dramatizimin e konflikteve të mëdha. Ajo është një shembull i përdorimit të orkestrës dhe koret dramatike për të krijuar një atmosferë të pasur dhe të ngarkuar emocionalisht.
Në periudhën e vonë të jetës së tij, Verdi arriti të krijojë dy nga operat më të mëdha që mund të konsiderohen kulme të karrierës së tij: “Otello” dhe “Falstaff”. Të dyja këto vepra janë shfaqje të mjeshtërive të Verdit në fushën e karakterizimit të personazheve dhe përdorimit të dramës emocionale. “Otello”, i bazuar në tragjedinë e Shakspirit, është një shembull i përdorimit të muzikës për të theksuar tensionin dhe pasionin e ngjarjeve, ndërsa “Falstaff” është një komedi e brilantë që tregon për një Verdi më të ngrohtë dhe më të lirshëm.
Ndikimi
Verdi kishte një ndikim të jashtëzakonshëm në zhvillimin e operës italiane dhe asaj botërore. Ai jo vetëm që revolucionarizoi përdorimin e orkestrës, por gjithashtu ndikoi në transformimin e shoqërisë italiane përmes operës. Me një aftësi të pabesueshme për të trajtuar temat e dashurisë, tradhtisë, luftës dhe shoqërisë, ai e çoi operën në një nivel më të lartë emocional dhe intelektual.
Disa kompozitorë të mëdhenj si Xhiakomo Puçini dhe Riçard Vagner kanë pasur ndikim të madh nga Verdi, ndërsa operat e tij vazhdojnë të interpretohen në skena operistike të gjithë botës.
I lindur më 10 tetor 1813 në Ronkole, një fshat në Provincën e Parmës në Itali,.Xhusepe Verdi vdiq më 27 janar 1901, në moshën 87 vjeçare, në Milano. La një pasuri të pasur të muzikës dhe operës që mbetet e gëzuar dhe e shijuar nga publiku dhe artistët edhe sot. Krijimtaria e tij ka kaluar kohën, duke ofruar gjithmonë një mundësi për të ndjerë, për të reflektuar dhe për të dashuruar operën në mënyra të ndryshme.
