Fondi “Kosova” përbën një burim të çmuar për hulumtuesit, duke përfshirë dokumente mbi demonstratat e vitit 1981 dhe lëvizjet politike të viteve 1988-1989, por edhe mbi gjendjen e institucioneve arsimore e kulturore të asaj kohe, ndërkohë që shumë shqiptarë me origjinë nga Kosova.
Autoriteti i Dosjeve ka vënë në dispozicion të studiuesve dhe kërkuesve shkencorë ‘Fondin Kosova’, një arkiv unik me 11,630 fashikuj, të ruajtur në 74 kasaforta, që mbartin dëshmi të rëndësishme mbi ngjarjet më të rëndësishme politike, sociale dhe kulturore të Kosovës nga viti 1944 deri në 1991, ku bien ne sy fashikuj mbi lëvizjet rinore kosovare dhe ato për mohimin e te drejtave të shqiptarëve të Kosovës si dhe te tilla si dokumente dhe fakte mbi shpopullimin dhe largimin me dhunë nga territoret e tyre të shqiptarëve të Kosovës.
Fondi “Kosova” përbën një burim të çmuar për hulumtuesit, duke përfshirë dokumente mbi demonstratat e vitit 1981 dhe lëvizjet politike të viteve 1988-1989, por edhe mbi gjendjen e institucioneve arsimore e kulturore të asaj kohe, ndërkohë që shumë shqiptarë me origjinë nga Kosova, shtetas të ish Jugosllavisë, mund të gjejnë dokumente rreth tyre në se janë ndjekur nga Ish – Sigurimi i Shtetit në fondet të tjera arkivore që nuk i përkasin këtij fondi. Mes tyre janë dhe dosja e Isuf Gërvallës dhe Ibrahim Rrugovës.
Çfarë përmban dosja e Jusuf Gërvallës?
Në dosje janë dokumente të rëndësishme të Jusuf Gërvallës, politikan, shkrimtar, muzikant dhe themelues i Lëvizjes Kombëtare për Çlirimin e Kosovës në vitet ’80, që u vra nga ish-shërbimi sekret jugosllav, në Shtutgart të Gjermanisë.
Dritë mbi ngjarje dramatike
Në dosje janë momentet kur ai ka jetuar në Tiranë, aktiviteti politik, pjesëmarrja në demonstrate, personat e dyshuar që mund të kenë lidhje me vrasjen e tij në Gjermani
Drejtori i Arkivit, Anton Dukagjin shprehet se mes dokumenteve të shumta të ruajtura, veçohen disa dosje të rëndësishme, që hedhin dritë mbi ngjarjet më dramatike të historisë moderne të Kosovës:
“Të dhëna nga burimet tona” – Një dosje me tre vëllime dhe 687 faqe mbi demonstratat e Kosovës.
Dosjet mbi goditjet e mars-prill 1981 – Dy vëllime me 531 faqe, që dokumentojnë ndodhitë pas protestave.
Demonstratat e marsit 1982 – Një dosje me 2 volume dhe 593 faqe, që analizon lëvizjet e mëtejshme studentore.
Rezidenca e Beogradit (1972-1981) – Analiza dhe diskutime politike të ruajtura në 149 faqe.
Fashikulli mbi ngjarjet e Kosovës (prill-maj 1981) – Një dokument me 211 faqe, që përmban raportime të detajuara mbi zhvillimet e atyre muajve vendimtarë.
Seria e dosjeve të “goditjeve në Kosovë” (1975-1990) – Dokumente me qindra faqe që zbulojnë prapaskenat e represionit shtetëror.
Informacione sekrete të KQ të PPSH mbi arrestimet, dhunën dhe torturat e përdorura nga organet jugosllave ndaj shqiptarëve ; Dosje mbi spastrimin etnik të shqiptarëve nga Kosova dhe ndikimin e tij në zvogëlimin e kombit shqiptar; Komentet dhe analizat e diplomatëve të huaj për politikën shqiptare ndaj Kosovës në vitet ’80.
Fondi ruan gjithashtu dokumente të rëndësishme mbi personalitetet të njohura në lëvizjet e Kosovës për pavarësi, si Rexhep Qosja, Adem Demaçi, Jusuf Gërvalla, Bardhosh Gërvalla, Ibrahim Rugova, e shumë të tjerë, duke ofruar një mundësi të rrallë për studiuesit që dëshirojnë të kuptojnë më thellë historinë dhe rezistencën e Kosovës.
Hapja e këtij fondi shënon një hap të rëndësishëm në zbardhjen e historisë së Kosovës dhe ruajtjen e kujtesës historike, duke u dhënë studiuesve mundësinë të hulumtojnë mbi një periudhë që ka lënë gjurmë të thella në fatet e kombit shqiptar./k.k
