Evropa e turpëruar dhe e dobët përballë negociatave SHBA-Rusi për Ukrainën

Pak gjëra mund të kapin më mirë sikletin evropian dhe, në të njëjtën kohë, paaftësinë për të formuluar një strategji sesa samiti i jashtëzakonshëm i thirrur nga Presidenti Macron, duke ftuar në mënyrë selektive liderët e vendeve brenda dhe jashtë BE-së (Britania e Madhe) për zhvillimet në Ukrainë pas fillimit të negociatave mes Donald Trump dhe Vladimir Putin.

Dhe kjo sepse ky samit, ndonëse i organizuar për të regjistruar reagimin europian ndaj zhvillimeve, në realitet thjesht pasqyron vështirësinë e të paturit një qëndrim europian, një vështirësi që ka të bëjë jo vetëm me mosmarrëveshjen ekzistuese nëse lufta në Ukrainë duhet të vazhdojë, por edhe me paaftësinë po aq ekzistuese të Europës për të garantuar si vazhdimin e luftës ashtu edhe sigurimin e paqes.

Sikleti dhe dobësia theksohen më tej nga fakti se SHBA-ja e bëri të qartë se Evropa nuk është pjesë e negociatave për ditën e nesërme në Ukrainë, pasi ato në thelb do të jenë midis SHBA-së dhe Rusisë.

Evropa viktimë e zgjedhjeve të veta

Megjithatë, ky është rezultat i zgjedhjeve politike të bëra nga Evropa, por edhe i mundësive që vërtet u humbën. Sepse nuk duhet të harrojmë se mund të ketë qenë SHBA ajo që pa në ndarjen e brendshme të Ukrainës në 2014 mundësinë për një krizë që do të ushtronte presion ndaj Rusisë dhe do të lejonte krijimin e një “zone sanitare” rreth saj, por ishte Bashkimi Evropian që ndjeu se duhej të ndërhynte në punët e brendshme të Ukrainës dhe të mbështeste reagimin ndaj tërheqjes së Yanukovych, duke injoruar atë në një luftë civile në këtë mënyrë.

Nuk mund të harrojmë as që Evropa humbi sistematikisht mundësinë për të luajtur një rol promovues të paqes në Ukrainë në periudha të ndryshme, duke filluar me faktin se në thelb ata shpërfillën faktin se marrëveshjet e Minskut, në të cilat Franca dhe Gjermania luanin një rol garantues, mund të çonin në një zgjidhje paqësore në Donbas, dhe në fakt me kushte që do të siguronin që ai të mbetej brenda kufijve të territorit ukrainas.

Natyrisht, as fakti që edhe kur situata filloi të përkeqësohej në vitin 2021, ata nuk morën asnjë iniciativë për të riafirmuar kuadrin e marrëveshjeve të Minskut, as nuk e morën seriozisht atë që u prezantua nga pala ruse, e cila ende kishte të bënte kryesisht me garancitë e sigurisë dhe neutralitetit të Ukrainës.

Edhe kur filloi operacioni ushtarak rus, dhe megjithëse ishte e qartë se për shkak të sanksioneve, Evropa do të kishte një kosto ekonomike shumë më të madhe se SHBA-ja, Evropa ende humbi çdo mundësi për të pasur sukses në përpjekjet fillestare për një armëpushim dhe një proces paqeje që në fakt do të nënkuptonte humbje shumë më të vogla territoriale për Ukrainën dhe natyrisht një gjakderdhje shumë më të vogël.

Një Evropë që ra në anën e zërave më luftënxitës

Në realitet, Evropa zgjodhi të qëndronte në anën më agresive të establishmentit diplomatik dhe ushtarak amerikan, atë të lidhur tradicionalisht me Partinë Demokratike dhe që besonte se Rusia duhej të përfshihej në një operacion ushtarak që do të kishte kosto të mëdha dhe, në horizont, madje mund të çonte në përmbysjen e Putinit , duke përfshirë kështu mundësinë e kombinuar të një fuqie ekonomike super të Kinës arsenal të përmirësuar bërthamor.

Dhe zgjodhi ta bënte këtë, pavarësisht kostos së madhe të luftës që nga fillimi, nëse marrim parasysh varësinë e vendeve si Gjermania nga flukset e qëndrueshme të gazit natyror, dhe pavarësisht nga fakti se ajo nuk kishte aftësinë për të mbështetur realisht Ukrainën ushtarakisht, ose aq më pak për të ndërmarrë veprime aktive në vetë fushat e betejës. Nuk është rastësi që fuqia me përfshirjen më të madhe, Britania, nuk është më anëtare e Bashkimit Evropian dhe këtë e bëri kryesisht për të konfirmuar se mbetet një aleat i pazëvendësueshëm i SHBA-së.

Braktisja e nevojës për një politikë të veçantë paqeje evropiane

E gjithë kjo u pasqyrua në një traktat ku politika evropiane braktisi gradualisht atë që supozohej të ishte gjurma e “pavarësisë” evropiane që nga vitet 1970, përkatësisht përpjekjet për ta bërë Evropën polin e paqes përballë ndarjeve dhe polarizimeve globale.

Pse Evropa në vitin 2003 mund të kishte zgjedhur të devijonte hapur nga aventurizmi ushtarak “perandorak” amerikan në Irak, por gradualisht braktisi çdo mendim për të formuar një model evropian të sigurisë kolektive që është i kufizuar në NATO, por që mund të përfshijë edhe Rusinë, edhe pse kjo supozohet se ishte ndjekja kryesore evropiane e pas Luftës së Ftohtë?

Duke kulmuar me ndjekjen e plotë të SHBA-së në gjysmën e dytë të viteve 2010 në zhvendosjet e saj të politikave ndaj Kinës dhe Rusisë. Ai nuk arriti as të shpëtojë marrëveshjen bërthamore të Iranit kur SHBA u tërhoq në mënyrë të njëanshme nga ajo.

Kriza e lidershipit dhe siklet strategjik

E gjithë kjo padyshim ishte e kombinuar me dinamika të tjera, siç është kriza e përgjithshme e strategjisë dhe lidershipit në Evropë, e cila reflektohet edhe në dinamikën e krizës së hapur politike në vende si Franca dhe Gjermania. Dhe sigurisht, kjo mund të shpjegojë edhe “trondisin” që mund të shkaktojë sulmi ideologjik i J. D. Vance në konferencën e Mynihut, edhe pse në realitet, hapjet për të djathtën ekstreme dhe integrimi i bërthamës së ideologjisë së saj tashmë janë duke u zhvilluar në shumicën e vendeve evropiane. Megjithatë, është gjithmonë e dhimbshme të kesh dikë që të të tregojë në mënyrë të vrazhdë atë që po përpiqesh të bësh dhe të zbukurosh njëkohësisht.

Në këtë sfond, Evropa e gjen veten në mëdyshje edhe më të madhe tani që debati i brendshëm dhe pozicionimi strategjik në SHBA po ndryshon. Sepse është e qartë se krahu që tani dominon në SHBA nuk është ai që besonte se duhej një “menaxhimi i destabilizimit” i vazhdueshëm, përmes një zinxhiri konfliktesh “me prokurë”, por krahu që beson se politika ndërkombëtare është kryesisht çështje marrëdhëniesh dhe se do të ishte e preferueshme të zgjidheshin çështjet me Rusinë, nëse kjo do të lejonte, nga njëra anë, një rindërtim më të mirë të një marrëdhënieje ekonomike me SHBA-në.

Dhe e gjithë kjo në një kohë kur administrata Biden kishte kohë që e kishte pranuar në mënyrë eksplicite se nuk mund të kishte “humbje të Rusisë” në luftë, edhe pse ky është gjoja qëndrimi zyrtar i “Perëndimit Kolektive”. Me Evropën që padyshim nuk është në gjendje të propozojë një plan në drejtim të kundërt, as sigurisht në gjendje të demonstrojë fuqinë ushtarake që mund ta zbatojë atë në praktikë.

Dhe turpi evropian bëhet edhe më i madh sepse pala amerikane jo vetëm që po përpiqet të përshpejtojë fillimin e një procesi paqeje, në vend që të zgjasë luftën, por po përballet edhe me Evropën me nevojën për të marrë përsipër koston e ndjekjeve të veta, duke përfshirë nevojën për të qenë në gjendje të mbështesë realisht pozicionet me armë, duke rritur forcat e saj mbrojtëse, në vend që të mbështesë zbatimin e përshkallëzimeve të luftës amerikane, por në mënyrë të përsëritur.

Nuk është rastësi që është e vështirë t’i japësh përgjigje të qarta “pyetësorit” amerikan për llojin e angazhimeve që çdo vend është i gatshëm të marrë në lidhje me mbrojtjen dhe sigurinë në Evropë. Këtë, për më tepër, e tregon edhe mosmarrëveshja e hapur për dërgimin e trupave në territorin ukrainas si garanci për një armëpushim të mundshëm. As nuk duket se ndonjë diferencim evropian ndaj politikës amerikane mund të ketë sukses, duke gjykuar nga fakti se vendi që ka rritur më shumë shpenzimet e mbrojtjes, Polonia, ka insistuar njëkohësisht në nevojën për të ruajtur koordinimin me politikën amerikane.

Në këtë sfond, mund të jetë shumë e vështirë për Evropën të sigurojë një vend në tryezën e negociatave, megjithëse SHBA-të sigurisht që po bëjnë disa deklarata qetësuese në këtë drejtim. Në fund të fundit, vështirësia e vërtetë e negociatave nuk do të jetë vullneti evropian, as edhe mënyra sesi vetë Zelensky mund të pranonte ndonjë marrëveshje, por më tepër se si Rusia mund të bindet të bëjë lëshime të rëndësishme, duke qenë se ajo vazhdon të ketë korrelacion të favorshëm territorial dhe rezistencë ndaj sanksioneve.

E gjithë kjo reflekton se problemi i vërtetë i Evropës nuk është Donald Trump, por paaftësia e saj për të hartuar një strategji dhe në të njëjtën kohë të jetë në gjendje ta garantojë disi atë.