Nga Leonard Veizi
Lufta është një makth i krijuar nga njeriu, por përballë fuqisë së natyrës, edhe armët e shkatërrimit në masë duken të pafuqishme. Ndërsa njerëzit vazhdojnë të përplasen për territore, ideologji dhe pushtet, natyra godet në mënyrë të papritur, brutale dhe pa dallim.
“O Zot, mbaj dorën!” – kjo është thirrja njerëzore në të tilla raste. Sepse kur një fuqi e tillë vihet në veprim, askush nuk ka fuqi ta ndalë… përveç Tij.
Në Mianmar, në vetëm 30 sekonda, një tërmet mendohet se ka marrë jetën e të paktën 10 njerëzve. 30 sekonda—sa një frymëmarrje, sa një mendim i shpejtë—ishin të mjaftueshme për të shkatërruar shtëpi dhe për të lënë familje të tëra në mëshirë të fatit. Një tërmet nuk njeh kufij, nuk zgjedh armiq dhe aleatë. Ai godet të pasur e të varfër njësoj. Një katastrofë natyrore është një kujtesë brutale se sa të vegjël jemi përpara natyrës, pavarësisht fuqisë së armëve që zotërojmë.
Dhe megjithatë, ndërsa dhimbja nga këto tragjedi mbetet e freskët, bota vazhdon të flasë për luftë. Konflikte të reja shpërthejnë, tensionet rriten dhe njerëzimi përgatitet të shkaktojë shkatërrime edhe më të mëdha, sikur mësimet e së kaluarës dhe paralajmërimet e natyrës të mos kenë vlerë.
“O Zot, mbaj dorën!”
Mund të jetë një thirrje fataliste, por askush nuk të akuzon për fatalizëm. Për më tepër, ne shqiptarët e kemi provuar mirë fuqinë e tërmetit. Tërmeti i nëntorit 2019 në Shqipëri la pas 51 viktima dhe mijëra të pastrehë. Po atë natë, edhe ne e kemi shqiptuar këtë thirrje me zemër të thyer.
Në një botë ku një tërmet mund të bëjë dëme sa një bombë atomike brenda sekondave, pse vazhdojmë të zgjedhim luftën si armikun tonë kryesor? Kur natyra na tregon sa e brishtë është jeta, pse nuk përpiqemi ta mbrojmë atë, në vend që ta shkatërrojmë me duart tona?
Lufta është një zgjedhje. Por tërmetet, cunamet, uraganet—janë të pashmangshme. Dhe ndoshta, në vend që të flasim për luftë, duhet të mësojmë të jetojmë në paqe, duke e pranuar se sfidat më të mëdha nuk vijnë nga armët, por nga vetë planeti që na mban gjallë.
Lufta është një nga tragjeditë më të mëdha të njerëzimit—një makth i krijuar nga vetë dora e njeriut. Një zgjedhje e dhimbshme, e cila shkakton shkatërrim, humbje jete dhe vuajtje të pafundme.
Gjatë historisë, njeriu ka luftuar për pushtet, territor, ideologji dhe pasuri. Por a ka fituar vërtet ndonjëherë? Çdo luftë lë pas plagë të pashlyeshme, gjenerata të tëra që rriten mes frikës dhe urrejtjes. Nga Lufta e Dytë Botërore te konfliktet e sotme në Lindjen e Mesme dhe Ukrainë, pasojat janë gjithmonë të njëjta: humbje jete dhe shkatërrim.
Por krahasimisht me një fatkeqësi natyrore si tërmeti, Lufta nuk është e pashmangshme. Ajo mund të parandalohet, ashtu siç mund të ndërtohen ura bashkëpunimi në vend të mureve ndarëse.
Kur një tërmet i fuqishëm goditi Turqinë dhe Sirinë muaj më parë, mbi 50,000 njerëz humbën jetën. Edhe atëherë, 30 sekonda ishin të papërfillshme, por u bënë tepër të çmuara.
“O Zot, mbaj dorën!”
Familje të tëra u shuan brenda atyre sekondave. Fëmijë mbetën jetimë, qytete të tëra u kthyen në gërmadha. Ishte një tragjedi që tronditi botën, por shumë shpejt u harrua, sepse njerëzit vazhdojnë të flasin për luftë. Dhe si për ironi, pikërisht në atë rajon, në kufirin e Turqisë, Siri dhe Irakut, vazhdon një tjetër luftë—ajo mes popujve, mes forcave ushtarake dhe interesave politike. Për më tepër, në Gaza, lufta është bërë mollë sherri, dhe ky sherr nuk ka ndër mend të ndalet.
A nuk është kjo më shumë se një luftë? A nuk janë viktimat e një tërmeti po aq të pafajshme sa ato të bombave dhe plumbave? A nuk është dhembja e një nëne që humb fëmijën e saj në rrënoja e njëjtë me atë të një nëne në mes të një bombardimi?
Në një botë ku teknologjia ka avancuar dhe njohuria është më e përhapur se kurrë, duhet të mësojmë se fuqia e vërtetë nuk qëndron tek armët, por tek paqja. Nëse lufta është një makth, atëherë zgjedhja për paqen është zgjimi nga ky makth.
Por jo. Njeriu është kokëfortë. Ai nuk e ka natyrën armik, sepse nuk mund ta luftojë. Ai zgjedh të shpikë armiq të tjerë—ata të së njëjtës racë. Zgjedh të ndërtojë kufij, të krijojë armë dhe të shkaktojë shkatërrim vetë, sikur katastrofat natyrore të mos mjaftonin. Në vend që të mësojmë nga dhimbja, ne e shumëfishojmë atë me duart tona.
Natyra na ka treguar se sa të pafuqishëm jemi përballë saj. Por ndryshe nga tërmetet dhe cunamet, luftërat janë të parandalueshme. Tërmetet ndodhin pa paralajmërim, ndërsa lufta është një zgjedhje. Njeriu zgjedh të luftojë, zgjedh të vrasë, zgjedh të shkatërrojë. Dhe ky është faji më i madh i njerëzimit.
Ndoshta ka ardhur koha të mësojmë se armiku nuk është një komb tjetër, një ideologji tjetër, një territor tjetër. Armiku është vetë egoizmi ynë. Sepse, në fund, një tërmet nuk pyet për politikë, fe apo kombësi. Ai merr jetë njësoj.
Dhe ndoshta, në vend që të përgatitemi për luftë, duhet të përgatitemi për të mbijetuar. Të bashkohemi, e jo të përçahemi. Të ndërtojmë, e jo të shkatërrojmë.
Përndryshe, historia do të përsëritet. Dhe herën tjetër, ndoshta nuk do të mbetet më askush për ta treguar atë.
