Nga Fatos Çoçoli
15 vite më parë, në vitin 2010, përfaqësuesit e Bashkimit Evropian i kërkuan gati me lutje qeverisë sonë, që të merrte parasysh interesimin e jashtëzakonshëm të Brukselit për të realizuar ndërlidhjen për rrjetin rrugor multimodal(rrugë, hekurudha, porte dhe aeroporte) TEN-T, përmes hekurudhave elektrike.
Hekurudhat e harruara të Shqipërisë
Zyrtarët e Bashkimit Evropian vinin në dispozicion fonde të shumta dhe kërkonin, sipas formulës së atëherershme, vetëm 10 përqind kontribut financiar nga qeveria jonë. Për fat të keq, në atë kohë, qeveria ishte e interesuar për vota përmes rrugëve rurale. Ato ndërtoheshin shpejt dhe bëheshin gati në kohë, për zgjedhjet e ardhshme të përgjithshme. Hekurudhat, krahas kohës se gjatë të prokurimit përmes strukturave të BE-së, që lypte të paktën një vit, kërkonin një periudhë ndërtimi nga 4 deri në 7 vite.
Kështu u la pas dore një shans i mrekullueshëm për ekonominë dhe mbarë shoqërinë tonë, për t’u pajisur me rrjetin hekurudhor më modern në Ballkanin Perëndimor, ngaqë të gjitha hekurudhat do të ishin elektrike. Ndryshkun e binarëve të shkulur dhe të braktisur, Shqipëria shumë lehtë mund ta kishte zëvendësuar me projekte hekurudhash elektrike në vitet 2010-2013
Në vend që në atë kohë, e gjithë qeveria të angazhohej për një lobim të fortë me Brukselin për të pajisur vendin me rrjet modern hekurudhash, zyrtarët tanë më të lartë të Ministrisë së Integrimit dhe të Ministrisë së Financave u lypnin drejtuesve të Komisionit Evropian të paktën ndonjë projekt sado të vogël për rrugët rurale. Gati ua kërkonin si nder personal, që të mbanin postin!
Më në fund po ndërtojmë hekurudha!
Për fat të mirë, situata tani ka ndryshuar dhe sidomos, që nga viti 2019, projektet madhore për rrugët dhe portet kanë marrë vrull të mirë. Me këmbëngulje dhe punë kostante bindëse pranë strukturave financuese të Bashkimit Evropian, Ministria jonë e Infrastrukturës dhe Energjisë ia ka dalë që të shkëpusë nga Brukseli financime të rëndësishme për hekurudhat elektrike tek ne.
Kosto totale e hekurudhës Durrës-Rinas-Tiranë është 92.1 milionë euro, nga të cilat 35.5 milionë euro janë dhuruar, grant nga Kuadri i Investimeve të Ballkanit Perëndimor, një strukture me fonde nga Bashkimi Evropian, ndërsa 36.9 milionë euro janë kredi e butë e Bankës Evropiane për Rindërtim e Zhvillim(BERZH). Pjesa tjetër po financohet nga qeveria shqiptare.
Rëndësia strategjike e Durrës-Rrogozhinë
Më 8 prill 2025, në Tiranë u nënshkrua një paketë financiare e BE-së me vlerë 90,5 euro, për rindërtimin e hekurudhës Durrës–Rrogozhinë, ndërmjet Bankës Evropiane të Investimeve (BEI Globale) dhe qeverisë së Shqipërisë. Fondet përbëhen nga një grant i BE-së me vlerë 60,5 milionë euro, i dhënë nga mekanizmi i BE-së që quhet Kuadri i Investimeve të Ballkanit Perëndimor, si dhe një hua prej 30 milionë eurosh nga Banka Europiane për Investime(BEI) Globale. Fondet do të mundësojnë modernizimin e një linje hekurudhore me gjatësi 34 km midis portit të Durrësit dhe Rrogozhinës në Shqipërinë qendrore.
Ky segment shtrihet në Korridorin e VIII-të multimodal(rrugë tokësore, detare dhe ajrore), i cili lidh portet e Italisë Jugore me Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut dhe Bullgarinë. Projekti është i një rëndësie strategjike, si zgjerim domethënës i rrjetit paneuropian TEN-T dhe është pjesë e planit ekonomik dhe të investimeve të BE-së për Ballkanin Perëndimor. Kostoja totale e projektit është vlerësuar në 121 milionë euro.
Projekti do të krijojë vende të reja pune, do të rrisë tregtinë dhe do të përmirësojë konektivitetin e e Shqipërisë, duke e afruar atë më pranë fqinjëve të saj në rajon dhe më pranë Bashkimit Evropian. Hekurudha gjithashtu do të shërbejë si një rrugë kritike midis Shteteve Anëtare dhe NATO-s për mobilitetin ushtarak në Evropën Juglindore, që është jashtëzakonisht e rëndësishme, në situatën aktuale të sigurisë.
Duke parë projektin Durrës-Rinas-Tiranë në zbatim me 80 përqind të punimeve të mbaruara, projektin Durrës-Rrogozhinë të sapokontraktuar më 8 prill 2025, si dhe projektin Vorë-Hani i Hotit, në bisedim intensiv për të arritur në një kontratë financimi dhe zbatimi, mund të themi se realisht hekurudhat si sistem modern transporti po ringrihen tek ne./ S,M
