Destabilizimi i qeverisë së brishtë të Sirisë, nën pretekstin e mbrojtjes së sektit Druzë, nuk do të bëjë asgjë për të forcuar pozicionin tashmë të fuqishëm të Izraelit në Lindjen e Mesme. Përkundrazi, politika izraelite, pjesë e një strategjie dekadash minimi të pushtetit sunit, rrezikon të hapë rrugën për shfaqjen e një kërcënimi të ri.
Nga Barak Barf
Pas muajsh dhune sektare, rrëmbimesh dhe përplasjesh ndërkufitare, gjëja e fundit që i duhet qeverisë së re të Sirisë është një fqinj që nxit tensione. Por kjo është ajo që po bën Izraeli, ndërsa ngre baza ushtarake në “zonën tampon” të demilitarizuar të vendeve, godet baza ushtarake dhe vret zyrtarë të sigurisë – të gjitha pjesë e një strategjie të mirënjohur për të mbështetur grupet minoritare kundër shumicës sunite në botën arabe. Por duke e ndjekur këtë gjë në Siri, Izraeli po rrezikon një kundërpërgjigje strategjike.
Së bashku me Libanin fqinj, Siria ka popullsinë më të larmishme në Lindjen e Mesme. Ndërsa arabët sunitë përbëjnë 65% të popullsisë, shumica e tyre është shumë më e vogël se, le të themi, në Egjipt (rreth 90%). Pjesa e mbetur prej 35% e popullsisë së Sirisë përfshin anëtarë të degëve heretike islamike, së bashku me kurdët sunitë dhe të krishterët.
Menaxhimi i këtij diversiteti ka rezultuar sfidues për Hayat Tahrir al-Sham (HTS), e cila erdhi në pushtet pas rrëzimit të Presidentit sirian Bashar al-Assad në dhjetor. Kuadrot e saj janë të nxjerra nga al-Kaeda, e cila beson se arabët sunitë duhet të mbajnë të gjitha të drejtat – dhe të gjithë pushtetin – në botën islame. Dhe ndërsa lidershipi i HTS-së e ka zbutur zellin e saj fetar, disa nga ushtarët e saj këmbësorë nuk e kanë bërë këtë.
Në mars, përleshjet midis HTS-së dhe sektit alavi të Assad-it, një degë heretike shiite që përbën rreth 12% të popullsisë së Sirisë, lanë më shumë se 1,000 të vdekur. Dhuna tronditi të krishterët, të cilët mbështetën kryesisht qeverinë e rrëzuar. Ndërkohë, grupet besnike ndaj Turqisë janë përleshur me Forcat Demokratike Siriane të udhëhequra nga kurdët në verilindje.
Por janë tensionet me Druzët, një grup tjetër heterodoks, që po rezultojnë më shqetësuese për qeverinë e re të Sirisë. Pasi një regjistrim audio të rremë që i atribuohet një udhëheqësi Druz që blasfemon Profetin Muhamed qarkulloi në rrjetet sociale, persona të armatosur me maska zbritën në periferi të Damaskut, Jaramana. Pasi përleshja përfshiu zyrtarë të sigurisë së HTS-së, Izraeli deklaroi se do ta mbronte sektin e vogël. Që atëherë, ka shënjestruar anëtarë të forcave të sigurisë së Sirisë që u përleshën me druzët dhe ka kryer sulme ajrore pranë pallatit presidencial.
Makinacionet e Izraelit në Siri nuk janë asgjë e re. Brenda pak muajsh nga lindja e Izraelit, zyrtarë të lartë të ministrisë së jashtme menduan për sponsorizimin e një grushti shteti atje, me qëllim forcimin e pozicionit të tyre në luftën arabo-izraelite të vitit 1948.
Në përgjithësi, Izraeli shpesh ka përdorur mbështetjen e pakicave për të minuar pushtetin sunit. Në Liban, ishin të krishterët. Në vitin 1955, Shefi i Shtabit të Ushtrisë Moshe Dayan hodhi idenë e bindjes së një oficeri ushtarak të krishterë që të “shpallte veten shpëtimtar të popullsisë maronite (të krishterë)”, përpara se të pushtonte Libanin për të ndihmuar në vendosjen e një regjimi të krishterë që do të bëhej aleat me Izraelin.
Në vitet 1970, kryeministri Menachem Begin – duke pretenduar se Izraeli kishte një “detyrë” për të parandaluar Organizatën për Çlirimin e Palestinës (PLO) nga kryerja e “gjenocidit” kundër të krishterëve – mbështeti një rreshter të krishterë renegat libanez, me shpresën e krijimit të një zone tampon përgjatë kufirit jugor të Libanit, ku mund të ushtronte njëfarë kontrolli. Në vitin 1982, Izraeli pushtoi Libanin, dëboi PLO-në dhe vendosi një president të krishterë, Bashir Gemayel, i cili u vra shpejt nga një anëtar i Partisë Social-Nacionaliste Siriane.
Përpjekjet e Izraelit për të minuar regjimet sunite kanë përfshirë edhe partneritete me vendet shiite. Duke filluar nga vitet 1960, Izraeli punoi me Shahun e Iranit për të mbështetur kurdët e rrethuar irakianë në luftën e tyre kundër qeverisë qendrore. Kryengritja që rezultoi ishte aq shkatërruese saqë zv/presidenti i atëhershëm irakian Saddam Hussein ia dha Iranit kanalin Shatt al-Arab, në këmbim të premtimit të tij për të ndaluar mbështetjen e kurdëve.
Në dritën e kësaj historie, nuk është për t’u habitur që liderët izraelitë tani kërkojnë të krijojnë një enklavë druze në kufirin sirian, duke krijuar kështu një tampon midis Izraelit dhe sunitëve. Nuk është as për t’u habitur që Izraeli ka identifikuar figura ambicioze druze të etura për të sfiduar si qeverinë qendrore ashtu edhe lidershipin tradicional të sektit të tyre.
Kjo përpjekje ka mbështetje të gjerë midis politikanëve izraelitë, nga kryeministri deri te udhëheqësi i opozitës. Sipas tyre, një Siri e përçarë që përpiqet me dëshpërim të shuajë zjarret rajonale dhe sektare do të kishte mungesë të burimeve dhe kapacitetit për të kërcënuar Izraelin.
Por ky vizion është dritëshkurtër. Në fund të fundit, trazirat dhe përçarja mund të rrëzojnë qeverinë e HTS – dhe Izraelit mund të mos i pëlqejë ajo që e zëvendëson atë. Turqit që mbështesin grupin dhe mbështesin fraksionet në kufirin verior sirian mund të binden të vendosin trupa thellë brenda vendit. Një Shtet Islamik i ringjallur në Irak dhe Siri mund të shfrytëzojë kaosin e rënies së HTS për të zgjeruar ndikimin e tij, ashtu siç bëri kur shpërtheu lufta civile siriane në vitin 2011. Pas vrasjes së Gemayel në vitin 1982, Hezbollahu hyri në shkelje në Libanin jugor. Deri në vitin 2000, Hezbollahu e kishte dëbuar Izraelin nga territori libanez dhe në vitin 2006 nisi një luftë shkatërruese që përfundoi në një ngërç.
Pas rënies së dinastisë Assad, Izraeli ka arritur pothuajse supremaci në Lindjen e Mesme. Destabilizimi i një qeverie në lindje, e cila nuk ka dëshirë të ngatërrohet me një fqinj më të fortë nuk do të bëjë asgjë për ta forcuar këtë pozicion. Përkundrazi, një politikë e bazuar në arrogancë refleksive rrezikon të hapë rrugën për shfaqjen e një kërcënimi të ri të frikshëm.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. /E.T
