Nga Leonard Veizi
Në vitet 1960-1970, kinema italiane lindi një fenomen kulturor i quajtur “commedia sexy all’italiana”, një hibrid i humorit, erotizmit, dhe satirës sociale. Ky zhanër i veçantë ngjalli shumë debat, por edhe solli sukses komercia. Brenda kësaj vale filmash të lehtë, shpesh banalë dhe me skena nudoje, dy aktore të bukura dhe karizmatike, Laura Antoneli dhe Eduixh Fenek (Edwige Fenech), u shndërruan në seks-simbole të padiskutueshme të ekranit. Por pas imazhit të joshjes, fshihej një realitet më i hidhur: ai i keqpërdorimit të talentit të tyre nga një industri që i reduktoi në objekte dëshire, duke injoruar potencialin artistik që mbartnin. Ato u shndërruan në ikona të kinemasë, por karrierat e tyre pasqyrojnë një paradoks—një lavdi e përzier me eksploatim, ku Italia e pasluftës i shfrytëzoi imazhet për të kënaqur orekset e një shoqërie në tranzicion.
Laura Antoneli
Laura Antoneli, me fytyrën e saj ëndërrimtare dhe trupin elegant, u bë e famshme për rolet që luanin me kufijtë e ndaluar të erotizmit. Filma si “Malizia” i prodhuar në vitin 1973, nuk ishin thjesht histori të lehta për t’u qeshur, por krijime që ndërtonin mitin e “gruas së paprekshme” që provokonte meshkujt me praninë e saj. Laura u kthye në ikonë, por gjithnjë e më tepër u fut në kurthin e një lloj aktorësie që nuk i jepte hapësirë të shprehte ndjeshmërinë, thellësinë apo kompleksitetin që mbartte si artiste. Pjesa e dytë e jetës së saj u shënua nga drama personale, varfëria dhe izolimi, si një akt akuze e heshtur ndaj një sistemi që përdor dhe harron.
Eduixh Fenek
Ndryshe nga Antoneli, Eduixh Fenek solli një tjetër tipar të gruas joshëse – të vetëdijshme për fuqinë e saj, me humor, por gjithsesi të ngujuar në skema të njëjta roli. Me sy të thellë, flokë të errët dhe një prani magnetike në ekran, ajo luajti në dhjetëra komedi ku figura e mësueses, infermieres apo sekretares joshëse shërbente si pretekst për situata erotike. Fenek kishte potencial për role dramatike e të rafinuara, por rrallë iu dha mundësia. Megjithatë, ndryshe nga Antoneli, ajo menaxhoi më mirë famën e saj dhe më vonë u përfshi edhe në prodhim kinematografik, duke provuar të dalë nga lëkura e ngurtë që kinemaja italiane i kishte dhënë.
Në ekran
Të dy aktoret u detyruan të luajnë persona që përforconin stereotipet e dëshirave mashkullore. Fenek, e quajtur “Mbretëresha e komedisë seksi”, u shfaq në mbi 60 filme, shpesh si figura misterioze që manipulonte meshkuj për të arritur qëllime erotike. Antoneli, nga ana tjetër, u bë e famshme për rolin në “Malizia”, ku u paraqit si një lloj “seksi i pafajshëm”. Por këto role i mbyllën në një kafaz artistik: asaj u refuzuan mundësi për role dramatike, ndërsa Fenech u kritikua për “thellësinë e kufizuar”. Prodhuestritë dhe regjisorët, të drejtuar nga logjikat tregtare, i reduktuan ato në objekte për të rritur të ardhurat. Skenat e tyre shpesh ishin të paqëndrueshme—nga njëra anë, ato ishin të pavarura dhe inteligjente; nga ana tjetër, trupat e tyre ishin theksuar në mënyrë të frikshme. Edhe pse filmat kritikonin hipokrizinë sociale, ato përsëritnin paradigmat që pretendonin të kundërshtonin.
Eksploatimi pati kosto të larta për të dyja. Antoneli, pas një skandali personal në vitet 1980, u largua nga industria, ndërsa Eduixh Fenek u përpoq të diversifikonte karrierën, por pa sukses të madh. Në intervista, Fenesh ka deklaruar: “E vetmja gjë që ata donin ishte trupi im”, duke nënvizuar mungesën e vlerësimit për talentin e saj aktoral.
Përmes Antonelit dhe Fenek, zbulojmë jo vetëm kufizimet e kinemasë italiane të asaj kohe, por edhe pasqyrën e një shoqërie që në emër të lirisë seksuale, shpesh riprodhoi klishe patriarkale. Komeditë erotike mund të kenë sjellë të qeshura e fitime, por shpesh e bënë këtë në kurriz të dinjitetit artistik të grave që i mbartnin mbi supe. Antoneli dhe Fenek nuk ishin thjesht gra të bukura: ishin aktore që meritonin më shumë. Dhe sot, kur shohim prapa, duhet t’i kujtojmë jo vetëm si yje erotike, por si figura që vuajtën paradoksin e të qenit të dëshirueshme në një botë që u mohoi të ishin të dëgjuara.
Ornella Muti
Ndryshe nga Laura Antoneli dhe Eduixh Fenek, Ornela Muti kishte një lloj fati të dyfishtë: ajo u përdor si seks-simbol në shumë filma italianë të viteve ’70 dhe ’80, por njëkohësisht arriti të ruajë një profil artistik më të gjerë dhe të shumëllojshëm. Bukuria e saj mahnitëse – sytë joshës, buzët e plota dhe eleganca e natyrshme – e vendosën menjëherë në qendër të vëmendjes, dhe ajo nuk i shpëtoi dot disa roleve erotike në filma të zhanrit “commedia sexy all’italiana”. Filma si “La Moglie più bella” i vitit 1970 dhe “Appassionata” prodhuar më 1974, ku ajo shfaqej si adoleshente provokuese, ishin pjesë e asaj vale ku bukuria femërore shitej më shumë se vetë subjekti. Në një farë mënyre, ajo “ra në kurth” të erotizmit, por pa u zhytur plotësisht në atë stereotip.
Më shumë se çdo gjë, ishte aftësia e saj për të lëvizur nga një zhanër në tjetrin, për të bashkëpunuar me regjisorë seriozë si Marko Ferreri dhe për të pasur një karrierë edhe jashtë Italisë. Ajo nuk u identifikua vetëm me një lloj roli. Bukuria ishte portë, por talenti dhe zgjuarsia bënë që ajo të mos ngjitej në rangun e një “ikone të përdorur”, por të një “ylli që zgjodhi” – madje shpesh me finesë.
Pra, Ornela Muti e preku kurthin, por nuk ra plotësisht në të. Eci buzë skajeve të shfrytëzimit kinematografik, por nuk u fundos si shumë kolege të saj. Ajo mbeti dhe mbetet një emër me peshë, jo vetëm për bukurinë, por edhe për zgjedhjet.
Trashëgimia
Sot, filmat e tyre studiohen si pjesë e historisë së kinemasë italiane. Megjithëse kritikët modernë i shohin këta filme me një sy skeptik për shkak të objektifikimit, ata njëherit njohin rolin e tyre në zgjerimin e kufijve të shprehjes artistike. Antoneli dhe Fenek mbeten shembuj të fuqisë dhe fragilitetit të grave në industri—një kujtesë për nevojën e balancit midis artit dhe etikës.
Laura Antoneli dhe Eduixh Fenek u bënë ikona të një epoke që transformoi kinemanë italiane, por rrugët e tyre zbulojnë një realitet të errët: suksesi i tyre u ndërtua mbi bazën e eksploatimit. Historia e tyre na kërkon të reflektojmë mbi mënyrën se si shoqëria trajton talentin femëror—një histori që, fatkeqësisht, ende përsëritet në forma të reja sot.
