Studiuesit kanë përpiluar një listë “përbërësish” që mund të ndihmojnë kompanitë e eksplorimit të burimeve të gjejnë rezerva të mëdha nëntokësore të hidrogjenit natyror – një element kyç në kalimin nga lëndët djegëse fosile në energji të pastër.
Zbulimet e fundit tregojnë se rezervat e hidrogjenit mund të gjenden në sasi të mëdha në të gjithë botën, dhe zbulimi i depozitave të tilla mund të përshpejtojë ndjeshëm tranzicionin energjetik.
“Çelësi tani është të kuptojmë se ku çlirohet hidrogjeni, ku grumbullohet dhe si ruhet”, tha për Live Science Chris Ballentine, profesor i gjeokimisë në Universitetin e Oksfordit dhe autor kryesor i një përmbledhjeje të re shkencore mbi prodhimin e hidrogjenit në koren e Tokës.
Në punimin e tyre, të botuar më 13 maj në revistën Nature Revieës Earth and Environment, studiuesit renditën kushtet gjeologjike që favorizojnë formimin dhe mbajtjen e hidrogjenit natyror nën tokë – gjë që mund ta bëjë më të lehtë gjetjen e tij.
Sipas vlerësimeve të tyre, korja e Tokës ka prodhuar hidrogjen të mjaftueshëm gjatë miliard viteve të fundit për të përmbushur nevojat aktuale të energjisë botërore për 170,000 vitet e ardhshme. Megjithatë, është ende e pasigurt se sa prej saj mund të nxjerrim praktikisht dhe me fitim.
“Kushtet specifike për prodhimin dhe akumulimin e hidrogjenit po studiohen nga afër nga një numër kompanish të eksplorimit të burimeve”, theksoi Balentin. Midis tyre janë kompanitë që financojnë Breakthrough Energy të Bill Gates, Fortescue dhe gjigantët e naftës si BP dhe Rio Tinto.
Për të formuar rezerva natyrore të hidrogjenit, nevojiten tre elementë bazë: një burim hidrogjeni, shkëmbinj që mund ta ruajnë atë dhe barriera natyrore që e mbajnë atë nën tokë. Hidrogjeni mund të krijohet përmes të paktën dymbëdhjetë proceseve të ndryshme natyrore, më i thjeshti prej të cilëve është reaksioni kimik me anë të të cilit uji zbërthehet në hidrogjen dhe oksigjen.
“Një nga vendet veçanërisht interesante është në Kansas, ku ekziston një çarje e mesme kontinentale rreth një miliard vjet e vjetër, e pasur me masa shkëmbore (kryesisht bazalte) që mund të reagojnë me ujin dhe të krijojnë hidrogjen”, tha Balentin, duke shtuar se kërkimet janë duke vazhduar.
Bazuar në ngjashmëritë me gazrat e tjerë të lëshuar nga shkëmbinjtë, autorët sugjerojnë që presioni tektonik dhe temperatura e lartë thellë në koren e Tokës ndihmojnë në çlirimin e hidrogjenit. Kjo mundëson daljen e tij në sipërfaqe, ku mund të formojë depozita të dobishme.
Studimi gjithashtu nxjerr në pah mjedise të ndryshme gjeologjike të përshtatshme për kërkime deri në katër miliardë vjet të vjetra.
Për shembull, në vitin 2024, një depozitë e madhe hidrogjeni u zbulua në një kompleks ofiolitik në Shqipëri. Këta shkëmbinj dikur ishin pjesë e dyshemesë së oqeanit dhe më pas u shtynë në tokë nga lëvizjet tektonike. Për shkak të përmbajtjes së lartë të hekurit, ato shpesh kanë një ngjyrë të kuqërremtë-kafe.
“Kushtet e përshkruara në këtë përmbledhje formojnë bazën për kërkimin mbi hidrogjenin. Bazuar në këtë, kompanitë mund të zhvillojnë strategji kërkimi dhe të identifikojnë vendet ku mund të mbahet hidrogjeni, por edhe ku ekziston rreziku i zhdukjes”, thotë bashkautori i studimit, John Glujas, profesor në Universitetin e Durhamit. m.p.
