Faqja e njohur elektronike që i përket revistës italiane “Fokus”, ka postuar një shkrim për shpërthimin e vullkanit Etna, me këtë titull: “Shpërthim spektakolar i Etnës: Shatërvane llave dhe rrjedhë piroklastike në Kraterin Juglindor”…
…Mëngjesin e 2 qershorit 2025, Etna dha një shfaqje me një aktivitet të papritur dhe intensiv vullkanik. Kamerat e mbikëqyrjes, – vendosur nga Instituti Kombëtar i Gjeofizikës dhe Vullkanologjisë, – kapën një rrjedhë piroklastike: një re me material dhe gaz të nxehtë, të gjeneruar nga shembja e një pjese të kraterit Juglindor. Për fat të mirë, kjo rrjedhë nuk e kaloi skajin e Valle del Leone, një zonë natyrore që shpesh vepron si një pengesë për materialet shpërthyese.
Statistika
Padyshim, shpërthimi i fundit i Etna-s ishte spektakolar dhe i padëmshëm.
Por a ka qenë gjithmonë Etna kështu?
Shfletojmë historinë.
Materialet e sygjeruara bëjnë me dije se vullkani Etna, – i vendosur në Siçili të Italisë, – është një nga vullkanet më aktive në botë dhe më i madhi në Evropë. Ai ka një histori të gjatë shpërthimesh që daton që nga viti 1500 p.e.s., me mbi 200 shpërthime të dokumentuara deri më sot. Pra Etna nuk mund të krahasohet me Vezuvin.
Vullkani Vezuvi, i ndodhur pranë Napolit në Itali, është një nga vullkanet më të famshme dhe më të rrezikshme në botë. Ai ka një histori të gjatë shpërthimesh që kanë ndikuar ndjeshëm në historinë dhe kulturën e rajonit.
Shpërthimet e Etnas
Etna ka pasur një aktivitet të vazhdueshëm vullkanik gjatë shekujve. Vetëm në vitin 2025, deri në mesin e qershorit, janë regjistruar të paktën 14 shpërthime, duke përfshirë një shpërthim të fuqishëm më 2 qershor, i cili prodhoi një re të madhe hiri dhe flukse piroklastike, por pa shkaktuar viktima.
Viktimat e vullkanit
Megjithëse shpërthimet e Etna-s shpesh janë dramatike dhe shkaktojnë dëme materiale, numri i viktimave njerëzore është relativisht i ulët. Sipas burimeve të besueshme, vetëm 77 vdekje janë konfirmuar si pasojë direkte e shpërthimeve të Etna-s në historinë e saj të dokumentuar.
Një nga incidentet më tragjike ndodhi në vitin 1843, kur 36 persona humbën jetën nga një shpërthim freatik pranë një rrjedhe lave. Një tjetër ngjarje fatale ndodhi më 12 shtator 1979, kur një shpërthim i papritur pranë kraterit vrau 9 persona dhe plagosi 23 të tjerë.
Shpërthimi i vitit 1669
Shpërthimi më i madh i regjistruar i Etna-s ndodhi në vitin 1669, duke shkatërruar të paktën 10 fshatra dhe duke arritur deri në muret e qytetit të Katanias. Megjithatë, ndryshe nga raportimet e mëparshme që flasin për mijëra viktima, dokumentet bashkëkohore nuk përmendin vdekje të konfirmuara nga ky shpërthim. Shifrat e larta të viktimave ndoshta janë rezultat i konfuzionit me tërmetin shkatërrues të vitit 1693 që goditi të njëjtën zonë .
Përfundim
Pavarësisht aktivitetit të tij të shpeshtë dhe të fuqishëm, Etna ka shkaktuar relativisht pak viktima njerëzore në krahasim me vullkanet e tjera të mëdha. Kjo është për shkak të monitorimit të vazhdueshëm, sistemeve të paralajmërimit dhe masave të sigurisë që ndihmojnë në mbrojtjen e popullsisë lokale dhe vizitorëve.
Përgatiti: L.Veizi
