7 qershor 1905, si u bë shpërbërja e bashkimit Suedi-Norvegji

113 563 lexime

124,178FansaPëlqeje

Përgatiti: Leonard Veizi

Më vitin 1814 Norvegjia bashkohet me Suedinë nën një mbret.

Në vitin 1905 Norvegjia shpall shpërbërjen e bashkimit.

Ky është një nga rastet e rralla në histori kur një ndarje shtetërore ndodhi pa gjakderdhje dhe në mënyrë demokratike – një model që shpesh përmendet për kontrast me ndarjet e dhunshme të shekullit XX.

Bashkimi që nisi më 1814

Pas disfatës së Danimarkës në Luftërat Napoleonike, Norvegjia iu dorëzua Suedisë në Traktatin e Kielit më 1814. Norvegjezët nuk e pranuan këtë vendim dhe shpallën pavarësinë, madje miratuan një kushtetutë liberale në Eidsvoll më 17 maj 1814.

Pas një konflikti të shkurtër me Suedinë, të dyja palët ranë dakord për një bashkim personal: Norvegjia do të mbante kushtetutën dhe institucionet e veta, por do të kishte të njëjtin mbret me Suedinë – një bashkim nën kurorë, por me administrata të ndara.

Pakënaqësia norvegjeze

Me kalimin e viteve, shumë norvegjezë ndjenin se bashkimi ishte i pabalancuar, me Suedinë që kishte më shumë ndikim në çështjet e përbashkëta, sidomos në politikën e jashtme dhe përfaqësimin ndërkombëtar. Nacionalizmi norvegjez u rrit ndjeshëm në fund të shekullit XIX.

Çështja më e nxehtë u bë krijimi i një konsullate norvegjeze të pavarur, pasi Suedia kontrollonte përfaqësimin diplomatik dhe konsullor të të dyja vendeve. Parlamenti norvegjez (Stortinget) kërkonte që Norvegjia të kishte shërbim të vet konsullor, veçmas nga Suedia.

Kriza e vitit 1905

Në qershor 1905, pasi mbreti Oscar II refuzoi një ligj të miratuar nga parlamenti norvegjez për ngritjen e shërbimit konsullor të pavarur, qeveria norvegjeze jep dorëheqjen. Mbreti nuk pranoi të emërojë një qeveri të re që nuk e mbështeste bashkimin, dhe si rezultat, parlamenti norvegjez deklaroi më 7 qershor 1905 se bashkimi me Suedinë ishte i shpërbërë sepse mbreti kishte dështuar të përmbushte detyrimet e tij si monark i Norvegjisë.

Lexo edhe :  Konventa e Montreux: Turqia rimerr kontrollin mbi ngushticat strategjike

Ndarje paqësore

Suedia fillimisht u përgjigj me zemërim dhe mobilizim ushtarak, por nuk kishte dëshirë për luftë. Pas negociatave në Karlstad, Suedia dhe Norvegjia ranë dakord për një ndarje paqësore, me disa kushte për sigurinë e kufijve dhe statusin e pakicave.

Referendumi dhe pavarësia

Në një referendum të mbajtur në Norvegji më 13 gusht 1905, populli votoi pothuajse unanimisht (me mbi 99%) në favor të shpërbërjes së bashkimit me Suedinë. Kjo konfirmoi legjitimitetin e vendimit të parlamentit.

Më pas, më 18 nëntor 1905, Norvegjia ftoi princin danez Carl që të bëhej mbreti i ri i Norvegjisë, duke marrë emrin Haakon VII. Ai pranoi, dhe kështu Norvegjia u bë monarki e pavarur.

Të fundit

Universiteti amerikan pranon: Do paguajmë 221 mln dollarë pas problemeve me Trump

Universiteti i Kolumbias në Nju Jork ka rënë dakord të paguajë 221 milionë dollarë pas një mosmarrëveshje me administratën...

Rama publikon pamjet: Te Fresku rikthehet ajri pas çlirimit të hapësirave publike

Kryeministri Edi Rama vijon me publikimin e pamjeve nga zona të ndryshme të Tiranës, ku hapësirat publike janë çliruar nga ndërtimet pa leje në...

Liverpool nuk ndalet, do sulmuesin që kushton 165 mln euro

Liverpooli vazhdon të kërkojë përforcime për repartin ofensiv dhe një nga emrat që mbetet fort në radarin e “The Reds” është Alexander Isak. Sulmuesi...

Xheni Karaj i përgjigjet Evi Kokalarit: Je grua e ligë, unë s’dal në protesta për lekë

Një debat ka shpërthyer mes aktivistes konservatore Evi Kokalari dhe aktivistes për të drejtat e komunitetit LGBTQ+, Xheni Karaj, pas protestës të zhvilluar një...

Vrau babain në bashkëpunim me nënën, si gënjeu 26-vjeçarja: U rrëzua në tualet dhe vdiq

"Ra në tualet dhe vdiq". Kjo është dëshmia e 26-vjeçares Emanilda Rama e cila mbyti me tel të atin e saj, Anesti Rama në...

Lajme të tjera

Web TV