Nga Leonard Veizi
Bukë me gjalpë e reçel hanim në mëngjes, një herë e një kohë, në kampin e pionierëve, kur shkonim për pushimet verore, të pavarur nga familja. Bukë, gjalpë e reçel ishte menuja edhe e kampit të punëtorëve.
Birinxhi. Ushqim i shpejtë e me shumë kalori. Të mban deri në darkë, sidomos nëse ke vendosur të lahesh në ujin e kripur, që thonë se ta çon barkun në fund, aq sa e ngatërron reçelin me pekmezin.
– Dy vezë dhe një djathë. Gjellë e shpejtë dhe me shumë kalori, – kështu do ta prisnin në mesnatë doktor Bardhylin, arsimtarët e zonës malore ku kalonin trupat e sharrave, pikërisht te filmi “Kur hapen dyert e jetës”.
Meqenëse na ka mbirë në bark dikur, kjo menu vazhdon të na dalë në ëndërr edhe sot e kësaj dite. Këtu duhet të jetë edhe thembra e Akilit e nostalgjisë për shumë shefa kuzhine restorantesh, që e servirin me tabiat të madh. Dhe të kini parasysh që oferta të paralajmëron që në fillim: 120 euro nata me mëngjes.
Mëngjesi, me këtë menu, kap vlerën e dy mijë lekëve të vjetra, ose të themi – dy eurove. Që do të thotë se e ke paguar goxha shtrenjtë fjetjen: plot 118 euro. Ndonjëherë me dush me ujë të ftohtë.
Vijnë turistët… shohin menunë… dhe ikin! Ia mbathin për Greqi, për Mal të Zi, për…
Ky është turizmi shqiptar. Jo në të gjitha rastet, të kuptohemi. Por në një pjesë dërmuese, po.
Vjen vera, vjen sezoni… dhe me të ëndrra shqiptare: Si të bëhesh milioner brenda 45 ditëve!
Ndaj turistët kanë marrë malet. Domethënë, kanë lënë bregdetin dhe e kanë parë më të udhës ta zhvendosin guidën duke bërë hiking nëpër zonat malore.
Çdo verë, Shqipëria vesh rrobat tropikale dhe futet në rolin e “Parajsës turistike të Mesdheut”. Dhe çdo verë, një pjesë e mirë e pronarëve me hotele e motele ngjitet në majë të çatisë dhe shpall:
“Këtë sezon, bëhem milioner!”
– E do të bëhemi milioner / do të bëhemi milioner… – janë disa nga vargjet e këngës që këndonte Adelina Ismaili në adoleshencën e saj.
Plani është i thjeshtë, shqiptar: shtrihesh në breg të detit, ngre një çadër me tenda plastike, vendos një menu me germa të mëdha ku shkruhet “Petulla me recel 7 euro”, dhe pret të vijë turisti. Meqë s’ke investuar asgjë tjetër përveç zërit të trashë dhe një tavoline të çalë, çmimin e rrit në stratosferë, si sateliti që spiunon nga lart:
“Makijato? 4 euro. Krevati? 80 euro nata. Dushi?…” Sikur u lave në det o vëlla.
Mëngjesi tradicional shqiptar – buka me gjalpë e reçel, specialitet i epokës së Xhaxhit – tani shitet si “eksperiencë autentike bio”, për vetëm 9.99 euro. Me aq para, në Londër merr një English breakfast dhe një fish & chips për darkë.
Por ne nuk krahasohemi me askënd. Jemi Shqipëria që kërkon të bëhet Dubai, pa ndërtuar as rrugën deri te plazhi.
Dhe kur turistët largohen, duke mallkuar për herë të tretë çmimin e birrës “extra” — që është po ajo birrë e zakonshme, në shishe pa etiketë — pronari i guesthouse-it e mbyll derën dhe llogarit fitimin:
“Po s’u kapa këtë verë, s’jam burrë!”
Natyrisht, fitimi nuk bëhet, por ai mbetet burrë. Burrë i vërtetë shqiptar, që akuzon gjithmonë të tjerët:
“S’ka turizëm! S’ka shtet!”
Ose më keq akoma: “Nuk bëhet ky vend!”
Dhe kështu, sezoni mbyllet me një valixhe bosh dhe një kredi të re për të rregulluar kangjellat rrethuese të vilës së pabërë.
Se të bëhesh milioner nuk është si të bësh reçel qershie.
Milioner bëhesh, në mos nga droga, të paktën nga ndonjë tender. Jo nga djersa e kastravecit apo uthulla artizanale në shishe plastike me tapë Coca-Cola.
Por shqiptarit nuk i thua dot gjë. Ai duhet të bëhet milioner. Madje brenda gushtit. Me çdo kusht.
Dhe nëse jo këtë verë, atëherë verën tjetër. Ose atë pas saj. Apo kurrë.
Sepse jemi popull që as nuk punon si zvicerani, as nuk sillet si greku, por kërkon të shesë kos me çmimin e peshkut të egër.
Kur mbaron vera, rri pronari te dera, i djegur nga dielli, e i zhgënjyer nga jeta. Dhe kur s’ka më as turistë, as euro, as shpresë, i mbetet vetëm një gjë për të thënë:
“S’janë turistët si dikur… nuk dinë të vlerësojnë!”
Pirdh se lirohesh.
