“Viti 2020 do të jetë një vit shumë i rëndësishëm për Europën Juglindore dhe Shqipërinë. Komisioni Europian do të propozojë përmirësime të metodologjisë ekzistuese të zgjerimit, ndërsa zgjerimi duhet të diskutohet nga Këshilli Evropian në mars. Ndërkohë Presidenca kroate po planifikon një samit shumë të rëndësishëm në Zagreb në maj, i cili do të pasohet nga miratimi i Raportit Vjetor të Komisionit Europian”, deklaron gjatë një interviste për Monitor, Ambasadori i BE-së në Shqipëri, Luigi Soreca.
Gjatë intervistës, Soreca thekson se “përparësia dhe ritmi i dhënë për adresimin e temës së zgjerimit nga BE-ja nuk po ngadalësohet, aspak. Presidentja Ursula von der Leyen dhe Komisioneri i ri për Fqinjësinë dhe Zgjerimin, Olivér Várhelyi, e kanë bërë shumë të qartë që në fillim se angazhimi ynë për perspektivën e BE-së për Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut mbetet i palëkundur dhe i pandryshuar”.
“Në diskutimet për buxhetin e ardhshëm shumëvjeçar të Bashkimit Europian, ka një mirëkuptim shumë të gjerë në institucionet e BE-së dhe Shtetet Anëtare që mbështetja financiare europiane për Ballkanin Perëndimor është e një rëndësie maksimale politike dhe strategjik. Pra, dera është e hapur dhe përparësi për Shqipërinë duhet të jenë përpjekjet shtesë që mbeten për të bërë për t’i bindur Shtetet Anëtare – që do të thotë, përqendrimi tek arritja e reformave. Për shembull, në krye të agjendës së integrimit në BE janë: të kenë institucione kryesore si SPAK dhe BKH plotësisht funksionale, pasja e një Gjykate Kushtetuese funksionale, miratimi i akteve nënligjore të mbetura për mbrojtjen e pakicave, miratimi më në fund i një reforme zgjedhore që adreson plotësisht rekomandimet e OSBE / ODIHR-it, ndërsa vazhdohet dhe mundësisht forcohet më tej lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit”, deklaron diplomati i BE-së.
Sa i përket mbështetjes së BE-së për Shqipërinë, pas tërmetit të 26 nëntorit, Soreca thekson se “në të vërtetë, Bashkimi Europian dhe Shtetet Anëtare të tij e kanë mbështetur menjëherë Shqipërinë pas tërmetit tragjik. U deshën vetëm disa orë pasi u aktivizua mekanizmi i BE-së për Mbrojtjen Civile për të ngritur një ekip ekspertësh dhe për t’i dërguar ata në Shqipëri. Bujaria dhe shpejtësia e reagimit të Shteteve Anëtare të BE-së, por edhe të qytetarëve të tyre, vërtetuan se Shqipëria nuk është e afërt vetëm gjeografikisht, por edhe e afërt me zemrat dhe shqetësimet tona. Në një fazë të parë, Mekanizmi i Mbrojtjes Civile të BE-së dislokoi ekipe dhe pajisje për operacionet e kërkim-shpëtimit, vlerësimin e shpejtë të dëmtimit të ndërtesave nga inxhinierë strukturorë, ndihmë logjistike dhe koordinimin e ndihmës të ofruar nga Shtetet Anëtare të BE-së”.
“Tani jemi në një fazë të dytë që shqyrton planin afatgjatë dhe rindërtimin. Bashkimi Europian u bashkua shumë shpejt me Bankën Botërore dhe Kombet e Bashkuara dhe i ofroi ndihmë qeverisë për hartimin e përbashkët të Vlerësimi të Nevojave pas Katastrofës (PDNA), të cilin Shqipëria e pranoi menjëherë. I gjithë ekipi i ekspertëve ishte sakaq funksional më 16 dhjetor dhe filloi punën me qeverinë, veçanërisht me ministrin Bledi Çuçi dhe koordinatoren e PDNA -së, Milva Ekonomi dhe ekipin e saj. Më duhet të them se deri tani bashkëpunimi ka qenë i shkëlqyer. PDNA-ja është një qasje ndërkombëtare e hartuar së bashku nga BE-ja, BB-ja dhe OKB-ja, dhe kështu vendimi i Shqipërisë për ta përdorur këtë metodologji do të japë besueshmërinë dhe sigurinë që u nevojitet donatorëve për ta ndihmuar Shqipërinë”, sqaron Soreca.
“Objektivi kryesor është i dyfishtë, thekson ambasadori, së pari, të vlerësojë efektet dhe ndikimin e tërmetit në sektorët dhe popullsinë e prekur dhe në përgjithësi në zhvillimin socio-ekonomik të zonave të prekura dhe në një nivel më të gjerë kombëtar; së dyti, për të përcaktuar një strategji të rimëkëmbjes me afat të shkurtër, të mesëm dhe më të gjatë, duhen veprime me përparësi dhe vlerësim kostosh, si dhe një strukturë ndërhyrjeje. Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet se PDNA-ja adreson si dëmin fizik, ashtu edhe dimensionet e tjera, të tilla si qasja në shërbime, aspektet e qeverisjes, reduktimi i rreziqeve dhe dobësive, si dhe humbjet ekonomike. Prioriteti i të gjithëve këtu është “të rindërtojmë më mirë” për të rritur aftësinë ripërtëritëse të këtyre zonave”.
“Komisioni Europian ka njoftuar një angazhim të parë prej 15 milionë eurosh për nevoja të rimëkëmbjes, dhe i ka ofruar Shqipërisë të organizojë një konferencë të donatorëve për të mobilizuar burimet financiare bazuar në raportin e PDNA-së. Jam i lumtur të njoftoj se konferenca do të zhvillohet më 17 shkurt, në selinë e Komisionit Europian në Bruksel. Do të ftohen më shumë se 140 vende, organizata ndërkombëtare, institucione financiare ndërkombëtare, sektori privat dhe përfaqësues të shoqërisë civile në nivelin më të lartë”, tha Ambasadori i BE-së.
Ai shtoi se “unë jam shumë i vetëdijshëm që një numër i madh familjesh ende jetojnë në tenda dhe janë në rrezik për shkak të sezonit të dimrit. Prandaj, Komisioni Evropian ka dislokuar një ekspert të reagimit ndaj emergjencave në Shqipëri për të ndihmuar për mbikëqyrjen e nevojave humanitare të popullatës së prekur”.
I pyetur lidhur me ndikimin e tërmetit në jetën politike e sociale të vendit, Soreca shprehet se “Shqipëria është në procesin e përfundimit të vlerësimit të nevojave pas tërmetit. Është shumë herët për të arritur në përfundimin se sa do të preket ekonomia e përgjithshme. Ajo që pritet është se në zonat ku tërmeti pati goditjet kryesore, sektorët e prodhimit dhe shërbimeve, veçanërisht turizmi, do të preken negativisht gjatë vitit 2020. Kjo është e pashmangshme. Sidoqoftë, këto efekte negative do të kompensohen pjesërisht nga programi i rimëkëmbjes. Por, përsëri, është shumë herët për të arritur në përfundimin se në çfarë mase do të materializohet kjo”.
“Për sa i përket rritjes, thekson ai, Shqipëria ka mbajtur një rritje shumë pozitive në tre tremujorët e parë të vitit 2019. Parashikimi i vjeshtës i Komisionit Europian, i cili u botua në nëntor, para tërmetit, parashikoi një rritje të përgjithshme ekonomike prej rreth 3% të PBB-së gjatë vitit 2019. Rritja e parashikuar është ruajtur gjerësisht gjatë tre tremujorëve të parë të vitit 2019. Një fushë për të cilën unë mendoj se do të duhet kujdes i veçantë është sektori i turizmit, që është bërë një pjesë qendrore e ekonomisë Shqiptare”.
Sa i përket jetës shoqërore të shqiptarëve, deklaron ambasadori, “ajo çka pamë pas tërmetit ishte mobilizimi i menjëhershëm i shoqërisë civile shqiptare për të ndihmuar dhe mbështetur bashkëqytetarët e tyre që humbën pothuajse gjithçka. Shqiptarët janë një popull i fortë dhe rezistent, plot dinamizëm dhe iniciativë. Sigurisht që tërmeti e prek popullsinë, por solidariteti i fortë dhe energjia e popullatës shqiptare po e ndihmon vendin të rimëkëmbet nga kjo fatkeqësi”.
Më tej, Soreca e konsideron thelbësore që “të vazhdohet forcimi i gjyqësorit, përgjegjshmëria dhe pavarësia e tij, përmes zbatimit të plotë të reformës në drejtësi. Ne kemi njohur përparimin e qëndrueshëm në 12 muajt e fundit, por mbeten ende sfida për të ardhmen. Për ta ndihmuar këtë reformë thelbësore, BE-ja mbështet si financiarisht ashtu edhe në nivelin e politikave strukturat e qeverisë dhe institucionet e pavarura gjyqësore. 34 milion Euro janë dhënë si mbështetje buxhetore për reformën në drejtësi për tre vitet e ardhshme. Qëllimi ynë është të sigurojmë që mbështetja që i jepet Shqipërisë për zbatimin e reformës në drejtësi të shpërndahet për të adresuar nevojat e menjëhershme dhe kryesore të sistemit. Ne e bëjmë këtë në një mënyrë shumë strukturore, duke siguruar mbështetjen financiare, por edhe duke monitoruar zbatimin përmes treguesve konkretë të suksesit. Sa më shumë sukses të arrihet aq më shumë buxhet akordohet”.
“Ekziston gjithashtu nevoja për të komunikuar më shumë rreth reformës në drejtësi. Nuk është e thjeshtë të komunikosh për arritjet teknike dhe të prodhosh mesazhe të lehta nga procesi i komplikuar teknik për publikun e gjerë. E kuptoj që pritshmëritë janë të larta. Vetingu po jep rezultate, por nuk është e thjeshtë të rikthehet besimi pasi ka humbur. Të gjithë duhet të punojnë shumë në këtë drejtim dhe ta mbështesin plotësisht zbatimin e reformës, në mënyrë që këto përpjekje të jenë konstruktive dhe jo destructive”, nënvizon Soreca.
Rezultatet pozitive në fushatën kundër kanabisit do të duhet të mbahen, vijon ai duke shtuar se “bashkëpunimi midis policisë, policisë gjyqësore dhe prokurorisë duhet të përmirësohet më tej, ashtu si dhe proaktiviteti nga prokuroria për të filluar hetimet për rrjete të mëdha kriminale. E kam përmendur disa herë muajt e fundit rëndësinë e “ndjekjes së parave” dhe pasurisë së bandave kriminale. Ekziston një nevojë e qartë për ta rritur nivelin e veprimit nga policia dhe zyra e prokurorisë në lidhje me hetimet financiare proaktive. Ka disa rezultate të para të prekshme në fushën e sekuestrimit dhe konfiskimit të pasurive kriminale dhe ripërdorimit të tyre për qëllime sociale, falë edhe projektit “CAUSE” të financuar nga BE-ja. Tani është koha për të rritur numrin e vendimeve përfundimtare të konfiskimit të marra nga gjykatat”.
Duke u ndalur te e drejta e pronës, Ambasadori i BE-së shprehet se “kjo është diçka që ka rëndësi për çdo qytetar shqiptar, si dhe për shumë sipërmarrje shqiptare. Kjo është gjithashtu një nga prioritetet kryesore për perspektivat e Shqipërisë në BE. Për këtë qëllim, Delegacioni i BE-së është duke përgatitur një projekt të konsiderueshëm të mbështetjes së pronave, ndërsa mund të vërehen disa zhvillime pozitive në këtë fushë me krijimin e Agjencisë Shtetërore të Kadastrës dhe përfshirjen e ekspertizës ndërkombëtare në rishikimin e projektligjit për përfundimin e proceseve transitore në vijim të opinionit të Komisionit të Venecias. Por nevojiten përpjekje të mëtejshme për të konsoliduar të drejtat e pronës, veçanërisht në lidhje me regjistrimin e pare”, u shpreh ai.
