A keni vënë re ndonjëherë se kur diçka na dhemb, dhimbja është më e fortë gjatë natës? Mjekët dhe shkencëtarët e kanë ditur këtë: perceptimi i dhimbjes nuk është gjithmonë i njëjtë, por duket se ndryshon gjatë ditës.
Hulumtimet e mëparshme janë përpjekur ta lidhin fenomenin me mungesën e gjumit, por pa rezultat. Tani një studim i botuar në revistën Brain propozon një shpjegim tjetër: dhimbja, si dhe oreksi ose gjumi, gjithashtu duket se ndjekin ritmet cirkadiane.
ULJE-NGRITJE.
Ritmet cirkadiane janë cikle që zgjasin rreth 24 orë në të cilat disa procese fiziologjike përsëriten rregullisht. Siç e dimë, ato rregullohen si nga ora biologjike, ashtu edhe nga faktorë të jashtëm si drita ose temperatura.
Një grup neuroshkencëtarësh nga Qendra Kërkimore e Neuroshkencës në Lion, Francë, demonstruan ndikimin e tyre në perceptimin e një stimuli të dhimbjes: një puls i shkurtër dhe shumë i nxehtë u perceptua si më i dhimbshmi në tre të mëngjesit dhe më pak i dhimbshëm në tre pasdite. Midis këtyre dy ekstremeve, perceptimi i dhimbjes u rrit nga pasditja deri në orët e para të mëngjesit dhe u ul nga orët e para të mëngjesit deri në pasdite.
12 pjesëmarrësit në studim iu nënshtruan një “rutine konstante”: ata qëndruan në një pozicion gjysmë të shtrirë, por pa gjumë për 34 orë, me ndriçim të ulët. ushqime të njëjta çdo dy orë. Në këto kushte nuk ka asnjë sinjal që i referohet orës së ditës: prandaj, nëse studiuesit vërejnë një fenomen biologjik që ndjek një ritëm gjatë 24 orëve, kjo do të thotë se ajo rregullohet nga një mekanizëm i brendshëm.
SA SHUMË DHEMB?
Çdo dy orë, shkencëtarët testuan ndjeshmërinë ndaj dhimbjes duke vendosur një pajisje në krahët e tyre, duke rritur vazhdimisht temperaturën. Pjesëmarrësit kërkuan ta ndalonin atë kur arrinte 46 gradë Celsius. Në një test tjetër, vullnetarët përjetuan stimulin e dhimbshëm në temperatura specifike (42, 44 dhe 46 gradë) dhe u shpjeguan studiuesve se sa dhimbje ndjenin.
Në fund, rezultatet u bazuan edhe në karakteristikat individuale – për shembull, aftësia për t’u zgjuar herët ose për të fjetur vonë.
GJUMI NUK KA ASNJË LIDHJE ME TË.
Ndjeshmëria ndaj dhimbjes arriti kulmin midis tre dhe katër të mëngjesit përpara se të arrinte pikën më të ulët 12 orë më vonë. Këto ritme konstante funksionojnë vetëm për stimujt e dhimbshëm dhe jo për perceptimin e të nxehtit dhe të ftohtit.
Meqenëse pjesëmarrësit nuk kishin fjetur, ekipi gjithashtu duhej të përjashtonte mundësinë që gjumi të ndikonte në dhimbjen e perceptuar. Nëse do të ishte kështu, ndjeshmëria e vullnetarëve duhet të ishte rritur me rritjen e dëshirës për të fjetur, në vend që të kishte një tendencë në rritje dhe më pas në rënie.
RITMI I QELIZAVE.
Çfarë i shkakton ndryshime të tilla konstante dhe të sakta? Një hipotezë është se varet nga ora molekulare e pranishme në çdo qelizë të trupit tonë, e sinkronizuar mirë me trurin: dhimbja e perceptuar mund të varet nga ritmi me të cilin ato qeliza identifikojnë dhimbjen.
NDËRHYRJET E SYNUARA.
Hulumtimet mund të ndihmojnë në dhënien e medikamenteve kundër dhimbjes: Dihet se pacientët në spitale ankohen për më shumë dhimbje gjatë natës, megjithatë qetësuesit zakonisht nuk jepen deri në mëngjesin tjetër. Një aspekt tjetër i rëndësishëm do të jetë studimi nëse dhe si, ndryshojnë e zbuluara ndryshojnë midis burrave dhe grave, midis të rinjve dhe të moshuarve dhe midis njerëzve të etnive të ndryshme.
Dhe si janë te njerëzit që vuajnë nga sëmundje kronike: dihet, për shembull, që ata që vuajnë nga sëmundje inflamatore si artriti përjetojnë më shumë dhimbje në mëngjes.
