A keni menduar ndonjëherë pse disa njerëz që duket se dinë shumë pak për një temë të caktuar, janë më të sigurt në vetvete se vetë ekspertët?
Ky fenomen intrigues njihet si efekti “Dunning-Kruger” dhe është një nga ato shtrembërime kognitiv që na bën të mendojmë dy herë për vetëbesimin tonë.
Çfarë është efekti “Dunning-Kruger”?
Efekti Dunning-Kruger është një paragjykim kognitiv ku individët me aftësi të kufizuara në një fushë të caktuar kanë tendencën të mbivlerësojnë aftësitë e tyre.
Ky efekt u përshkrua për herë të parë nga psikologët David Dunning dhe Justin Kruger në vitin 1999. Ata zbuluan se njerëzit me njohuri të pamjaftueshme shpesh janë të paaftë të njohin paaftësinë e tyre, duke çuar në një vetëbesim të tepruar.
Pse ndodh kjo?
Arsyeja kryesore pas këtij fenomeni është mungesa e metakognicionit, që është aftësia për të vlerësuar objektivisht njohuritë dhe aftësitë tona. Kur dikush nuk ka njohuri të mjaftueshme në një fushë, ai nuk ka as mjetet për të kuptuar se sa pak di. Kjo krijon një cikël ku injoranca ushqen vetëbesimin e tepruar.
Shembuj të efektit “Dunning-Kruger”:
Një shembull klasik është ai i shoferëve. Shumica e njerëzve mendojnë se janë shoferë më të mirë se mesatarja, edhe pse kjo është statistikisht e pamundur.
Një tjetër shembull është në vendin e punës, ku punonjësit me performancë të ulët shpesh mendojnë se janë më të aftë se kolegët e tyre që në fakt mund të jenë më të aftë të suksesshëm.
Si të njohim dhe ta kapërcejmë efektin “Dunning-Kruger”?
Njohja e këtij efekti është hapi i parë për ta kapërcyer atë. Ja disa këshilla praktike:
1. Kërko mendime – Pyet kolegët, miqtë ose mentorët për mendimet e tyre të sinqerta mbi aftësitë e tua
2. Mëso vazhdimisht – Investo në arsimim dhe zhvillim personal për të përmirësuar njohuritë dhe aftësitë e tua.
3. Bëhu i vetëdijshëm për kufizimet e tua – Prano që nuk mund të dish gjithçka dhe që gjithmonë ka hapësirë për përmirësim.
4. Praktiko vetëreflektimin – Merr kohë për të reflektuar mbi performancën dhe njohuritë e tua në mënyrë objektive.
Efekti “Dunning-Kruger” na kujton se vetëbesimi nuk është gjithmonë një tregues i saktë i aftësive.
Duke qenë të vetëdijshëm për këtë efekt dhe duke punuar për të përmirësuar njohuritë dhe aftësitë tona, mund të bëhemi më të vetëdijshëm dhe më të suksesshëm në jetën tonë personale dhe profesionale. K.B
