Astronautët që ishin bllokuar për më shumë se nëntë muaj në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës më në fund janë kthehen në Tokë. Barry “Butch” Wilmore, Suni Williams, Nick Hague dhe kozmonauti rus Aleksandr Gorbunov, të cilët po kthehen në planet me një anije kozmike SpaceX, sigurisht që do të kenë shumë për të thënë për aventurën që përjetuan. Pyesim veten se çfarë konsumuan për kaq gjatë në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës. Një kërkim në faqet e internetit të NASA-s dhe të Agjencisë Evropiane të Hapësirës (ESA) na dha përgjigje që nuk i prisnim.
Ndoshta sepse kur mendojmë për ushqimin hapësinor, mendojmë për një vakt shumë të thjeshtë të dehidratuar ose një tub me lëng të trashë. Në realitet, megjithatë, mënyra se si hanë astronautët dhe shumëllojshmëria e ushqimeve që ata konsumojnë ka përparuar shumë që nga misionet e para në hapësirë. Sot, dieta e astronautëve ka një shumëllojshmëri, të ngjashme me atë në Tokë.
Çfarë hanë astronautët në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës?
Menuja në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës përfshin më shumë se njëqind artikuj – nga perimet dhe frutat deri te ushqimet e përgatitura dhe ëmbëlsirat. Edhe salcat si ketchup dhe mustardë janë në dispozicion. Ka tre vakte në ditë, si dhe ushqime të lehta që mund të konsumohen në çdo kohë, duke siguruar që astronautët të marrin të paktën 2500 – 3000 kalori çdo ditë.
Menuja hapësinore është e paraplanifikuar nga ekipi i misionit dhe shpesh vetë astronautët zgjedhin ushqimet që preferojnë të marrin me vete, pasi i kanë provuar të gjitha. Për t’i mundësuar astronautëve të qëndrojnë në hapësirë për periudha të gjata, shkencëtarët kanë zhvilluar mënyra të paketimit dhe përgatitjes së produkteve dhe vakteve, duke synuar të jenë të lehta, ushqyese, të lehta për t’u konsumuar, por edhe të shijshme… sado i vështirë të duket ky ekuacion.
Para së gjithash, ushqimet dhe pijet paketohen duke përdorur metoda të ngjashme të përdorura në udhëtime në distanca të gjata ose nga ushtria. Kryesisht përdoren çanta që mbyllen hermetikisht dhe parandalojnë prishjen dhe rrjedhjen, si dhe kutitë që janë gjithashtu të dobishme për shkak të madhësisë së tyre të vogël dhe kompakte. Ato gatuhen në furra me mikrovalë.
Astronautët që morën pjesë në Projektin Mercury, në vitet 1958-1963, duhej të hanin ushqim në kubikë ose pluhur pa shije. Në ditët e sotme, astronautët kanë më shumë zgjedhje, duke përfshirë ushqimet në formë natyrale. Për shembull, çokollata, arrat dhe biskotat mund të hahen siç janë.
Ushqimi i freskët – produktet me jetëgjatësi dyditore, si frutat dhe perimet, mbahen në frigorifer në anijen kozmike dhe konsumohen shpejt për të parandaluar prishjen. Meqenëse vitaminat dhe lëndët ushqyese në përgjithësi mund të plotësohen me suplemente të tjera, këto lloj produktesh dërgohen në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës për të mbajtur moralin e astronautëve të lartë.
Ushqimet me jetëgjatësi dhe të rihidratuara ishin metoda standarde e përgatitjes së ushqimit për hapësirë. Heqja e ujit nga ushqimi e bën të vështirë shumimin e baktereve dhe zgjat shumë kohëzgjatjen e produktit. Këto produkte vendosen në ujë të nxehtë përpara se të konsumohen nga astronautët./k.k
