28 qershor 1956
Më 28 qershor 1956, në qytetin industrial të Poznanit, mijëra punëtorë të fabrikës së makinerive H. Cegielski (HCP) dolën në rrugë për të protestuar kundër kushteve të rënda të punës, pagave të ulëta dhe padrejtësive ekonomike që po rëndonin klasën punëtore nën regjimin komunist të Polonisë. Ajo që nisi si një grevë ekonomike u kthye shpejt në një protestë të gjerë politike kundër qeverisë së mbështetur nga Bashkimi Sovjetik.
Protesta të papara për atë kohë përfshinë rreth 100 mijë njerëz, me thirrje për “bukë dhe liri” dhe kërkesa për reforma demokratike. Në një akt sfidues ndaj autoritetit komunist, demonstruesit marshuan drejt godinave shtetërore, dogjën arkiva dhe u përleshën me forcat e sigurisë.
Reagimi i regjimit ishte i pamëshirshëm. Qeveria komuniste, me miratim të Moskës, vendosi të përdorte forcë të armatosur për të shtypur revoltën. Trupat ushtarake dhe tanke u dislokuan në qytet, duke hapur zjarr ndaj turmës. Bilanci i dhunës ishte tragjik: të paktën 57 të vdekur, qindra të plagosur dhe qindra të tjerë të arrestuar.
Kryengritja e Poznanit ishte protesta e parë e madhe kundër një regjimi komunist në Europën Lindore pas Luftës së Dytë Botërore. Ajo tronditi udhëheqjen polake dhe kontribuoi në ndryshimet politike që sollën më vonë ardhjen në pushtet të reformistit Władysław Gomułka. Më gjerësisht, ajo sinjalizoi për herë të parë se kontrolli sovjetik në Europën Lindore mund të sfidohej nga vetë popujt e rajonit.
Përgatiti: L.Veizi
