Konferenca e Donatorëve akordoi shumën rekord prej 1.15 miliardë eurosh për rindërtimin e zonave të prekura nga tërmeti i 26 nëntorit 2019. Po në çfarë forme janë dhënë këto para dhe kapacitetet që duhen për thithur fondet e përcaktuara si kredi? Sa do të ndikojnë në rritjen e borxhit publik dhe në ekonominë e vendit. Analizojnë për gazetën Fjala ekspertët e ekonomisë, Prof.dr.Adrian Civici dhe kreu i Konfindustrisë, Gjergj Buxhuku
Rreth 100 vende të botës u mblodhën në Komisionin Evropian në Bruksel për të dhënë donacione e kredi për rindërtimin e Shqipërisë pas pasojave që la tërmeti i 26 nëntorit të vitit të vitit të shkuar. Në total u mblodhën 1.15 miliardë euro grante, hua dhe fonde për projekte zhvillimi. Sipas të dhënave paraprake, ende të pazyrtarizuara përfundimisht, paketa e financimit përfshin rreth 800 milionë euro kredi të buta dhe rreth 300 milionë euro grante falas. Të gjitha fondet do të përdoren për ndërtimin e banesave të shkatërruara nga tërmeti, veprave publike të dëmtuara dhe rimëkëmbjen ekonomike të vendit. Tërmet i 26 nëntorit la pas 51 viktima, qindra të plagosur, mijëra shtëpi e pallate të dëmtuara dhe mbi 10 mijë banorë pa strehë.
Në përfundim të konferencës, Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, pohoi se ishte pa fjalë përpara donatorëve e kreditorëve, që i besuan atij e qeverisë së tij përtej të gjitha pritshmërive. Mësohet se qeveria shqiptare dhe donatorët kanë nënshkruar një deklaratë mirëkuptimi, e cila liston një sërë parimesh se si do të përdoren fondet e grumbulluara nga donatorët si ndihmë ndaj Shqipërisë. Banesat e ndërtuara me paratë e donacioneve do të zbatojnë kodet evropiane të sigurisë dhe standardet më maksimale të cilësisë. Sipas deklaratës, i gjithë programi kombëtar i rindërtimit duhet të jetë transparent. Kriteret e tenderit për ndërtimin e banesave, menaxhimi financiar dhe kontrolli i fondeve duhet të përcaktohen në mënyrë të qartë para zhvillimit të garës. Në dokument saktësohet se përzgjedhja e familjeve që përfitojnë banesë duhet të bëhet mbi kritere të mirëpërcaktuara dhe do të jetë e hapur për verifikim edhe nga institucionet e pavarura, përfshirë vetë donatorët. Në dokument qeveria ka rënë dakord që procesi i rindërtimit të banesave do të udhëhiqet nga pjesëmarrja e banorëve përfitues. Çdo vendim duhet të merret në konsultim me banorët, veçanërisht në ndërtimin e pallateve të cilat përfshijnë shumë familje.
Po pikëpyetjet si dhe ku do të shkojnë gjithë këto para kanë nisur fill pas Konferencës së Donatorëve. Sa do të ndikojnë në rritjen e borxhit publik marrja e afro 800 milionë eurove kredi dhe a do të përfitojë apo jo ekonomia e vendit nga injektimi i gjithë kësaj shume parash. Për të bërë një analizë të thellë për këtë gazeta Fjala bisedoi me dy ekspertë të ekonomisë, Prof.dr.Adrian Civici dhe kreu i Konfindustrisë, Gjergj Buxhuku.
DONACIONET DHE BORXHET
DHE VENDET ANËTARE
Bashkimi Evropian 115 milionë;
Franca 100 milionë euro grant dhe 60 borxh;
Italia 65 milionë euro;
Gjermania 11 milionë euro;
Suedia 5.6 milionë euro;
Holanda 3 milionë euro;
Danimarka 5 milionë euro;
Polonia 2.5 milionë euro;
Greqia 2.5 milionë euro;
Sllovakia 250 mijë euro;
Austria 1 milion euro;
Republika Çeke 350 mijë euro;
Sllovenia 300 mijë euro;
Finlanda 300 mijë euro;
Portugalia nuk deklaron shifër;
Luksemburgu 250 mijë euro nëpërmjet UNICEF;
Bullgaria 375 mijë euro;
Malta dhe Qipro mbështetje financiare 2 milionë lei;
Hungaria 750 mijë euro;
Irlanda nuk kanë dhënë shifër;
Spanja 2—25 mijë euro.
SHUMA= 313.2 milionë euro donacione dhe 60 milionë borxh
JASHTË BE-SË
Britania e Madhe 1 milion paundë;
Zvicra 9 milionë euro;
Turqia 45 milionë euro;
Emiratet e Bashkuara Arabe 70 milionë euro;
Katari 5 milionë euro;
Shtetet e Bashkuara të Amerikës 5 milionë USD;
Japonia 2.5 milionë euro;
Azerbajxhani 1 milion euro;
Norvegjia 21 milionë korona norvegjeze;
Koreja e Jugut 300 mijë USD;
Lihtenshtain 100 mijë euro;
Algjeria 50 mijë euro;
Brunel Derusalem 50 mijë USD.
SHUMA= RRETH 140 MILIONË €
VENDET E BALLKANIT PERËNDIMOR
Mali i Zi 750 mijë euro;
Serbia 2 milionë euro;
Maqedonia e Veriut 97 mijë euro;
Kosova 200 mijë euro;
Bosnje-Hercegovina 100 mijë euro.
SHUMA= 3.147 MILIONË EURO
HUATË NGA BANKAT NDËRKOMBËTARE
Banka Islamike për Zhvillim 365 milionë € si programe investimi në sektorë strategjikë, po ashtu dhe 50 milionë € për rikuperimin e biznesit;
Banka Botërore dhe IFC 170 milionë € hua dhe asistencë teknike;
Banka Evropiane e Investimeve 2.5 milionë € grant, gjithashtu deri në 100 milionë € hua;
Banka e Këshillit të Evropës 100 milion e 500 mijë € në grante teknike dhe 100 milion € hua;
Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim 100 milionë € për rindërtimin, 1 mln € projekte dhe 18 mln € për ujësjellësin.
SHUMA= PREMTOJNË DERI NË 900 MILIONË € BORXHE DHE 102.5 MILIONË € GRANTE
ORGANIZATAT NDËRKOMBËTARE
UNICEF do të ndërtojë kopshte dhe shkolla me vlerë 500 mijë €.
Këshilli Rajonal për Bashkëpunim, do të krijohet një ekip me ekspertë që do të dërgohet në raste fatkeqësish.
