Asnjë ditë nuk kalon pa marrëdhëniet të “nxehta” midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Kinës.
Pas disa muajsh gjyqe gjyqësore për llogari të luftës tregtare, koronavirusit ose situatës në Hong Kong ose Xinjiang, të martën u hapën edhe disa fronte më shumë midis dy fuqive botërore: refuzimi amerikan i interesave të Pekinit në Detin e Kinës Jugore dhe sanksione kundër ndërmarrjes së armëve Lockheed Martin për rolin e saj në shitjen e fundit të armëve në Washington në Tajvan .
Për vite me radhë, Pekini ka pretenduar sovranitet mbi 80% të ujërave të Detit të Kinës së Jugut, pronësinë e të cilit pretendohet gjithashtu nga pesë kombe të tjerë në rajon (Vietnami, Filipinet, Tajvani, Malajzia dhe Brunei). Vlera e saj qëndron si në pozicionin e saj strategjik, ashtu si një pikë kalimi për tregtinë detare botërore – rreth pesë miliardë euro produkte qarkullojnë çdo vit – si dhe për burimet minerale dhe ato të peshkimit që strehon nën sipërfaqe.
Ndryshimi i pozicionit në lidhje me sovranitetin e Pekinit në Detin e Kinës së Jugut
Për të mbrojtur interesat e saj, Pekini ka shpenzuar vite duke ndjekur një politikë fati, si ndërtimin e një zinxhiri ishujsh artificialë me objekte ushtarake ose krijimin e dy rretheve administrative në rajon. Vendimet e tyre janë kritikuar nga pjesa tjetër e pretenduesve, si dhe nga gjykata e arbitrazhit në Hagë, e cila në vitin 2016 kundërshtoi shumicën e pretendimeve kineze në zonë .
Deri më tani, Uashingtoni e ka kufizuar veten në mbetjen neutrale dhe mbrojtjen e lirisë së lundrimit me dërgimin sporadik të anijeve ushtarake në rajon, gjë që në mënyrë të pashmangshme provokoi kritikë nga Pekini. Por të hënën, Sekretari i Shtetit amerikan Mike Pompeo njoftoi një ndryshim të pozitës duke kundërshtuar drejtpërdrejt shumicën e kërkesave të sovranitetit të Kinës.
“Ata janë plotësisht të paligjshëm, siç është fushata juaj e detyrimit për t’i kontrolluar ato. Bota nuk do të lejojë që Pekini ta trajtojë Detin e Kinës së Jugut si perandorinë e tij detare, “tha Pompeo.
Nga kryeqyteti kinez, zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme Zhao Lijian mohoi që vendi i tij të ketë aspirata të tilla dhe kërkoi që Uashingtoni të ndalojë krijimin e përçarjeve midis gjigantit aziatik dhe vendeve përreth. “Kina i trajton fqinjët e saj si të barabartë dhe ushtron kontrollin më të madh të mundshëm,” shtoi ai.
Për më tepër, një luftë e re luftarake ishte e rezervuar për interesat amerikane duke shpallur sanksione – të papërcaktuara – kundër Lockheed Martin. Kompania është një nga përfituesit e 620 milion dollarëve të shitjeve ushtarake të miratuara javën e kaluar nga Uashingtoni për të modernizuar arsenalin e raketave sipërfaqe-ajër Patriot të Tajvanit, një territor që funksionon si një shtet de-fakto i pavarur por që Kina e konsideron pjesë të patjetërsueshëm të territorit të saj.
Sanksioni ndaj ndërmarrjes së armëve Lockheed Martin për rolin e saj në shitjen e armëve nga Uashingtoni në Tajvan
“Për të mbrojtur interesat e vendit, Kina ka vendosur të ndërmarrë hapat e nevojshëm dhe të zbatojë sanksione për furnizuesin kryesor të kësaj shitje,” tha zëdhënësi. Ashtu si në rastet e mëparshme, ai përsëri i kërkoi Uashingtonit të mos vazhdojë shitjen e armëve në Tajvan për të “parandaluar dëmtimin e mëtejshëm të marrëdhënieve midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara”.
Por Uashingtoni nuk është i vetmi që merret me Kinën. Javët e fundit, gjigandi aziatik është angazhuar në konflikte me vende të tilla si India, Australia, Mbretëria e Bashkuar ose Kanada. Dje u bashkua dhe Japonia, e cila gjithashtu akuzoi Pekinin se po përpiqej të ndryshonte status quo-në në Detin e Kinës së Jugut dhe Detin Lindor, ku mban një konflikt historik territorial me Tokion për shkak të sovranitetit mbi disa ishuj.
/En.Br./Fjala.al
