Shtetet e Bashkuara dhe Kina po konkurrojnë për inteligjencën artificiale, si dhe rrjetet e shpejta telefonike 5G.
Kombet dhe kompanitë në mbarë botën janë duke u futur në një betejë mbi të ardhmen e teknologjisë midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, duke i detyruar ato t’i zgjedhin palët në një konflikt që po i thyen zinxhirët e furnizimit global dhe po i nxit bizneset nga tregjet fitimprurëse.
Viktima e fundit është TikTok, një aplikacion video që është shumë i njohur për adoleshentët dhe që ka qindra milionë përdorues të devotshëm. TikTok është në pronësi të një kompanie kineze, por drejtohet nga një CEO amerikan. Goditja e parë erdhi muajin e kaluar, kur TikTok u bllokua në Indi, pas një përplasjeje të nxehtë kufitare me Kinën, që la të paktën 20 ushtarë indianë të vdekur.
Ndërsa të hënën, autoritetet amerikane thanë se do të merrnin parasysh ndalimin e aplikacionit, pasi ata e konsiderojnë atë një kërcënim të mundshëm për sigurinë kombëtare. Por gjithçka ndryshoi kur kompania tha se do të linte Hong Kongun, për shkak të shqetësimeve nga një ligj i sigurisë kombëtare që Kina i imponoi qytetit.
“Është duke u bërë gjithnjë e më e vështirë të jesh një platformë teknologjike me të vërtetë globale”, tha Dipayan Ghosh, bashkëdrejtori i projektit “Platformat digjitale dhe demokracia”, në shkollën “Harvard Kennedy”. Lufta tani për tani midis dy ekonomive më të mëdha në botë prehet në zemër të kësaj çështeje.
Shtetet e Bashkuara dhe Kina po konkurrojnë për inteligjencën artificiale, si dhe rrjetet e shpejta telefonike 5G. Edhe pse vendet kanë lidhje ekonomike të gjata që mundësojnë bashkëpunim, tensionet e fundit mbi sigurinë kombëtare i kanë shtyrë qeveritë dhe bizneset e tyre t’i rishqyrtojnë partneritetet.
Konflikti po rrjedh gjak në marrëdhëniet që këto vende kanë me fuqitë e tjera globale. Mbretëria e Bashkuar, për shembull, po rishqyrton vendimin e saj për t’i dhënë kompanisë kineze të teknologjisë Huawei mundësinë për të ndihmuar në ndërtimin e rrjetit 5G të vendit.
Kjo përmbledhje vjen pasi Shtetet e Bashkuara, të cilat kanë synuar vazhdimisht Huawei, vendosën sanksione ndaj kompanisë që mund të parandalojë firmat e tjera ta furnizojnë atë me çipet që i duhen për të ndërtuar teknologjinë e gjeneratës së ardhshme. “Përshtypja ime është se kompanitë e teknologjisë janë zgjuar tani vetëm për faktin se jeta në të ardhmen do të jetë shumë më pak e globalizuar”, tha Michael Witt, një profesor i vjetër. “Ata janë vërtet në brirët e një dileme.”
Një rivalitet i hidhur
Shtetet e Bashkuara dhe Kina kanë mbajtur me dekada pikëpamje të kundërta se si ta përdorin teknologjinë. Ndërsa IBM-ja dhe Microsoft-i po drejtonin inovacionin amerikan në vitet ’80, Kina hodhi themelet për Firewall-in e saj të madh – një mekanizëm masiv censurimi që mbyll përmbajtjen e gjerë në dispozicion diku tjetër në internet.
Që nga ajo kohë, Kina ka krijuar një internet të mbyllur dhe të kontrolluar, që ka gjetur tifozë në mesin e vendeve të tjera autoritare, si Rusia. Investimet e Kinës në teknologji janë rritur edhe më shpejt në vitet e fundit, për shkak të “Made in China 2025”, planit ambicioz të Pekinit për ta hedhur besimin e vendit në teknologjinë e huaj, duke shpenzuar miliarda dollarë në fusha të tilla, si komunikimet pa tel, mikrojat dhe robotika.
(Vitin e kaluar, për shembull, vendi importoi çipa me vlerë 306 miliardë dollarë, ose 15% të vlerës së importeve të përgjithshme të vendit.) Shtetet e Bashkuara janë përgjigjur duke kërkuar ta kufizojnë përparimin e Kinës.
Administrata Trump e ka akuzuar Kinën për vjedhje të teknologjisë amerikane, një çështje kjo kryesore për luftën e dëmshme tregtare që ka ngjyrosur marrëdhëniet midis dy vendeve që nga viti 2018. Zyrtarët kinezë i kanë mohuar vazhdimisht akuza të tilla, si dhe kanë argumentuar se çdo sekret teknik i dorëzuar ka qenë pjesë e marrëveshjeve reciproke.
Shtetet e Bashkuara gjithashtu kanë vendosur sanksione ndaj firmave të shquara të teknologjisë kineze dhe kanë ndërmarrë hapa për të kufizuar qasjen e Pekinit në tregjet e mëdha të kapitalit të Amerikës.
Ndërsa Uashingtoni përshkallëzon luftën kundër Pekinit, bashkëpunimi teknologjik ndërkombëtar duket se gjithnjë e më shumë ka gjasa të zhduket. “Pekini ka arritur në përfundimin se dekompozimi është i pashmangshëm”, shkruajtën Ian Bremmer dhe Cliff Kupchan, presidenti dhe kryetari i Eurasia Group, në një raport të botuar në fillim të këtij viti, që theksoi se si presidenti kinez Xi Jinping po bën thirrje që vendi ta prishë varësinë e tij teknologjike nga Shtetet e Bashkuara. “Kina do të zgjerojë përpjekjet për të riformuar teknologjinë ndërkombëtare, tregtinë dhe arkitekturën financiare për të promovuar më mirë interesat e veta në një botë gjithnjë e më të dyzuar.”
“Muri virtual i Berlinit”
Ndërsa marrëdhëniet midis dy ekonomive më të mëdha në botë përkeqësohen, disa analistë paralajmëruan se rezultati do të ketë pasoja të mëdha për çdo fuqi globale, së bashku me kompanitë e teknologjisë që veprojnë përtej kufijve të tyre. Analistët e grupit Eurasia shkruajnë se “Muri virtual i Berlinit” do t’i shtyjë ekonomitë botërore të zgjedhin palët.
Ata thanë se aleatët tradicionalë amerikanë, si Tajvani dhe Koreja e Jugut, mund të përkulen drejt Kinës, sepse ato furnizojnë gjysmëpërçues të përparuar në të cilat firmat kineze mbështeten për të garuar me rivalët globalë. “SHBA-ja dhe Kina kanë demonstruar se janë të gatshme të pajisin tregtinë globale dhe zinxhirët e furnizimit”, shtuan analistët. Tensionet globale po bëjnë gjithashtu që vendet t’i shohin firmat e teknologjisë si “sektorë kombëtarë dhe jo aktorë globalë”, tha Samm Sacks, një anëtare e qendrës Paul Tsai, që studion sigurinë në internet dhe marrëdhëniet SHBA-Kinë.
“Është ideja që një kompani teknologjike po shkon në një treg në anën tjetër të botës dhe tani po kërkohet të mbajë flamurin e vendit”, u shpreh më tej ajo. Huawei është bërë ndoshta shembulli më i spikatur. Uashingtoni ka më shumë se një vit që po ushtron presion ndaj aleatëve të tij për t’i mbajtur pajisjet e telekomunikacionit të kompanisë kineze jashtë rrjeteve të tyre 5G.
Kjo fushatë mund të jetë duke dhënë disa rezultate në Evropë. Autoritetet e Britanisë së Madhe thanë javën e kaluar se sanksionet amerikane ndaj kompanisë ka të ngjarë të dëmtojnë qëndrueshmërinë e Huawei-t si një ofrues i rrjetit 5G, ndërsa Reuters raportoi të enjten se firma më e madhe e telekomit të Italisë po e përjashton kompaninë nga një ofertë për pajisje 5G.
Përparimi i teknologjisë në pjesë të tjera të botës sugjeron gjithashtu që ekzistojnë “libra të shumtë për evolucion”, përtej rivalitetit mes Shteteve të Bashkuara dhe Kinës. Fqinja e Kinës, India, e cila po kërkon rritje midis industrive vendore, po shijon një bum të madh në internet. Kur Nju-Delhi ndaloi TikTok dhe aplikacione të tjera të mëdha kineze në fund të qershorit, zhvilluesit lokalë të aplikacioneve, si Chingari, nxituan të mbushnin boshllëkun.
Nuk është e lehtë për kompanitë e teknologjisë së mbërthyer që provojnë të lundrojnë në këtë botë. Witt, profesori i INSEAD, u shpreh se firmat duhet të zgjedhin midis heqjes dorë nga një pjesë e botës dhe decentralizimit të operacioneve të tyre.
TikTok duket se po provon qasjen e dytë. Ndërsa aplikacioni është në pronësi të ByteDance me qendër në Pekin, ajo ka marrë goditje të mëdha për t’u distancuar nga kompania mëmë e saj. Në maj, ByteDance punësoi ish-ekzekutivin e Disney-t, Kevin Mayer, si drejtorin e përgjithshëm të saj, dhe ajo ka thënë vazhdimisht se qendrat e të dhënave janë vendosur plotësisht jashtë Kinës, ku nuk i nënshtrohen ligjit kinez.
Kompania mund të përpiqet të bëjë një ndarje edhe më dramatike. Wall Street Journal raportoi të enjten, duke cituar një burim të njohur me çështjen, se ByteDance po mendon të krijojë një seli për aplikacionin video jashtë Kinës, ose një bord të ri drejtues për të distancuar shërbimin nga vendi.
Një zëdhënës i TikTok-ut konfirmoi për CNN se kompania e saj mëmë po peshon ndryshime në strukturën e saj të korporatave. “Lidhja e ngushtë me qeverinë kineze është ajo që e ka mbyllur Huawei në kaq shumë tregje,” tha Ghosh, nga shkolla e “Harvard Kennedy”. (Huawei pohon se është një firmë private në pronësi të punonjësve të saj.) “Unë mendoj se TikTok e sheh këtë dhe dëshiron ta dallojë veten nga Huawei,” shtoi ai. Por kjo mund të mos jetë e mjaftueshme.
Përgatiti Alessia Selimi
la.mi/Fjala.al
