Parid Turdiu, djali i Qazim Turdiut shprehet në një intervistë për gazetën fjala se një pjesë e shqiptarëve e kundërshtuan komunizmin, por ata humbën luftën për arsye të brendshme dhe të jashtme.
Ai shton më tej se Enveri ishte tepër i shkathët për të mos u ruajtur me një kryengritje për të rrëzuar regjimin dhe se ajkën regjimi e mbante të survejuar.
Shqipëria vuajti 46 vjet nën sistemin komunist. Për pos të tjerave a është faktor populli shqiptar që lejoi dhe nuk kundërshtoi instalimin e regjimit diktatorial komunist?
Montanelli e ka quajtur Shqipërinë parakomse “Albania mille e una”, – pra kishte një mijë lloje shqiptarësh. Një pjesë e shqiptarëve e kundërshtuan komunizmin, por humbën luftën, për arsye të brendshme dhe të jashtme dhe u asgjësuan. Shqipëria nuk duhej ta kishte zgjatur aq shumë stalinizmin, por ishte dhe ngelet dominoja e fundit, në të gjitha drejtimet, para dhe pas komunizmit. Është lloji i vendit. Vendet nuk ndryshojnë. Dikush do jetë i fundit, apo jo? Për më tepër Enveri vrau njerëzit e gabuar.
A kishte desitentë Shqipëria? Si ka mundësi që në një vend që sot numri i të persekutuarëve rezulton shumë i madh, në fakt nuk pati asnjë përpjekje serioze që të kundërshtohej ai sistem, madje edhe të eleminohej Enver Hoxha?
Numri i të përsekutuarve mbahej, me plan, aq sa mund të kontrollohej. Nuk ishte i lartë, por i shumë trumbetuar që të tmerroheshin të tjerët. I lartë ishte numri i të ngacmuarve, por jo direkt të persekutuar. Janë dy gjëra të ndryshme: një puç pallati që eliminon kreun për ta zëvendësuar me një tjetër, – Enveri ishte tepër i shkathët për të mos u ruajtur; – me një kryengritje për të rrëzuar regjimin. Deri në ndërprerjen e ndihmës kineze (1978) jetesa e shumicës së popullit erdhi duke u përmirësuar (nisur nga një bazë afër zeros). Kryengritja kërkon një shumicë njerëzish; ndodhi me 1990-92. Disidentë individualë kishte, të pashpallur, se shpallja presupozon një gradë lirie fjale. Në ambientin ku qarkulloja unë ishte qesharake të ndjeje dashuri për partinë, bile edhe ndër bijtë e nomenklaturës. (Dashuria ishte për privilegjet.) Por ata ishin “ajka”. Ajkën regjimi e mbante të survejuar, te jet të trembur.
/En.Br./Fjala.al
