Nga Aleksandër Cangonja
Një dokument i nxjerrë nga arkivi i shtetit, i përket periudhës së ngjarjeve të mëdha të vitit 1920, nga kongresi i Lushnjës në revoltat e mëdha të Shqipërisë së mesme deri tek vrasja e Esad Pashës nga Avni Rustemi në Paris.
Dokumenti në fjalë është një proklamatë e nxjerrë nga mbështetësit e Esad Pashës të cilët ishin të shumtë në zonën e Shqipërisë së mesme apo në rajonin e Dibrës nga e cila ka dalë dhe kjo proklamatë. Interesant dhe emri i partisë së Esad Pashës i cili teorikisht është themeluesi i të djathtës Shqiptare.
PROKLAMACION
1) Me vendumun e nji Qeveri Automome në viset e gjith Shqipnis pa ndonji mandonji të ndonji fuqi të huaj.
2) Njohim për President Esad Pasha Toptanin.
3) Pranojmë nji pikë të Socialistvet d.m.d. Çifliqet qi ndodhen në Shqipni gjith se cilit i liret masa e duhur për vetr dhe për të tjerat ndahen ndepër çiflinjt me anën e nji komisioni i cili do të caktojnë kufijt dhe çmimin e vleftës, të hollat do të paguhen për njizet vjet Qeverija asht e detyruar me i dhanë Tapin në dorë gjith se cilit mes kufijs caktuar prej Komisionit.
Ata dhekamës qi i kundreshtojnë programin tonë dënohen me dy gjara A. vriten B. çifliket u meren dhe të hollat dorzoheb në arkën e Financës.
4) Ndëpër gjith shkollat e shqipniës gjuh mësimi do t’u pësohet shqipja dhe gjuh e dyë do të jetë Arapçia Helinishtja si mbas fes qi të ndodhet.
5) Qep ditën qi vendohet Qeveria tonë si me ç’do qytet ose Ksahinë falen gjith gjakrat dhe fajtorët qi janë jasht çashtjes Politike.
6) Që mas sodit nepër gjykatoret do të sundojnë gjyqi Ushtriak deri sa të marriej rregull qetësia.
Dibra Vogel 1.2.1920
Referencë: Arkivi Qëndror Shtetëror
Fondi: Gjykata Politike, viti 1920, nr 15.
