Gjatë historisë, muzat janë thirrur gjithmonë në kohët e lashta nga poetët si frymëzues të kompozimeve të tyre. Pas shekujsh, gjërat nuk kanë ndryshuar.
Për shumë nuk dimë asgjë, për të tjerët disa detaje të jetës, për të tjerët ende emri, apo ajo pseudonimi me të cilin është gërshetuar ekzistenca e tyre me zemrën e ndonjë artisti. Ato ishin gra të vërteta ose fryt i imagjinatës, por të gjitha muzat frymëzuese të përjetësuara mes vargjeve poetike, faqeve të letërsisë dhe veprave të artit. Pa to, ndoshta nuk do të kishin lindur disa vepra që ne i admirojmë, ose nuk do të kishin qenë të njëjta, sepse artistët nuk do të kishin mundur të shprehnin artin e tyre. Këtu janë disa nga më të famshmit në historinë e artit.
SANDRO BOTTICELLI dhe SIMONETTA VESPUCCI
Botticelli (1445-1510), një artist i famshëm i Rilindjes, ishte i lidhur me Simonetta Vespucci (1453-1476), një fisnike italiane, “e denjë për bukurinë dhe pastërtinë e një engjëlli”. Ajo gjendet në kryeveprat e famshme të artistit: ajo mund të jetë Venera e Lindjes së Venusit (1485), por ajo është fytyra e Florës në pranverë (1482) dhe e perëndeshës së dashurisë në Venus dhe Mars (1483). Ajo vdiq shumë e re, në moshën 23-vjeçare, nga tuberkulozi. Botticelli, ndër dëshirat e tij të fundit, kërkoi të varrosej në kishën fiorentine të Ognissanti për të pushuar përgjithmonë pranë eshtrave të të dashurit të tij: kronikat më të fundit, megjithatë, tregojnë se eshtrat e saj u tërhoqën nga ujërat gjatë përmbytjes që goditi Firencen në vitin 1966.
RAFFAELLO SANZIO dhe MARGHERITA LUTI
Historia e Rafaelos (1483-1520), një nga artistët më të mëdhenj të Rilindjes Italiane, të lidhur me një grua misterioze, shpesh të pikturuar në veprat e tij më të rëndësishme. Ai, princi i arteve, që e donte të bukurën në të gjitha format e saj dhe kënaqësitë e jetës, u kap nga dashuria për Margherita Lutin, e njohur si la Fornarina. Gruaja e re ishte vajza e një bukëpjekësi nga Trastevere. Por asgjë nuk e përjashton, duke pasur parasysh modën e kohës, që ajo të ishte në fakt një kurtezane. Pikturat kushtuar gruas së famshme sigurisht që tregojnë anën më intime të Rafaelit, sferën e ndjenjave të tij, këngën e dashurisë. I famshëm është portreti i vajzës, vaj në panel, i quajtur La Fornarina, i ruajtur sot në Palazzo Barberini, në Romë, që daton në vitin 1520. Një detaj i bukur dhe domethënës i pikturës është byzylyku në krahun e majtë të gruas, mbi të cilin lexojmë nënshkrimin e autorit, Rafael Urbinas, sigurisht shenjën e dashurisë së tij ndaj Fornarinës. Thuhet se ajo e donte Rafaelin deri në atë pikë sa, pas vdekjes së saj, e shqyer nga dhimbja, ajo u mbyll në manastirin Shën’Apollonia.
AUGUSTE RODIN dhe CAMILE CLAUDEL.
Auguste Rodin (1848-1917) ishte 45 vjeç dhe konsiderohej një “gjigant i butë”. Camille, nga ana tjetër, 20 vjeç, ishte vajza me kaçurrela rebele. E tyre ishte një histori dashurie që zgjati 10 vjet e që la gjurmë të pashlyeshme në veprat e të dyve. Camille përgatiti argjilën, gipsin, armaturën dhe modeloi duart dhe këmbët e subjekteve skulpturore të Rodinit. Por me kalimin e kohës Camille binte shpesh pre e paranojës: në periudhën e fundit ajo mendoi se Rodin donte të sabotonte karrierën e saj, t’i vidhte idetë e se ai madje kishte në plan ta vriste. Ajo u asgjësua aq shumë nga dhimbja, saqë madje shkatërroi disa nga kryeveprat e saj. Në fund ishte ajo që e prishi lidhjen. Në vitin 1913, pasi i vdiq i ati, i vetmi që, pavarësisht kohës, e kishte mbështetur në karrierën e saj si artiste, nëna dhe vëllai vendosën me dhunë ta mbyllnin në një spital psikiatrik, me akuzën e skizofrenisë. Por mjekët nuk diagnostikuan ndonjë sëmundje mendore. Ajo mbijetoi e internuar në azilin e Montfavet (Avignon, Francë) deri në vitin 1943, kur vdiq e harruar nga të gjithë.
GUSTAV KLIMT dhe ADELE BLOCH-BAUER
Kishte shumë gra që studiuan jetën private të Klimt-it (1862-1918), një prej artistëve më domethënës të Secesionit Vjenez, por vetëm një arriti ta kapte thellë: Adele Bloch-Bauer, vajza e një biznesmeni të pasur dhe gruaja e industrialistit Ferdinand Bloch. Klimt e kishte njohur gjatë pritjeve që familja Bloch-Bauer bënte rregullisht, por ideja e portretizimit të saj ishte nga bashkëshorti i saj Ferdinand, i cili, në vitin 1903, porositi një pikturë të plotë nga Klimt me Adelën si subjekt. Që nga ai moment artisti zhvilloi një pasion për të, i cili u bë muza e tij e madhe frymëzuese. Në fakt, tiparet e saj i gjejmë tek e famshmja Giuditta I, por edhe tek gruaja e puthjes më të famshme. Adele vdiq nga meningjiti në vitin 1925, në moshën 43-vjeçare.
AMEDEO MODIGLIANI dhe JEANNE HÉBUTERNE
Historia e Amedeo Modigliani (1884-1920) dhe Jeanne Hébuterne u zhvillua në Paris në atmosferën e Belle Époque. Për gruan ishte një dashuri e dhimbshme, parajsë dhe ferr në të njëjtën kohë. Kur familja e saj mësoi se vajza e saj e kishte lidhur veten me një personazh me një reputacion kaq të turbullt, ajo u mohua: Modi (siç quhej Modigliani) ishte në fakt artisti i mallkuar i momentit, bohem (jokonformist), provokues, pa para dhe i varur mga alkooli. Ajo, një grua e guximshme, e pafrenuar dhe rebele, pranoi të hiqte dorë nga penelat e saj dhe t’i thoshte lamtumirë karrierës si piktore për t’u bërë muza e tij me kohë të plotë. Përmes pikturave të tij, Modigliani i dha asaj gjithë atë bukuri që nuk kishte mundur t’i jepte në jetën reale. Në pikturat e shumta në të cilat portretizohet Jeanne, artisti vendosi t’i japë një aspekt tjetër të dashurit të tij: gruaja shfaqet si një figurë e largët, e përjetshme dhe pa vend, sytë janë melankolikë, ovale dhe fytyra e zgjatur, por ajo e Zhanës. figura mbetet e dallueshme. Një kuriozitet për disa nga këto piktura është i dukshëm duke vëzhguar sytë e gruas: në disa kanavacë janë pikturuar bebëzat e Jeanne-s, në të tjera jo. Kjo veçori është për faktin se artisti kishte vendosur të fillonte të pikturonte sytë e të dashurës së tij vetëm kur ai kishte njohur edhe shpirtin e saj. Por ai nuk jetoi mjaftueshëm: vdiq në moshën 35-vjeçare, nga tuberkulozi. Zhanën, e cila nuk e braktisi as për një moment, e pushtoi dëshpërimi. Një ditë pas vdekjes së të dashurit, në delir ajo u hodh nga ballkoni i shtëpisë së saj, duke e tërhequr zvarrë në vdekje edhe fëmijën që mbante.
SALVADOR DALÌ dhe GALA (Elena Dmitrievna D’jakonova).
Salvador Dalì (1904-1989) dhe Gala (1894-1982) u takuan për herë të parë në vitin 1929. Ai ishte një artist ekstravagant, ajo ishte shumë më tepër për të sesa dashuria e jetës: kishte në fakt shumë ndikim në jetën dhe veprën e piktorit, frymëzuese e surrealizmit të tij. Ajo ishte dyshja e tij, binjaku i tij … dhe nëpërmjet saj, ai mundi të afirmonte ekzistencën e tij. Dali, i emëruar markez nga mbreti Juan Carlos I, i dha asaj një kështjellë që ai vetë e kishte dekoruar, në Pubol, afër Girona, Spanjë. Në vitet e saj të fundit Gala vuante nga demenca senile, një sëmundje që rezultoi në përplasje të mëdha me Dalin: ajo vdiq në qershor 1982 dhe, pas balsamimit, u varros në kështjellë, ku prehet edhe sot. Kështjella u bë streha dhe burgu i Dalis, kur më pas e pushtoi një depresion i tmerrshëm.
Burimi: fokus.it/ Përgatiti për botim: L.Veizi
