Luftimi i Ukrainës kundër agresionit rus nuk është vetëm në fushën e betejës, por edhe në fushën ligjore. Në të gjithë këtë vend të shkatërruar, po mblidhen dëshmi dhe prova për një qëllim që mund të vijë vetëm shumë kohë pasi armët të heshtin, që është drejtësia ndërkombëtare. Hetimet po drejtohen nga Prokurorja e Përgjithshme e Ukrainës, Iryna Venediktova, e emëruar dy vjet më parë si gruaja e parë që mban këtë detyrë.
Ajo pa zhvarrosjen e një varri tjetër masiv këtë javë, nën një kishë me kube ari në Bucha, ku u zbuluan mëkatet më të errëta, 10 viktima këtë herë, disa të djegur plotësisht. Eshtrat e tyre u vendosën në çanta trupash, ndërsa nisën hetimet për identifikimin e tyre. Ndërsa qëndronte në buzë të gropës së thellë, ajo më tha se më shumë se 6000 raste të krimeve të luftës ishin duke u trajtuar.
“Shumë njerëz flasin për gjenocidin e popullit ukrainas – dhe ne në fakt kemi arsye të flasim për gjenocid,” tha ajo. “Vladimir Putin është presidenti i vendit agresor që vret civilët këtu në Ukrainë. Ai është përgjegjës.”. Ndërkohë, Kremlini vazhdon të mohojë akuza të tilla. Sfida për prokurorët do të jetë të vizatojnë një vijë të drejtpërdrejtë përgjegjësie nga maja e shtetit rus deri te mizoritë në terren – dhe të tregojnë se ato nuk ishin thjesht të kryera, por të urdhëruara.
Rusia nuk është palë në Gjykatën Penale Ndërkombëtare (ICC) në Hagë, pasi u tërhoq në vitin 2016. Nga ana tjetër, as Ukraina, nuk është palë, megjithëse pranon juridiksionin e gjykatës për krimet e kryera brenda territorit të saj. Mundësia për të parë ndonjëherë vetë Presidentin Putin në një gjykatë mendohet të jetë jashtëzakonisht e vogël. Por zonja Venediktova këmbënguli se ishte qëllimi përfundimtar i qeverisë së saj. “Është shumë e rëndësishme, jo vetëm për ukrainasit. Është e rëndësishme që e gjithë bota të ndalojë diktatorët.”. Përpjekjet e shtetit ukrainas po ndihmohen nga një rrjet hetuesish vullnetarë, të vendosur në të gjithë vendin në një kërkim në bazë për drejtësi.
Shkatërrimi është i madh. Blloqet e apartamenteve janë copëtuar ose hapur. Rrugë të tëra janë kthyer në gërmadha. Dhe në mes xhamave të copëtuara dhe metaleve të prishura, gjenden mbetjet e bombave thërrmuese, përdorimi i të cilave është i ndaluar sipas një konvente ndërkombëtare. Roman Koval nga ‘Truth Hounds’ tha se ata kishin mbledhur rrëfime të dëshmitarëve okularë se rusët dhanë urdhra për të sulmuar ndërtesat, ndonëse kishin kontrollin e qytetit.
“Ata e dinin se ky qytet ishte plot me civilë, pa asnjë luftëtar të mbetur dhe u përpoqën ta rrafshonin në tokë,” tha Koval. “Ne po përpiqemi të mos lejojmë Rusinë të formulojë narrativat e saj të rreme për luftën në Ukrainë,” tha ai. “Ne po përpiqemi t’u tregojmë njerëzve se krimet e luftës që trupat ruse po kryejnë u bënë një model i sjelljes së tyre, jo vetëm në Bucha apo Borodyanka, por në të gjithë territoret e pushtuara.”.
