Nisma “Ballkani i Hapur” mbetet ende përgjysmë, por zhvillimet e fundit me viztën e kancelarit gjerman Olaf Scholz mund ta çojnë procesin në një tjetër linjë. Çfarë pritet të ndodhë në vijim dhe a do t’i bashkohet projektit edhe Kosova, Mali i Zi dhe Bosje Hercegovina? Për situatën në Ballkan por edhe ndasitë mes shteteve, komentojnë për gazetën “Fjala” analistët Lorenc Vangjeli, Leonard Karaj dhe Erald Shulla.
Nga Fernada Cenko
Në Ohër, për dy ditë, tre liderët e gjysmës së ballkanit, Edi Rama, Aleksandër Vuçiç dhe Dimitar Kovaçevski nënshkruan marrëveshjet e radhës në kuadër të nismës “Ballkani i Hapor”. Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Serbia përsëritën kërkesën që edhe tre shtetet e tjera Kosova, Mali i Zi dhe Bosje Hercegovina t’i bashkangjiten kësaj ideje, por situata nuk është aq rozë sa e shfaqin ata që e krijuan “Ballkanin e Hapur” dhe të tjerët që refuzojnë të futen në të. Vetë Ballkani Perëndimor ndër shekuj më shumë ka njohur konflikte dhe luftëra sesa vite paqeje dhe si i tillë dyshon në gjithçka. Armiqësitë ende nuk janë shuar, konfliktet rindizen deri në kërcënime më armë, por për fat të detyruara të jenë vendosur në siguresë. Ndërsa treshja Rama-Vuçiç-Zaev tre vjetë më parë ndërmorën këtë nismë, Kosova e kundërshtoi e para, duke sjellë tollovi jo pak të vogël në marrëdhëniet zyrtare Prishtinë-Tiranë dhe kjo nuk është pak, pavarësisht se për të gjetur fajtorin do duheshin netë të gjata dimri, pa ia gjetur fundin. E gjithë shfaqja po bëhet në sytë e faktorit ndërkombëtar, veçanërisht BE-së e cila ka aq halle me veten sa nuk do t’i shtojë edhe një hall më shumë, siç është Ballkani Perëndimor. Tre shtete që refuzojnë të futen e kanë artikuluar qartë se nisma “Ballkani i Hapur” (Open Balkan), fuqizon Serbinë, si ekonomikisht ashtu edhe politikisht. Këtë e lidhin kryesisht me fuqinë e saj prodhuese dhe vendimi për “tregtinë e lirë” mes vendeve të Ballkanit Perëndimor fuqizon pikërisht Serbinë, e cila dukshëm në Ballkan është si ujku mes dhenve, duke bërë dëme të shumta me luftën në Bosnje, Kroaci dhe Kosovë. Për më shumë Serbia vijon të mos e njohë pavarësinë e Kosovës dhe shpeshherë ysht konflikte, sidomos në Veri të Mitrovicës. Nga ana tjetër, kryeministri Edi Rama në disa raste është shprehur se nëse të gjashtë vendet i bashkohen nismës “Ballkani i Hapur” do të çojë në njohjen e reciproke mes Serbisë dhe Kosovës. Nëse kjo vërtetë ndodh kjo nuk është pak, madje është shumë më tepër se prodhimet Serbe që për një farë kohe do na vihen si “suvenire” të detyrueshme në tryezat tona. Po sa e sigurt është kjo? Mbetet për tu parë, dyshimet janë vërtetë të shumta dhe të trija shtetet që kanë refuzuar të jenë pjesë e “Ballkanit të Hapur” tashmë kërkojnë që e gjithë kjo nismë të ketë obrellën e ndërkombëtarëve dhe jo “lokalistëve” ballkanik. Ata këmbëngulin në “Samitin e Berlinit” që në koncept përfshinte marrëveshjet e lidhura nga “Ballkani i Hapur”, por mbikëqyrja e BE-së, sidomos ajo gjermane do ishte një siguri më shumë që hapja e Ballkanit të mos ishte vetëm për kastarvecat që kalojnë pa “burokraci doganore”, por të mbyllej me marrëveshje politike mes të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor. Kancelari gjerman Olaf Scholz vizitoi disa shtete të Ballkanit, por shmangu në çdo diskutim çështjen e “Ballkanit të Hapur” duke rikthyer samitin e vjetër, atë të Berlinit të parashtruar nga ish-kancelarja Angela Merkel. Tashmë kjo nismë është kthyer në lojën çil e mbyll, deri në momentin që dikush më me fuqi se vetë “gjelat ballkanik” të tregojnë deri ku është kufiri i kotecit. Mbi zhvillimet në Ballkan dhe nismën e tre shteteve komentojnë për gazetën “Fjala”, analistët Lorenc Vangjeli, Leonard Karaj dhe Erald Shulla.
Lorenc Vangjeli: Edhe kur shkëmbehen dhurata në Ballkan, ka frikë, paranojë dhe mosbesim
Leonard Karaj: “Open Balkan”, serbët ‘bëhen’ me det, na kolonizojnë ekonomikisht
Erald Shulla: Njohja e Kosovës është Open Balkan, ndryshe Closed Balkan
