Nga Leonard Veizi
Në fillim të muajit të dytë të vitit, përkujtohet ditëlindja e tij. Sepse për “X” arsye, – aspak të kalkuluara padyshim, – ai u lind në 7 shkurt të vitit 1945. Por mosha, si në një term kozmik është veç një konvencion, e cila të bën të mos ndihesh ai që je në të vërtetë, pasi të kornizon dhunshëm mes shifrash hibride. Dhe kjo do të thotë që në bazë të një përllogaritjeje astronomike, çdo rrotullim i tokës rreth diellit të plak një vit më shumë, që prej ditës kur ke lindur.
Kjo formulë matematike e vjetruar nuk vlen më.
Ai nuk ka moshë. Dhe s’ka se si vitet t’i rëndojnë mbi supe. Madje as termi pensionist nuk ka kurrfarë kuptimi: sepse është artist. Dhe artistët nuk e njohin moshën dhe pse ajo ndryshon numrin sa herë që toka vjen në të njëjtin pozicion, si në çastin e parë. Nuk e dinë asnjëherë cila është shifra e radhës në ditën e lindjes së tyre.
E megjithatë, ata dalin në pension – si në një marrëveshje fjale – ndaj shteti për punën e madhe krijuese u jep ca lekë kafeje dhe u siguron vizita falas në ambulancën e lagjes. Kjo vlen dhe kur ke tituj: je Artist i Merituar, apo Mjeshtër i Madh, siç është Ai. Por ai mbetet po aq artist, tani, po aq sa kur linte sheshin e xhirimit për të firmosur në bordero, ca vite më parë se kaq.
Dhe të qenit artist më shumë se një vendim administrativ ka të bëjë me vlerësimin mbarëpopullor që e bën të mos e njohë kufirin në kohë.
Sot e gjithë ditën ai është po aq elegant sa dhe në rininë e tij. Ka të njëjtën buzëqeshje të veçantë që i shihet në çdo rol. Imponues me butësinë që e karakterizon, regjisor me sqimë dhe mjeshtër në aktrim. Ndaj spektatori e ka të fiksuar më së shumti me rolet e tij.
Dhe ai kujtohet si Nebi Surreli tek “Rrugicat që kërkonin diell”, djaloshi që shtynte karrocën e Gani Herrit mbushur me thasë qymyri, dushk edhe shkozë, por edhe me pak shqopë…
-Do bëj çmos që të mbeteni i kënaqur. Jam nevojtar. Por po ju kushtoj shumë më lirë se do t’u kushtonte po të mbanit një kalë.
Edhe si Memo Kovaçi tek “I teti në bronz” që ashtu i plagosur, bënte propagandë në shtëpinë e doktor Borovës:
-Doktor, kjo është e vërteta. Ju po të doni merreni dhe si përçarje. Por do të më vinte keq që vajza juaj një ditë të quhej vejusha e një tradhtari.
E më pas si Birçja, djali i Safa Ymerit që kërciti e iku në mal natën e dasmës pa i bërë adetin nuses.
-Në ke ndërmend të më rrahësh unë ika që sonte. Mbeç me shëndet!
Dhe këto ishin role nga vitet e luftës. Por po me staturën e tij elegante, të butë dhe imponuese, ai u shfaq dhe në rolet e viteve të paqes. Ndaj mbetet në kujtesë si Besnik Struga, vëllai i Benit që e kishin thirrur ushtar të ruante nëndetëset e Bazës së Pashalimanit se mos i rrëmbenin rusët, por dhe që sqaronte politikisht të fejuarën për çështjet e politikës së madhe…
-Zana dëgjo. Mos ma vër re. Unë jam i tronditur. Unë isha atje, në epiqendrën e çarjes. Më kupton, në epiqendër. Toka shembej aty ku s’e prisje. Hapeshin befas gropa, hone, humbella, shpërthenin gazra sulfurikë sa të erreshin sytë. Atje ndihej gjithë lëkundja e globit.
Dhe ishte ai poeti i çartur Viron, shoku i ngushtë i një kryetari të Komitetit Ekzekutiv, që nuk bënte dallavere as kur binte puna për vjehrrën dhe kunatin e as për shokët kur kërkonin favore të padrejta:
-Ej, mos më bërtit mua se do thonë çfarë i bëri ky kryetarit. E di si i thonë kësaj o Beso: më bëre një herë nder të them faleminderit. Ndërsa të dytin ta dua se e ke për detyrë!
Por jo vetëm kaq. Sepse do të shfaqej në rolin e një mjeku si shef pavijoni tek “Pranvera nuk erdhi vetëm”, drejtuesi i kursit të alpinistëve tek “Guximtarët”, Kujtimi tek “Unë e dua Erën” apo Sfinksi tek “Lule të Kuqe Lule të Zeza”.
Nuk besoj se ka njeri i cili nuk e ka kuptuar që e kam fjalën për Mevlan Shanaj, një aktor aq të dashur, e një regjisor po ashtu.
Në karrierën e tij ai është përzgjedhur nga regjisorët për të marrë atë që në gjuhën e kinemasë së kohës quheshin: role pozitive. Sepse një rol negativ nuk mund t’i shkonte kurrsesi natyrës së tij të paqtë dhe buzëqeshjes që transmetonte në fytyrë.
Si regjisor ai ka punuar për të paktën 30 filma televizivë e dokumentarë, por ndoshta më emblematikët janë “Plumba Perandorit” dhe “Fletë të Bardha”.
Mevlan Shanaj, dje dhe sot, është po aq i pranishëm në familjet tona përmes ekranit me buzëqeshjen e tij të veçantë, i butë dhe imponues.
