Presidenti nuk kishte mandat për të çmontuar modelin social të Francës. Përbuzja e tij për njerëzit rrezikon t’i hapë derën ekstremizmit
Nga Rokhaya Diallo
Ndërsa Franca po përkujtonte fundin e Luftës së Dytë Botërore në Evropë këtë muaj, Emmanuel Macron preu një figurë të izoluar në një Champs-Elysées pothuajse të zbrazët, të rrethuar nga barriera sigurie prej çeliku për të parandaluar çdo pjesëtar të publikut që të mos hynte brenda të bërtiste. Për herë të parë, dhe me urdhër të policisë, popullit francez iu ndalua të hynte në një zonë të madhe që kumbonte kujtimin zyrtar të çlirimit më 8 maj. Gjashtë vjet pas fitores së tij të parë presidenciale dhe një vit pas fitimit të një mandati të dytë në Elysee, Macron vështirë se mund ta shfaqë fytyrën e tij në publik pa u sharë, turpëruar apo fyer.
Presidenti ynë më i ri ndonjëherë – i cili dikur mishëronte shpresën, mundi triumfalisht të djathtën ekstreme dhe pretendoi se kishte thyer kallëpin politik duke u ngritur mbi ndarjet tradicionale – është kthyer nga i admiruari në të përbuzur. Vendimi i Macron për të nxitur një rritje të moshës së pensionit shtetëror nga 62 në 64 vjeç, pavarësisht nga një rritje e madhe e opozitës, ka krijuar nivele të paprecedentë zemërimi në të gjithë vendin – shumica e të cilit i drejtohet vetë presidentit.
Nuk është hera e parë që një presidenti francez i është dashur të përballet me zemërimin e popullit: Nicolas Sarkozy, François Hollande dhe Jacques Chirac janë fyer publikisht në kohën e tyre. Por askush nuk përjetoi një kolaps kaq të gjerë respekti. Më shumë se 70% e elektoratit nuk e miratojnë Macron.
Unë kam qenë në disa nga protestat e fundit dhe e kuptoj pse kaq shumë nga zhgënjimi përqendrohet te presidenti personalisht. Forca e ndjenjës nuk është as joproporcionale dhe as e padrejtë. Fraza elektorale e Macron në vitin 2017 ishte se Franca kishte nevojë për një kryetar shteti “si Jupiteri”, Jupiteri “jo thjesht një zot, por mbreti i perëndive”. Në detyrë, ai e ka ushtruar siç duhet pushtetin në një mënyrë të përqendruar nga lart-poshtë dhe shumë egoist. Është e vështirë ta shkëputësh këtë nga instinkti për ta mbajtur atë personalisht përgjegjës për veprimet e qeverisë.
Për çështjen e pensioneve, njerëzit mbeten me të drejtë të indinjuar që qeveria i keqinformoi qëllimisht për shumën minimale që do të merrnin gjatë daljes në pension. Nuk ka alternativë, tha Macron. Megjithatë, siç kanë treguar ekonomistët, ka pasur mënyra alternative për të financuar sistemin e pensioneve. Por Macron në mënyrë të famshme hoqi taksën franceze të pasurisë dhe uli taksat e korporatave pasi u zgjodh, vendime që tani përballohen nga popullsia e punës. “Presidenti i të pasurve”, siç etiketohet ai, më shumë se kurrë perceptohet si aleati i tyre më i mirë.
Por reforma e pensioneve nuk është më çështja më e madhe. Mënyra se si u trajtua miratimi i tij në ligj dhe keqtrajtimi i kundërshtarëve të tij shpjegojnë pse 65% e të anketuarve në një sondazh të fundit thanë se e konsideronin Macron “brutal”. Arroganca e tij i ka lënë njerëzit jo vetëm të fyer, por edhe të gatshëm të arrijnë në përfundimin se ai u nis për të çmontuar shtyllat themelore të sistemit francez të mbrojtjes sociale.
Macronit i mungon shumica në parlament, kështu që ia doli vetëm duke u thirrur në përjashtimet kushtetuese. Neni 49.3, i cili lejon ekzekutivin të nxjerrë ligje pa votim parlamentar, ishte shkëndija që ndezi zjarrin. Ai vështirë se mund të jetë habitur që sfidimi i miliona njerëzve që po dilnin në rrugë (78% kishin shprehur kundërshtimin e tyre ndaj përdorimit të nenit 49.3) do të interpretohej si një provokim.
Shurdhimi i tonit të Macron ndaj humorit duket gjithashtu i llogaritur: në prag të disa prej grevave më të mëdha mbarëkombëtare në mars, ai shkoi në një stinë televizive gjatë ditës për të cilën mosha mesatare e audiencës ishte, 68 vjeç, tashmë në pension. “A mendoni se më pëlqen ta bëj këtë reformë?” ai pyeti. Klipi u bë viral pasi edhe TikTokers të rinj imituan tonin e tij mbrojtës.
Brutaliteti i policisë e ka rritur ndjenjën kundër Macron deri në atë pikë sa 77% e njerëzve tani thonë se e konsiderojnë presidentin si “autoritar”. Pamjet e oficerëve të policisë duke rrahur protestuesit e paarmatosur, duke i fyer ata ose duke bërë shaka për dëmin që mund të shkaktojnë janë bërë virale. Qindra ndalime arbitrare pas çdo proteste, të cilat nuk çuan në ndjekje penale, janë denoncuar nga organi zyrtar i mbikëqyrjes së lirive civile, i cili ka sugjeruar se autoritetet kanë përdorur qëllimisht taktikat e policisë për të dekurajuar protestën legjitime.
Pavarësisht nga kjo klimë e dhunshme represive, turmat u rritën sepse njerëzit e dinin se duke u hedhur poshtë kundërshtimeve të shumicës, Macron po tradhtonte gjithashtu një premtim thelbësor. Në maj 2022, ai u rizgjodh me mbështetjen e shumë të majtëve, të cilët nuk e kishin mbështetur atë në raundin e parë, por iu kërkua të votonin në raundin e dytë për të mbajtur jashtë sfiduesen e tij të ekstremit të djathtë Marine Le Pen. Në fjalimin e tij të fitores, ai e pranoi këtë, duke thënë se rezultati “më detyron”. Ai e di shumë mirë se nuk u zgjodh për të zbatuar një axhendë neoliberale që mund të zbulonte elementët thelbësorë të modelit social të dashur të Francës. Nuk ka asnjë shenjë më të madhe të përbuzjes së tij për ata që e ndihmuan rikthimin e tij në pushtet sesa kjo gatishmëri për të detyruar një reformë kaq jopopullore, të mbështetur nga një forcë brutale policie.
Me katër vjet të mbetura në presidencën e tij, Macron po bën thirrje për “pajtim dhe unitet” – por duke pasur sukses vetëm në përforcimin e përshtypjes se atij nuk i intereson çfarë mendojnë njerëzit. Në një intervistë televizive të martën mbrëma, ai qëndroi në pozicionin e tij, duke hedhur poshtë sërish ashpër çdo sugjerim se ai kishte vlerësuar gabim situatën. I pyetur nëse e kuptonte pse njerëzit mendonin se ai kishte shfaqur një qëndrim përbuzjeje për ta, ai i dha leksion prezantuesit për përkufizimin e “përçmimit”.
As presidenti dhe as ndonjë ministër i qeverisë nuk mund të shfaqen në publik pa u përballur me turma armiqësore, shumë tenxhere dhe tigane që përplasin, tani simboli i pakënaqësisë popullore me një qeveri që refuzon të dëgjojë. Disa kanë sugjeruar se trazirat e vazhdueshme – një raund tjetër i protestave mbarëkombëtare është planifikuar për më 6 qershor – është në dobi të populistëve. Unë i shoh protestat si një shenjë pozitive që njerëzit refuzojnë të shtrihen. Ky është fryma e vërtetë e demokracisë franceze.
Nëse Tubimi Kombëtar i ekstremit të djathtë të Le Pen ka fituar terren, kjo nuk është sepse ka ndonjë gjë të besueshme për të thënë për reformën e pensioneve, por sepse di të shfrytëzojë zemërimin. Kjo është arsyeja pse refuzimi i Macron për të dëgjuar është ndoshta tradhtia e tij më e rrezikshme. Duke e hedhur poshtë kundërshtimin e arsyeshëm ndaj reformës së tij si problematike, ai ka nxitur zemërimin e publikut ndërsa në të njëjtën kohë ka konfirmuar frikën e miliona njerëzve në të majtë se qendra e djathtë nuk mund t’i besohet.
Abstenimi është bërë një tipar i zgjedhjeve të fundit franceze: gjithnjë e më pak qytetarë janë të gatshëm të besojnë në votim dhe më shumë vënë në pikëpyetje aftësinë e zyrtarëve të zgjedhur për t’u lidhur me betejat e tyre të përditshme. Mungesa e ndjeshmërisë së Macron-it vetëm sa do ta përforcojë atë ndjenjë mosbesimi dhe do të nxisë pohimin e rremë të së djathtës ekstreme se ata vetëm janë të gatshëm t’i vënë njerëzit në radhë të parë.
Duke tradhtuar ata që kanë nevojë të ndihen të dëgjuar nga përfaqësuesit e tyre të zgjedhur, Macron rrezikon të hapë derën jo vetëm për fletët e votimit bosh në të ardhmen, por edhe për ideologjitë e rrezikshme të përhapura nga ekstremistët që pretendojnë se flasin në emër të atyre që nuk kanë zë.
*Rokhaya Diallo është një shkrimtare, gazetare, regjisore dhe aktiviste franceze
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi
