Shumica e organizatave të lajmeve në mbarë botën që morën pjesë në një anketë ndërkombëtare po përdorin inteligjencën artificiale në redaksi duke kuptuar se aplikacionet gjeneruese të AI si ChatGPT paraqesin mundësi të reja për punën e tyre.
Në të njëjtën kohë, megjithatë, pabarazitë midis Veriut dhe Jugut global, dhe midis organizatave të mëdha dhe të vogla të lajmeve nuk lejojnë që këto përfitime të jenë universale.
Sa më sipër konfirmohet nga kërkimet globale nga iniciativa JournalismAI e universitetit “London School of Economics and Political Sciences”.
Hulumtimi u prezantua së fundi në Forumin Ndërkombëtar të Gazetarisë të organizuar nga organizata jofitimprurëse e gazetarisë IMEDD në Athinë.
Më shumë se 100 organizata lajmesh nga 46 vende morën pjesë në sondazhin, i cili u krye midis prillit dhe korrikut 2023, shkruan Albeu.com
Nga Evropa morën pjesë 19 organizata lajmesh, duke përfshirë Agence France-Presse, Economist, Agjencinë Austriake të Lajmeve dhe rrjetin TV Arte.
Qëllimi i sondazhit ishte të shqyrtonte angazhimin e tyre me inteligjencën artificiale dhe mendimet e tyre për të ardhmen në lidhje me përfitimet dhe rreziqet e teknologjive të reja.
Sondazhi tregon se më shumë se 75% e të anketuarve përdorin inteligjencën artificiale në të paktën një nga sektorët në të gjithë zinxhirin e grumbullimit, prodhimit dhe shpërndarjes së lajmeve.
85% e të anketuarve (gazetarë, teknologë dhe menaxherë të organizatave të lajmeve) thanë se kanë eksperimentuar me AI gjeneruese për të ndihmuar me detyra të tilla si shkrimi i kodit, krijimi i imazheve dhe shkrimi i përmbledhjeve.
Rreth gjysma e pjesëmarrësve thanë se AI mund të ndihmojë në kursimin e kohës për ta bërë punën e tyre më kreative duke ndihmuar me detyrat që kërkojnë kohë si transkriptimi i intervistave dhe kontrollimi i fakteve.
Rreth 80% thanë se presin një rol më të madh të AI në redaksitë në të ardhmen, kryesisht në katër fusha: kontrollimi i fakteve dhe analiza e dezinformimit, personalizimi i përmbajtjes, përmbledhja dhe gjenerimi i tekstit, dhe përdorimi i chatbot-eve të softuerit, të cilët ofrojnë biseda të automatizuara, shkruan Albeu.com
Në të njëjtën kohë, megjithatë, më shumë se 60% e të anketuarve janë të shqetësuar për implikimet etike të inteligjencës artificiale në cilësinë editoriale dhe vlerat gazetareske, të tilla si saktësia, transparenca dhe paanësia.
Duke folur për APE-MPE, profesori Charlie Beckett, drejtor i JournalismAI dhe autor i raportit së bashku me studiuesen Myra Yassin, thekson se inteligjenca artificiale krijuese “nuk do të sjellë fundin e gazetarisë, por do të ndryshojë mënyrën se si funksionon.
Do të ketë aftësi të reja, role të reja dhe sisteme të ndryshme. Do të sjellë efikasitet më të madh në redaksitë dhe mënyra të reja të lidhjes me publikun”.
Një sfidë e rëndësishme që doli nga pjesëmarrësit ishte përcaktimi i teknikave për të shmangur paragjykimet.
Përveç kësaj, ekziston frika se teknologjitë e AI do të komercializojnë më tej gazetarinë duke përforcuar cilësinë e dobët dhe përmbajtjen polarizuese, duke çuar përfundimisht në një rënie të mëtejshme të besimit të publikut në gazetari.
Të anketuarit e kuptuan nevojën që çdo përmbajtje e krijuar nga AI të shqyrtohet nga njeriu për të zbutur çështjet e mundshme si paragjykimi dhe pasaktësia.
Një nga aspektet e theksuara nga hulumtimi është pabarazia midis Veriut dhe Jugut global në lidhje me përdorimin e inteligjencës artificiale në redaksitë, shkruan Albeu.com
Veriu mbledh infrastrukturë dhe burime, ndërsa në jug sfidat janë më të mprehta për redaksitë, duke përfshirë sfidat gjuhësore dhe politike, si dhe sfidat e infrastrukturës.
Pjesëmarrësit vunë në dukje se përfitimet sociale dhe ekonomike të AI priren të përqendrohen gjeografikisht në veriun global, ku ka infrastrukturë më të mirë dhe akses më të lehtë në burime.
Një pjesëmarrës nga Filipinet komentoi faktin se teknologjitë e AI janë kryesisht të disponueshme në anglisht. Pabarazi u konstatua edhe ndërmjet redaksive të vogla dhe të mëdha.
Beckett komenton se “Inteligjenca artificiale kreative është shumë më e aksesueshme se format e vjetra të AI, pasi thjesht duhet të shkruani një kërkesë dhe nuk kërkon ndonjë njohuri të veçantë teknike.
Por tani për tani është kryesisht i disponueshëm në anglisht, kështu që është më pak i dobishëm në redaksitë jo anglishtfolëse. Por kjo do të ndryshojë mjaft shpejt.
Në përgjithësi, redaksitë më të mëdha zakonisht mund të përfitojnë më mirë nga teknologjia e re, sepse ato kanë burimet për kërkime dhe zhvillim.
Por me inteligjencën artificiale krijuese, redaksitë më të vogla mund të jenë në gjendje të arrijnë hapin.”
Në sondazh, vetëm një e treta e të anketuarve thanë se kanë ose janë duke zhvilluar një strategji institucionale për inteligjencën artificiale.
Redaksitë u zbuluan se kishin një gamë të gjerë qasjesh për strategjinë e tyre të AI, në varësi të madhësisë, misionit dhe aksesit të tyre në burime, shkruan Albeu.com
Një e treta e të anketuarve besojnë se organizatat e tyre janë gati të përballen me sfidat që do të dalin nga adoptimi i inteligjencës artificiale në gazetari, ndërsa pothuajse gjysma thanë se janë vetëm pjesërisht të gatshme ose aspak gati.
Si mund të sigurojnë organizatat e lajmeve përdorimin e përgjegjshëm të inteligjencës artificiale?
Beckett tha: Teknologjia mund të përdoret për qëllime të mira ose të këqija. Redaksitë përgjegjëse do të zbulojnë teknologjinë dhe do të eksplorojnë se si mund ta përdorin atë. Por ata nuk do të nxitojnë ta përdorin atë për të publikuar drejtpërdrejt derisa të kuptojnë rreziqet dhe implikimet e teknologjisë.
Redaksitë më të mira do të kenë zhvilluar një strategji dhe udhëzime për t’i ndihmuar ata të përdorin AI krijues në një mënyrë që të mos cenojë standardet e tyre.”
JournalismAI është një iniciativë globale e Polis, instituti i mendimit gazetaresk i Shkollës Ekonomike dhe Shkencave Politike në Londër, dhe mbështetet nga Google News Initiative e Google.
Qëllimi i tij është të fuqizojë organizatat e lajmeve që të përdorin AI me përgjegjësi duke i informuar ato për mundësitë e ofruara nga teknologjitë e bazuara në AI dhe duke inkurajuar diskutimin rreth implikimeve të përdorimit të AI në gazetari./ S.M
