Një skelet me dorë artificiale është gjetur pranë Mynihut . Proteza, prej hekuri, zëvendësoi katër gishtat e dorës që mungonin.
Pranë Mynihut, një grup arkeologësh gjermanë kanë zbuluar një skelet me një dorë protetike metalike që mund të jetë pothuajse 600 vjeç. Falë datimit të karbonit, studiuesit – shpjegojnë ata në një raport shkencor – ishin në gjendje të vlerësonin se njeriu vdiq midis viteve 1450 dhe 1620 dhe kur u varros ai ishte midis 30 dhe 50 vjeç. Proteza ishte prej hekuri dhe zëvendësoi katër gishtat e munguar. Në raport thuhet, megjithatë, se është e paqartë se si burri i humbi gishtat dhe si mund të ketë përdorur protezën.
GISHTAT LLAMARINE. Walter Irlinger, kreu i Departamentit të Konservimit në Zyrën Shtetërore të Bavarisë për Ruajtjen e Monumenteve, shpjegon: «Proteza e zbrazët në dorën e majtë zëvendësoi gishtin tregues, të mesit, unazën dhe gishtat e vegjël. Gishtat artificialë janë prej llamarine dhe të palëvizshëm.
Gishtat protezë janë ndërtuar paksa të lakuar, paralel me njëri-tjetrin. Proteza ndoshta ishte e lidhur në trungun e dorës”. Brenda protezës u gjet një material i ngjashëm me garzë, të cilin mbajtësi mund ta ketë përdorur për të zbutur veprimin e gjymtyrës artificiale në trungun e dorës.
MË KOMPLEKSE. Arkeologët gjetën skeletin në një varr pranë një kishe në Freising, afër Mynihut, Gjermani, e cila ishte skena e betejave të shumta ushtarake – duke përfshirë Luftën Tridhjetëvjeçare nga 1618 në 1648 – e cila çoi në një rritje të amputimeve dhe kërkesës për proteza. .
Ky lloj proteze duhet të ketë qenë mjaft i zakonshëm në atë kohë pasi arkeologët kanë zbuluar më parë rreth 50 proteza të ngjashme në Evropën Qendrore që datojnë nga mesjeta e vonë – afërsisht 1300-1500 – deri në periudhën e hershme moderne – rreth 1500-1800. Një nga më të avancuarit ishte veshur nga kalorësi gjerman i shekullit të 16-të, Götz von Berlichingen, i cili kishte humbur dorën e djathtë nga një goditje me top. Për të u ndërtua një protezë “e lëvizshme” dhe “teknikisht jashtëzakonisht komplekse”.
ME I MOSHUARI . Sipas Bibliotekës Kombëtare të Mjekësisë, proteza më e vjetër është ajo e një gishti të vetëm, e cila është ndërtuar në Egjipt midis 2600 dhe 3400 vjet më parë. Ndërsa “këmba Capua”, një këmbë protetike e gjetur në Itali, daton rreth vitit 300 p.e.s.. Ajo u ndërtua prej bronzi dhe druri për një fisnik romak.Përshtatur nga Fokus.it/O.S
