Shkencëtarët po trajnojnë një IA me 700 vjet të dhëna të mbledhura mbi rrymat detare për të parashikuar se ku dhe kur do të ndodhë cunami i ardhshëm.
Në njëzet vitet e fundit, cunami ka krijuar valë mashtruese që më pas janë thyer përgjatë brigjeve, duke shkaktuar qindra mijëra viktima. Por çfarë do të kishte ndodhur nëse do të mund të ishin parashikuar? Pikërisht për shkak të katastrofave të fundit (më të goditurat e Azisë Jug-Lindore në vitin 2004) janë zhvilluar sisteme paralajmëruese gjithnjë e më efektive, të cilat janë shkaktuar së bashku me dridhjet e para të regjistruara nga sizmografët.
Jo të gjitha këto fenomene, megjithatë, kanë një matricë thjesht sizmike, ato mund të formohen edhe nga takimi i valëve të oqeanit në det të hapur. Për këtë arsye, bërja e parashikimeve me sistemet aktuale është shumë e vështirë, nëse nuk përdorim potencialin e inteligjencës artificiale, e cila mund të bëhet një mjet vendimtar për parandalimin e këtyre katastrofave.
MBLEDHJA DHE MONITORIMI. Shkencëtarët e Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) po udhëzojnë softuerin IA të zhvillojë ekuacione që mund të trajtojnë fenomene të paparashikueshme si cunami, veçanërisht ato në det të hapur. Ata i ushqyen trurit të dhënat e mbledhura në më shumë se 700 vjet të vëzhgimit të lëvizjeve detare, si dhe ato të regjistruara nga 158 buaj që monitorojnë pa pushim ujërat anembanë botës.
Qëllimi? Kuptojini mirë fenomenet që janë në themel të formimit të cunamit dhe alarmoni jo vetëm autoritetet bregdetare, por edhe anijet që lundrojnë në det, mjaftueshëm paraprakisht.
RRJETI NERVOR OQEANIK. Në një artikull të botuar në revistën PNAS, Dion Häfner, anëtar i NOAA, shpjegon se si cunami shkaktohet nga një përzierje faktorësh që deri tani nuk ishin kombinuar kurrë për të nxjerrë një vlerësim “të përgjithshëm” të rrezikut. Me këtë projekt, nga ana tjetër, lind një lloj rrjeti neuronal, i cili duke përdorur të dhënat historike dhe sondazhet në kohë reale, mund të mësojë në mënyrë autonome shkaqet që shkaktojnë valët e baticës dhe parashikojnë formimin e tyre, duke dhënë një vlerësim të saktë se kur dhe ku do të ndodhin.
A DO TË NA SHPËTOJË? Që kur filloi programi, blerjet e para të mbledhura kanë nxjerrë në pah deri në 100,000 valë mashtruese, kryesisht të vogla dhe të mesme. Këto valë duket se gjenerohen rastësisht, por në të vërtetë ato mund të analizohen dhe studiohen në mënyrë që të parashikohen ato më të mëdhatë. Ashtu si ai me nofkën Ucluelet, i cili u shfaq në vitin 2020 në brigjet e Kanadasë, 17.6 metra i lartë, deri në një ndërtesë pesë ose gjashtë katëshe.
Projekti tashmë ka arritur rezultatet e para duke qenë në gjendje të sigurojë disa anije në det të lartë me koordinatat e situatave të rrezikshme, në mënyrë që ekuipazhi të mund të kthehet paraprakisht dhe të zgjedhë rrugë alternative.Përshtatur nga Fokus.it/O.S
