Koha e zgjatur në hapësirë është e dëmshme për shëndetin, që do të thotë se astronautët që kthehen zakonisht kanë një sërë sfidash unike për të kapërcyer pas kthimit të tyre në Tokë.
Tema e udhëtimit ndëryjor po del sërish në plan të parë ndërsa afrohet kthimi (shpresues) i astronautëve të bllokuar Barry ‘Butch’ Wilmore dhe Sunita ‘Suni’ Williams. Astronautët tani kanë kaluar më shumë se 270 ditë – rreth nëntë muaj – të bllokuar në hapësirë. Butch, 62 vjeç dhe Suni, 59 vjeç, ishin planifikuar të qëndronin në hapësirë vetëm për rreth tetë ditë në udhëtimin e parë të drejtuar nga Boeing Starliner më 4 qershor 2024.
Megjithatë, gjërat nuk shkuan saktësisht sipas planit dhe astronautët shpresojnë të kthehen nga hapësira sa më shpejt të jetë e mundur.
Çfarë i bën trupit qëndrimi në hapësirë?
Koha më e gjatë që një njeri ka kaluar ndonjëherë në hapësirë ishte 437 ditë, me rekordin e mbajtur nga kozmonauti rus Valeri Polyakov, ndërsa rekordi amerikan i përket astronautit Frank Rubio, i cili u kthye në Tokë pas 371 ditësh midis 2022 dhe 2023. Kur Polyakov dhe Rubio arritën të kthehen në planetin tonë, të dy vunë re ndryshime të rëndësishme në trupat e tyre.
Një tjetër rast i dukshëm ishte ai i astronautes amerikane Heidemarie Stefanyshyn-Piper, e cila i ra të fikët gjatë një ceremonie kthimi në shtëpi në vitin 2006.
Pra, pse po ndodh kjo? Epo, përgjigja qëndron në rëndësinë e gravitetit.
Një nga ndryshimet më të mëdha që astronautët e kthyer do të vënë re është humbja e masës muskulore, me BBC që raporton se misionet hapësinore që zgjasin më shumë se gjashtë muaj mund t’i bëjnë astronautët të humbasin deri në 30% të masës së tyre të muskujve dhe kockave.
Pa gravitetin, astronautët nuk kanë nevojë të përdorin muskujt e tyre për aktivitete të tilla si ecja, qëndrimi ose ngritja e objekteve të rënda, duke rezultuar në atrofi në trupat e tyre. NASA shtoi gjithashtu se kockat që mbajnë peshë humbasin mesatarisht “1% deri në 1.5% të densitetit mineral në muaj gjatë fluturimit në hapësirë”.
Që do të thotë se nuk është çudi që një astronaut që kthehet do të ndihej i paqëndrueshëm në këmbë. Ndryshimet në trup nuk mbarojnë as këtu, me vlerësimet mjekësore të marra për astronautin e rikthyer Scott Kelly që tregojnë gjithashtu një rënie në shpejtësinë dhe saktësinë e performancës së tij njohëse, një ndryshim në bakteret e zorrëve, humbje peshe dhe dëmtim të mundshëm të ADN-së nga ekspozimi ndaj rrezatimit./k.k
