Izraeli, i mbështetur nga një Donald Trump kapriçioz, kurrë nuk kishte ndërmend të respektonte armëpushimin. Këto sulme ajrore shënojnë një fazë të re të tmerrshme në konflikt
Simon Tisdall
Rregulli i parë dhe i fundit i doktrinës së Benjamin Netanyahut për luftën e përhershme është brutalisht deri në pikën: paqja nuk mund dhe nuk duhet të lejohet të zgjasë. Ndërsa zjarri pa dallim, vdekjeprurës zbret edhe një herë mbi popullin e pambrojtur të Gazës, i lëshuar me urdhër të kryeministrit luftarak të Izraelit, dëgjohet një klithmë ankthi. A ka përfunduar përfundimisht armëpushimi i çmuar dy-mujor me Hamasin? Për të cilën vjen përgjigjja tronditëse: mezi ka rëndësi. Ky armëpushim, i cili tani u shkatërrua në një milion pjesë, nuk ishte veçse një pauzë e shkurtër, mashtruese në një luftë që nuk ndalet kurrë.
Nuk ndalet sepse Netanyahu mbahet në detyrë nga gjendja e pandërprerë e jashtëzakonshme kombëtare që ai dhe mbështetësit e tij kanë ushqyer dhe zgjatur që nga sulmet terroriste të 7 tetorit 2023. Lufta nuk ndalet sepse qëllimi kryesor i Netanyahut – shkatërrimi i shpresave palestineze të kombësisë – është i dënuar të dështojë. Nuk ndalet sepse ata, brenda dhe jashtë Izraelit, të cilët kritikojnë veprimet e qeverisë izraelite përballen me shkarkimin dhe abuzimin për gjoja se nuk kanë vepruar në mirëbesim dhe nga alarmi për viktimat njerëzore, por për motive antisemite.
Mbi të gjitha, ndoshta, lufta që terroristët shkaktuan 18 muaj më parë vazhdon dhe kërcënon edhe një herë të zgjerohet, sepse Netanyahu dhe partnerët e tij nacionalistë dhe ultrafetarë hebrenj të ekstremit të djathtë kanë gjetur në të një mjet për të ndjekur qëllimin më të madh të një Izraeli të madh. Ata dhe aleatët e tyre të dhunshëm kolonë e përdorin atë si një justifikim për të zgjeruar grabitjet e tokave dhe për të frikësuar banorët palestinezë në Bregun Perëndimor të pushtuar. Zona të reja të Lartësive Golan të Sirisë janë kapur. Zhvendosja e Gazës në vetvete është një tjetër objektiv i deklaruar.
Lufta e përhershme mund të mbahet vetëm nëse “pala” tjetër vazhdon të luftojë. Aq të degraduara janë forcat e Hamasit, sa duket pothuajse e paaftë për ta bërë këtë më. Mungesa e një reagimi të menjëhershëm të armatosur ndaj sulmeve izraelite që filluan të hënën mbrëma flet për dobësi relative. E megjithatë Hamasi nuk është mposhtur. Sa herë që një peng dorëzohej, luftëtarët e tij me kapuç të zi bënin një shfaqje të madhe sfide militante. Për sa kohë që mungon ndonjë plan i besueshëm dhe i rënë dakord “ditë pas” – dhe në mungesë të një pushtimi tokësor dhe një okupimi në shkallë të plotë dhe afatgjatë – Hamasi do të mbetet në krye të Gazës. Dhe kështu lufta vazhdon.
Netanyahu nuk e donte armëpushimin në radhë të parë dhe vazhdimisht ka kërkuar një prishje që mund t’ua fajësonte të tjerëve. Ai pranoi të ndalonte të shtënat vetëm më 19 janar nën presionin e Donald Trump dhe të dërguarit të tij të kudondodhur, Steve Witkoff. Për shkak se do të inaugurohej të nesërmen, Trump po kërkonte në mënyrë imperiale t’i jepej fund konfliktit që paraardhësi i tij, Joe Biden, nuk arriti ta ndalte. Netanyahu pranoi të binte shi në paradën e Trump dhe i etur për të fituar favore, me gishta të kryqëzuar fort pas shpine.
Megjithatë edhe atëherë, me më shumë se 48,000 palestinezë të vdekur, dhjetëra mijëra të plagosur ose të traumatizuar dhe me shumicën e 2 milionë banorëve të Gazës të pastrehë, Netanyahu nuk ishte gati të ndalonte. Ai e dinte se ministrat e kabinetit të ekstremit të djathtë nuk do ta toleronin paqen për një kohë të gjatë. Njëri, Itamar Ben-Gvir, kishte dhënë tashmë dorëheqjen në shenjë proteste. Të tjerët po kërcënonin ta bënin këtë, duke rrëzuar kështu qeverinë e tij. Ai e dinte, megjithëse për të kjo ka qenë një konsideratë dytësore gjatë gjithë kohës, se shumë pengje izraelitë mbetën në robëri – 59 në numërimin e fundit, të gjallë dhe të vdekur.
Netanyahu kurrë nuk synonte seriozisht të respektonte fazën e dytë të armëpushimit, e cila supozohej të fillonte më 1 mars dhe që kërkon tërheqje të plotë ushtarake izraelite. Ai bllokoi ndihmën humanitare; ai ndërpreu furnizimin me ujë dhe energji elektrike; ai vonoi zbatimin e fazës së dytë dhe pengoi bisedimet për ta kthyer atë në rrugën e duhur. Luftën e bëri me mjete të tjera. Dhe kur këto provokime dështuan, ai këmbënguli, duke shkelur marrëveshjen e armëpushimit, që Hamasi të çlironte në mënyrë të njëanshme më shumë pengje, duke ofruar vetëm lirime të kufizuara të të burgosurve dhe një zgjatje të përkohshme të armëpushimit në këmbim.
Lufta e përhershme, edhe kur nuk deklarohet, është e vështirë të justifikohet dhe Netanyahu, i paditur për krime lufte nga gjykata penale ndërkombëtare dhe i dënuar gjerësisht në Evropë dhe botën arabe, ka mungesë të dëshpërimit të mbështetësve. Gjendja e tij është përkeqësuar kohët e fundit. I akuzuar për një autoritarizëm në rritje, ai përfshihet në një grindje rreth përpjekjes së tij për të shkarkuar shefin e Shin Bet, Ronen Bar. Një skandal i ri korrupsioni që përfshin paratë e Katarit gjithashtu rrotullohet rreth tij. Në këtë kontekst, një “shpërqëndrim” i Gazës mund të konsiderohet me kohë.
“Netanyahu po kryen një aksion mbajtjeje në çdo front të mundshëm – kundër zgjedhjeve të parakohshme, kundër një komisioni shtetëror hetimor [për sulmet e 7 tetorit], kundër një marrëveshjeje që do të kthente 59 pengjet e mbetura, të gjallë dhe të vdekur”, shkroi Amos Harel i Haaretz. “Kryeministri po sillet si dikush që nuk ka asgjë për të humbur. Intensifikimi i betejës deri në kaos i shërben atij.”
Me më shumë se 400 palestinezë, kryesisht civilë, të vrarë deri më tani, dhe me Izraelin që kërcënon sulmet e vazhdueshme dhe zgjeruese, thirrjet e zemërimit, tmerrit dhe zhgënjimit nga palestinezët, OKB-ja, agjencitë ndërkombëtare të ndihmës dhe qeveritë e huaja jehojnë si vajtime fantazmë në të gjithë djerrinën e shkatërruar të Gazës. Ata janë sa të njohur aq edhe të kotë dhe të shpërfillur.
Një Shtëpi e Bardhë që nuk është e ndëshkuar, e cila me krenari konfirmon bashkëfajësinë në sulmet izraelite, duket e gatshme që ato të vazhdojnë. Procesi i armëpushimit të janarit duket i vdekur. Plani absurd i Trump për rivierën e Gazës nuk shihet dhe nuk dëgjohet askund tani. I penguar, ai kundërpërgjigjet në mënyrë mëkëmbëse, duke goditur Netanyahun. Megjithatë, do të ishte naive të mos shihej një lidhje më e gjerë, skematike e Trump. Ditët e fundit, ai ka goditur saber në fytyrën e Iranit, duke kërkuar që Teherani të rifillojë bisedimet për të kufizuar programin e tij bërthamor ose të përballet me veprime ushtarake. Në të njëjtën kohë, ai nisi sulme të mëdha ajrore ndaj aleatëve Houthi të Iranit në Jemen.
“Armëpushimi” është një fjalë e zbrazët për palestinezët – vrasjet, zhvendosjet dhe mohimi i ndihmës vazhdojnë
Në botën e thjeshtë dhe me shumë zero të Trump, është e njëjta marrëveshje. “Siç e ka bërë të qartë Presidenti Trump, Hamasi, Houthis, Irani – të gjithë ata që kërkojnë të terrorizojnë jo vetëm Izraelin, por SHBA-në – do të shohin një çmim për të paguar dhe i gjithë ferri do të shpërbëhet”, tha sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt. A është Jemeni një paralajmërim i hershëm? A po lëviz Trump për të mbrojtur Izraelin kundër sulmit iranian – një mundësi e provuar pa pushim nga Netanyahu për të justifikuar gjendjen e tij të pafundme të luftës? Apo Trump po përgatit në të vërtetë terrenin për një sulm izraelito-SHBA që shkon në anën tjetër, siç besojnë shumë në Teheran?
Ashtu si disa presidentë të mëparshëm amerikanë, dhe i pavëmendshëm si kurrë më parë ndaj historisë, Trump beson se mund të rindërtojë Lindjen e Mesme pothuajse me një akt të vullnetit perandorak. Por ndryshe nga Barack Obama, i cili ëndërroi në Kajro në vitin 2009 për një rilindje demokratike, Trump po rimodelohet me diktat, i mbështetur nga përdorimi ose kërcënimi i forcës brutale. Palestina është vendi ku përplasen kompleksi mesia i Trump dhe doktrina e Netanyahut për luftën e përhershme. Ku tjetër? Dhe kush do të ndihmojë tani ata që nuk mund të ndihmojnë veten?
