E gjitha sepse të pasurit duhet të vjedhin gjithmonë nga të varfërit.
Ditët më të mira të ekonomisë amerikane janë të gjata në të kaluarën dhe ditët më të mira për SHBA-në nuk kanë gjasa në të ardhmen e parashikueshme.
Ideja e shekullit të 20-të e një “Ëndrra Amerikane” – ku një shumicë e konsiderueshme e njerëzve në SHBA mund të bëhen ose të aspirojnë të bëhen të klasës së mesme, të pasur apo edhe jashtëzakonisht të pasur – ka vdekur kryesisht në tremujorin e dytë të shekullit 21-të.
Sipas një raporti nga Moody’s Analytics në shkurt, 10 për qind e amerikanëve më të pasur (familje me të ardhura vjetore prej të paktën 250,000 dollarë) drejtuan gjysmën e të gjitha shpenzimeve të konsumatorit amerikan (rreth 10 trilion dollarë) midis shtatorit 2023 dhe shtatorit 2024.
Fakti që 12.7 milionë familje mund të shpenzojnë kolektivisht pjesën më të madhe të pjesës tjetër të kombit është vërtet befasues. Ai tregon fundin e një ekonomie që është varur kryesisht nga shpenzimet e bazuara në nevojat dhe diskrecioni i amerikanëve të zakonshëm që punojnë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore.
Surpriza më e madhe nga të gjitha në fund të ëndrrës amerikane, është se për dhjetëra miliona amerikanë, kjo nuk është një surprizë. Shpërbërja e ëndrrës amerikane dhe kapitalizmit konsumator që përcaktoi kombin nga viti 1945 përmes shkatërrimit të flluskës së banesave në 2008 filloi më shumë se gjysmë shekulli më parë.
Udhëheqësit gradual të masave shtrënguese të imponuara në programet e mirëqenies sociale dhe arsimore të kombinuara me raunde të shumta të shkurtimeve të taksave për të pasurit dhe korporatat, vranë lëvizshmërinë sociale, veçanërisht për amerikanët që jetonin në varfëri.
Tranzicioni nga punët e prodhimit në industrinë e shërbimeve, së bashku me automatizimin, zhvendosjen rajonale, zvogëlimin e përmasave dhe largimin e miliona vendeve të tjera të punës, ngarkimin e miliona amerikanëve me borxhe të kujdesit shëndetësor dhe arsimit të lartë… Të gjitha këto ndryshime dhe më shumë e kanë kthyer klasën e mesme amerikane në një klasë luftarake dhe jo të përpjekur. Dhe gjëja më e keqe është se kjo është pikërisht ajo që amerikanët më të pasur kanë kërkuar për dekada.
Sipas masës së shumicës së ekspertëve, fuqia ekonomike e amerikanëve të zakonshëm arriti kulmin diku midis viteve 1970 dhe 1974. Më shumë se gjashtë nga 10 amerikanë mund të pretendonin statusin e klasës së mesme dhe zezakët, latinët dhe amerikanët e tjerë me ngjyrë kishin filluar të ngjiteshin në klasën e mesme të SHBA në numër më të madh.
Historia thotë se kriza e naftës e OPEC-ut, e shkaktuar nga SHBA-të që mbështesin Izraelin gjatë Luftës së Yom Kipur të vitit 1973, së bashku me deindustrializimin e Midwest-it Amerikan, rrëzuan ekonominë amerikane nga 1973-74 e tutje. Kombinimi i papunësisë më të lartë dhe inflacionit më të lartë, i njohur si stagflacion, i dha fund një dominimi dhe prosperiteti të pafund ekonomik të SHBA-së prej tre dekadash. Në të vërtetë, korporatat e mëdha, më të pasurat e amerikanëve dhe qeveria federale filluan t’i zhvendosnin burimet nga fundi i varfërisë dhe mbështetja e klasës punëtore dhe të mesme amerikane gjatë viteve 1970.
Lufta kundër Varfërisë
Programet e Shoqërisë së Madhe që Presidenti Lyndon B Johnson i shtyu në vitin 1965 ishin pika e fundit për lëvizjen neokonservatore në rritje. Siç shkroi bashkëthemeluesi i ndjerë i lëvizjes neokonservatore Irving Kristol në kujtimet e tij autobiografike për “mallkimin” e Luftës kundër Varfërisë, ata “e dinin se bërja militante politikisht nuk ishte mënyra që njerëzit e varfër të dilnin nga varfëria”. Kristol dhe pasuesit e tij besonin se motivimi sociologjik për politikëbërësit e pasur idealistë ishte se një “‘Shoqëri e Madhe’ mund të krijohej vetëm si pasojë e luftës së klasave”, por duke e akuzuar politikën e Johnson-it se ishin dashamirës të pasur komunistë për Bashkimin Sovjetik.
Neokonservatorët e panë vizionin e Johnson për t’i dhënë fund varfërisë dhe zhvendosjen e më shumë dollarëve të taksave publike për t’i çuar vërtet të gjithë amerikanët në prosperitet si komunistë dhe të rrezikshëm. Në kohën e revolucionit konservator të Presidentit Ronald Reagan në vitet 1980, si mbetjet e programeve të Shoqërisë së Madhe dhe Luftës kundër Varfërisë dhe madje edhe sistemi i mirëqenies sociale Franklin D Roosevelt i ndërtuar përmes Marrëveshjes së Re në vitet 1930 u përballën me sulme dhe masa shtrënguese.
Megjithëse Reagan pohoi në ditarin e tij në 1982 se “shtypi po vdes të më pikturojë si tani duke u përpjekur të zhbëjë Marrëveshjen e Re. I kujtoj se votova për FDR 4 herë. Po përpiqem të zhbëj ‘Shoqërinë e Madhe'”, ai në fund tregoi përbuzje për të gjitha politikat e mirëqenies sociale dhe lëvizshmërisë sociale. Për vite me radhë, Reagan pretendoi se “fashizmi ishte me të vërtetë baza për New Deal”, se planifikuesit e politikave të New Deal që punonin nën Roosevelt “folën me admirim se si Musolini i kishte bërë trenat të lëviznin në kohë”.
Në darkën Vjetore CPAC (Konferenca e Veprimit Politik Konservator) në vitin 1985, Reagan deklaroi se “që nga FDR dhe Marrëveshja e Re, partia opozitare, dhe veçanërisht ato me bindje liberale, kanë dominuar debatin politik”, por në fund të fundit, “pala tjetër është praktikisht e falimentuar nga idetë”. Ai shtoi se “konservatorët e rinj e rinovuan lidhjen midis drejtësisë ekonomike dhe rritjes ekonomike”, se ishte e domosdoshme që ata “të vendosnin një sistem të drejtë tatimor dhe ta kthenin në vesh atë aktual”.
Veçanërisht nga viti 1981 e tutje, nëpërmjet lobistëve të korporatave dhe bashkimit të perspektivave të ndryshme ideologjike si nga partitë republikane ashtu edhe ato demokratike, sistemi i ri i taksave më të ulëta për të pasurit dhe për korporatat mori formë.
Individët më të pasur të vendit paguanin dikur deri në 91 për qind të fitimeve të tyre për çdo dollar mbi 200,000 dollarë në vitet 1950 dhe një normë tatimi mbi të ardhurat prej 70 për qind në vitet 1970. Uljet e taksave të epokës së Reganit ulën normat më të larta të taksave në mes 50 për qind dhe 28 për qind gjatë viteve 1980. Edhe pse pati disa rritje të vogla në normat më të larta të tatimit mbi të ardhurat nën presidentin Bill Clinton në vitet 1990, deri atëherë, investimet në programet e mirëqenies sociale nuk ishin mbajtur me inflacionin për gati 20 vjet, dhe me reformën e mirëqenies, ato kurrë nuk do të rikuperoheshin plotësisht.
Sa i përket uljes së taksave të Trump gjatë mandatit të tij të parë në detyrë, taksat e korporatave janë në nivelin më të ulët historik prej 21 përqind. Këto politika kanë çuar në një zhvendosje masive të pasurisë nga amerikanët e klasës së mesme, të klasës punëtore, të varfër punëtore dhe të varfër, drejt korporatave të pasura dhe masive.
Carter C Price dhe Kathryn Edwards autorë të një dokumenti pune të RAND Corporation në vitin 2020, duke vlerësuar se midis 1975 dhe 2018, ulja e taksave dhe masat shtrënguese të mirëqenies sociale kishin çuar në një transferim prej afro 50 trilion dollarësh të pasurisë nga 90 përqind e fundit e amerikanëve në 10 përqindëshin e parë të botës. Më keq akoma, ky transferim ishte përshpejtuar në vitet 2010 në një mesatare prej 2.5 trilion dollarë në vit – të gjitha para pandemisë COVID-19.
Ndërkohë, gjërat kanë qenë të zymta për amerikanët e zakonshëm në fusha të tjera të ekonomisë. Paga minimale federale ka qëndruar në 7,25 dollarë që nga viti 2009 (paga minimale kaloi gjithashtu një periudhë tetëvjeçare stagnimi në vitet 1980). Monopolizimi dhe zvogëlimi i numrit të madh të amerikanëve kanë vazhduar t’u kushtojnë punë me pagën e jetesës, pasi gjysma e të gjithë amerikanëve që punojnë fitojnë më pak se 50,000 dollarë në vit dhe një e katërta e të gjithë punëtorëve fitojnë më pak se 25,000 dollarë.
SHBA, pra, është kthyer në ekonominë e saj para Depresionit të Madh. Përveç se në vitin 2025, është një ekonomi në të cilën zakonet e konsumatorit të 10 përqindëshit më të pasur kanë një ndikim të madh në krahasim me 300 milionë amerikanët e fundit. Nuk mund të ketë me të vërtetë kapitalizëm konsumator nëse shumica e konsumatorëve nuk mund të fitojnë para të mjaftueshme për të përballuar me qira ose për të blerë një shtëpi, për të bërë pushime apo edhe për të paguar ushqimin dhe kujdesin bazë shëndetësor. Por ky ishte qëllimi përfundimtar i amerikanëve të pasur pothuajse gjatë gjithë kohës, me ndihmën e të dyja partive politike./Përshtati Fjala.al, nga “Al Jazeera”/ S,M
