Nga EDUART GJOKUTAJ – Qendra ALTAX.al
Analizë e Realizueshmërisë së Premtimeve Programore të Partive Politike në Shqipëri: Shanset për zbatim dhe përshtatshmëri me Realitetin
Në një periudhë të shpejtë ndryshimesh dhe premtimesh zgjedhore, është e rëndësishme të vlerësojmë sa realistë janë programet e partive politike dhe a kanë ato mundësi reale për të u realizuar. Për këtë qëllim, kemi përdorur Indeksin e Fizibilitetit (Polifakt), një metodologji që vlerëson katër shtylla kryesore të realizueshmërisë: politike, administrative, fiskale, dhe sociale. Kjo qasje mundëson një analizë të detajuar për mundësitë dhe kufizimet që kanë partitë në Shqipëri për të realizuar premtimet e tyre programore.
Kriteret e Vlerësimit: Çfarë matet dhe si?
- Politike – A ka konsensus dhe mbështetje për realizimin e premtimeve? Kjo kategori mat legjitimitetin dhe mbështetjen politike të partisë, e cila është thelbësore për të realizuar çdo program të suksesshëm qeverisës.
- Administrative – A ka kapacitete institucionale për zbatimin e programit? Ky aspekt vlerëson aftësinë e administratës publike për të implementuar planet dhe reformat e propozuara, duke pasur parasysh burimet dhe strukturat ekzistuese.
- Fiskale – A është programi i përballueshëm për buxhetin publik? Ky kriter analizën financiaren e programit dhe mundësinë që shteti të mbështesë financiarisht planet pa krijuar borxhe të paqëndrueshme.
- Sociale – A përputhen programet me interesat e grupeve dhe a kanë ndikim pozitiv në shoqëri? Ky vlerësim analizon se sa mirë adresohen nevojat e grupeve shoqërore dhe se sa do të kontribuojnë këto propozime për përmirësimin e kushteve të jetesës.
Vlerësimi krahasues për secilën Parti: Shanset për të realizuar Premtimet
Kjo tabelë ofron një pasqyrë të qartë për mundësitë e secilës parti për të zbatuar programet e saj, duke i vlerësuar sipas një shkalle nga (e lartë) deri te (e ulët).
| Partia | Politike | Administrative | Fiskale | Sociale | Mundësi
Programi Qeverisës |
| Partia Socialiste | E lartë | E lartë | Mesatare | E lartë | E lartë (70–80%) |
| Partia demokratike | Mesatare | 🟥E ulët | E ulët | Mesatare | E kufizuar (40–50%) |
| Mundësia | E ulët | E ulët | E ulët | Mesatare | Shumë e ulët (20–30%) |
| Lëvizja Bashkë | Mesatare | E lartë | Mesatare | E lartë | E lartë (60–75%) |
| Shqipëria Bëhet | Mesatare | E lartë | Mesatare | E lartë | E lartë (60–70%) |
Përfundimisht, si rezultojnë aftësitë për të realizuar Premtimet?
Partia Socialiste (PS) ka mundësi të larta për të zbatuar programet e saj, duke pasur kapacitet të fortë administrativ dhe një legjitimitet të lartë politik. Kjo i jep asaj mundësinë për të realizuar shumicën e premtimeve të saj, megjithatë, ka një ngarkesë të mesme fiskale që duhet menaxhuar. Shanset për realizimin e programeve janë 70-80%.
Partia Demokratike (PD) ka vështirësi serioze në aspektin administrativ dhe fiskal, gjë që e bën shumë më të vështirë për të realizuar programet e saj. Mungesa e një plani të qartë financiar dhe aftësisë për të mobilizuar burime do të kufizojë mundësinë e saj për të vepruar. Shanset për realizim janë 40-50%, dhe programet e saj shpesh mbeten në nivel retorik.
Mundësia ka një mundësi shumë të ulët për të realizuar premtimet e saj për shkak të problemeve të mëdha në nivelin politik, administrativ dhe fiskal. Ajo është shumë ideale dhe e mbështetur më shumë në një vizion elektoral sesa në një plan konkret zbatimi. Shanset për realizim janë 20-30%.
Lëvizja Bashkë dhe Shqipëria Bëhet ofrojnë mundësi të larta për realizimin e programeve të tyre, megjithatë, ato janë shumë të varura nga mbështetja politike dhe ndikimi institucional. Programet e këtyre partive janë të qëndrueshme dhe të përgatitura mirë në aspektin administrativ, por do të kërkojnë më shumë mbështetje për të kaluar nga plani në realitet. Shanset për realizim janë respektivisht 60-75% për Lëvizjen Bashkë dhe 60-70% për Shqipërinë Bëhet.
Në këtë analizë të thelluar, Partia Socialiste (PS) del si e vetmja parti me mundësi të larta për të realizuar programet e saj, duke pasur përparësi në kapacitetet administrative dhe mbështetje politike. Ndërkohë, PD dhe Mundësia përballen me sfida të mëdha dhe mundësi të kufizuara për t’u realizuar. Lëvizja Bashkë dhe Shqipëria Bëhet janë alternative të forta, me mundësi të mëdha për të realizuar premtimet, por që kërkojnë më shumë mbështetje politike dhe një angazhim të fortë institucional për të kaluar nga fjalët në vepra.
Premtimet zgjedhore nuk janë gjithmonë të realizueshme, por vlerësimi i mundësive për t’i realizuar ato na jep një pamje më të qartë për të ardhmen e mundshme të vendit.
