Nga Owen Jones
Sulmi i rinovuar i Izraelit mbi Gazën ka nxitur dënim ndërkombëtar, por shumë nga ata që po e kritikojnë sot, do të përballen me gjykimin e tyre.
Dikur e paimagjinueshme, tani diçka po ndryshon. Javën e kaluar, një ndërhyrje e befasishme në Parlamentin britanik u bë nga deputeti konservator Kit Malthouse. Në një pyetje drejtuar ministrit laburist për Lindjen e Mesme, Hamish Falconer, ai vërejti se “po bëhet gjithnjë e më e vështirë të ndjekësh ritmin e masakrës në Gaza”, duke shtuar se “krimet ndodhin çdo ditë”. Duke pasur parasysh që Britania është nënshkruese e konventave që imponojnë një “detyrim pozitiv për të vepruar për të parandaluar gjenocidin” dhe krime të tjera, Malthouse pyeti se çfarë këshillash kishte marrë qeveria mbi përgjegjësinë penale të kryeministrit, ministrit të jashtëm, vetë Falconer-it dhe ish-ministrave të tjerë “kur të vijë momenti i gjykimit”.
Ideja e një “gjykimi” duket qartë se po rëndon në ndërgjegjen e politikanëve perëndimorë. Ndoshta madje edhe ua prish gjumin. Këtë javë, Britania iu bashkua Francës dhe Kanadasë në dënimin e vuajtjes në Gaza si “të patolerueshme”, duke kërcënuar me një përgjigje “konkrete” të papërcaktuar nëse ofensiva e tanishme izraelite në Rripin e Gazës vazhdon. Duke folur sot në Parlament, ministri i jashtëm David Lammy njoftoi se Britania po pezullon bisedimet tregtare me Izraelin, po thërret ambasadorin izraelit dhe po vendos sanksione ndaj disa kolonëve ekstremistë. “Bota po gjykon. Historia do t’i gjykojë ata,” tha ai, duke iu referuar qeverisë së Benjamin Netanyahu-t.
Lammy ka të drejtë. Por problemi për të është se ky “gjykim” do të shtrihet shumë më larg se te autorët e drejtpërdrejtë. Ai do të përfshijë edhe mundësuesit e Izraelit.
Masat e shpallura nga ministri i jashtëm, edhe pse me pompozitet dhe solemnitet, ishin më tepër simbolike sesa efektive. Madje David Cameron, një vit më parë kur ishte vetë ministër i jashtëm, u përpoq të shkonte më larg, por braktisi planet për të vendosur sanksione ndaj dy ministrave të lartë izraelitë – ministrit të financave Bezalel Smotrich dhe ministrit të sigurisë kombëtare Itamar Ben-Gvir. Që kur Gjykata Penale Ndërkombëtare lëshoi urdhër-arreste ndaj udhëheqjes izraelite gjashtë muaj më parë, është e qartë se paniku po shpërthen në qeveri. E megjithatë, ende nuk po bëhet gjithçka e mundur për të ndalur Izraelin. Vetëm javën e kaluar, Britania ishte në gjyq duke mbrojtur eksportin e pjesëve të avionëve luftarakë F-35 që përfundojnë në Izrael.
Kjo nuk ka të bëjë vetëm me një dështim për të vepruar sot. Ka të bëjë me gjithçka që na çoi deri në këtë moment. Keir Starmer, për shembull, kishte deklaruar dikur se ishte e pranueshme që Izraeli të vendoste një bllokadë mbi Gazën, duke ndërprerë energjinë dhe furnizimin me ujë. (“Mendoj se Izraeli e ka këtë të drejtë. Është një situatë në zhvillim.” Dhe shtoi: “Sigurisht që gjithçka duhet të bëhet brenda ligjit ndërkombëtar.”) Më pas pretendoi se nuk kishte thënë asgjë të tillë, ndonëse e kishte thënë. Më vonë ai drejtoi partinë ndërsa një numër këshilltarësh vendorë, kryesisht myslimanë, u larguan të indinjuar – një këshilltar i afërt e cilësoi këtë si “shkundje e pleshtave” – dhe ai ndërmori masa disiplinore ndaj deputetëve pro-Palestinë. Qeveria e tij ka pezulluar vetëm 8% të marrëveshjeve të armëve me Izraelin, dhe vetëm për shkak të presionit ligjor ekstrem, ndërkohë që në tre muajt e parë pas sulmit të Izraelit, ka miratuar më shumë pajisje ushtarake sesa qeveria konservatore kishte miratuar gjatë gjithë viteve 2020–2023. Asgjë që bën tani qeveria nuk mund të fshijë këto fakte nga gjykimi që po vjen.
Një tjetër deputet konservator, Edward Leigh, deklaroi javën e kaluar se ka qenë anëtar i “Miqve Konservatorë të Izraelit” për më shumë se 40 vjet. Pyetja e tij ishte e drejtpërdrejtë: “Kur nuk është gjenocidi gjenocid?” Ai u bashkua nga kolegu i tij Mark Pritchard, i cili tha se kishte mbështetur Izraelin për 20 vjet “thuajse me çdo kusht, sinqerisht”. Duke tërhequr atë mbështetje, ai gjithashtu aludoi për gjykimin që po vjen: “Jam shumë i shqetësuar se kjo është një pikë historike kur njerëzit do të shohin mbrapa dhe do të kuptojnë se kemi gabuar si vend.”
Përmasat e këtij gjykimi duhet të jenë proporcionale me përmasat e krimit. Një muaj pas fillimit të ofensivës izraelite – kur së paku 5,139 civilë ishin vrarë, sipas vlerësimeve më të ulëta të organizatës Airwars – revista The Economist publikoi një editorial me titullin “Pse Izraeli duhet të vazhdojë të luftojë”. Më vonë, pas shkatërrimit thuajse të plotë të territorit, titulli ndryshoi në “Lufta në Gaza duhet të marrë fund”. Edhe gazeta The Times e Rupert Murdoch – zakonisht mbështetëse besnike e Izraelit – tani boton opinione që pyesin pse po i mbyllim sytë ndaj tmerrit në Gaza.
E vërteta po shfaqet: kjo do të mbahet mend si një nga krimet më të mëdha të historisë. OKB-ja paralajmëron se 14,000 foshnja mund të vdesin brenda 48 orëve nëse nuk mbërrin ndihmë. Udhëheqësi i opozitës izraelite dhe ish-gjenerali Yair Golan – i cili më herët këtë vit deklaroi: “Të gjithë do të donim të zgjoheshim një mëngjes pranvere dhe të zbulonim se 7 milionë palestinezë mes detit dhe lumit thjesht janë zhdukur” – tani pranon se vendi i tij “po vret foshnja për sport”.
Megjithatë, Izraeli vepron pa asnjë pengesë. Që nga fillimi i marsit, është vendosur një rrethim total. Vetëm dje, Netanyahu deklaroi se do të lejohej “ndihmë humanitare minimale”. Pse? Jo për të lehtësuar vuajtjen palestineze, por sepse edhe politikanët më të zjarrtë pro-Izrael kanë paralajmëruar se nuk mund ta mbështesin më nëse shfaqen imazhe të urisë masive. Një gjest kozmetik, pra, për të shmangur turpin ndërkombëtar. Ndërkohë, Smotrich deklaron: “Po e çmontojmë Gazën dhe po e lëmë grumbuj rrënojash, me një shkatërrim total [që nuk ka] precedent global. Dhe bota nuk po na ndal.” Ndërsa Zvi Sukkot, deputet në partinë e Smotrich-it, mburret: “Të gjithë janë mësuar me idenë se mund të vrasësh 100 gazanë një natë… dhe askujt në botë nuk i intereson.”
Më 24 tetor 2023, unë shkrova një opinion me titullin “Izraeli është i qartë për qëllimet e tij në Gaza – liderët botërorë nuk mund të shtiren se nuk e dinin çfarë po vinte”. Pse? Sepse udhëheqësit dhe zyrtarët izraelitë e kishin bërë të qartë, që në ditën e parë, se çfarë do të ndodhte. “Ndërsa shkatërrimi nga ofensiva izraelite bëhet gjithnjë e më i dukshëm, ata që e duartrokitën do të kapen nga paniku për dëmin ndaj reputacionit dhe do të pretendojnë se nuk e kishin ditur,” shkrova. “Mos i lini të dalin të pastër kësaj here.” Ndërsa populli i Gazës po përgatitet për më të keqen, të kesh pasur të drejtë nuk ka qenë kurrë më e hidhur. Por nuk kërkoi ndonjë vizion profetik – kjo katastrofë ishte e parathënë që në fillim.
