Nga Abdyl Koprencka
Amerika e pa aftë ndër bisedime politike dhe pa nji pregatitje si duhet ushtarakisht që ti japi fund luftës në Ukraine dëshëron që të ndihmojë në mënyrë sa më shpejt që të jetë e mundur të zgjidhi konfliktin Europian.
Kanë kaluar më tepër se njiqind vjet dhe asnji traktat Paqe Europiane nuk është nënëshkruar pa pjesmarjen e SH.B.A. Ishte visioni i formur i Presidentt Woodrow Wilson qe vendosi traktatin e Paqes mbas luftes pare botnore, dhe Harry Truman çelnikosi rregullin mbas luftës dytë botnore, në koferencën e Potznamit, se bashku me Stalinin dhe Wiston Churchillin. Në vitin 1995 ishte delegacioni Amerikan me në krye Richard Hollbruk i cili udhëhoqi bisedimet për ti dhënë fund luftës nën ish Jugosllavi.
Ndoshta kjo traditë ishte arsyeja që Presidenti Trump vendosi të takohej me Putinin në Alaska për ti dhënë fund luftës në Ukraine dhe njikohësisht duke përfshirë edhe çështje të tjera. Mbi të gjitha është Amerika fuqia kryesore e Europës sepse ajo ndodhet në krye të Paktit Atllantik të Veriut(NATO). Kështu që edhe Amerika e ndjen përgjegjsinë e saj në këtë pikë.
Kur afroheshin çastet e organizimit të sumitit për zgjidhjen e fatit të Ukrainës shanset ishin pothuajse të pa realizuara. Putini ngrinte nji seri pengesash dhe krijonte një seri rrugësh të errëta me qëllim djallëzor në mënyrë konsekuente për të penguar zgjidhjen. Administrata e Trumpit publikisht ka deklaruar se do ta paksoj presencën ushtarake në Evropë. Kjo sjell rezultatin se bisedimet Trump Putin janë më tepër të zgjatura se sa ta perfundojnë luftën. Kjo sjell humbjen e Ukrainës.
Rusët janë të vetëdishëm se zgjatja e luftës për tre vite ka ritur vështirsitë në fushën ushtarake dhe ekonomike gjithashtu. Por kur çêshtja është tek Ukraina zelli Putininit është i limituar sepse edhe në fushën e betejës ushtrija Ruse ka fituar dhe sidomos kětë javë e ka shtyrë vijën e frontit. Por do vijë një kohë që Putini ta kuptojë se nuk do do jetë në gjëndje të arrij qellimin fillestar, pushtimin e plotë të Ukrainës. Megjithatë nuk mund të mendohet se ka arsye për ta abandonuar këtë qëllim.
Putini ka përdorur negociatat duke arsyetuar në favor të tij përpara pushtimit Krimesë në vitin 2014 gjithashtu edhe në invazionin e Ukrainës Lindore. Qëllimi i tij kryesor është pushtimi territoreve. Njëkohësisht do të ushtroj kontroll mbi Ukrainën ose të paktën të ketë të drejtën e vendosjes vetos në politikën e jashtëme të Kievit. Përsa i përket kësaj pike invazioni është një dështim. Edhe pse Rusia ka kapur territoret në vitin 2014 qëllimet e saja politike nuk ka mundur ti arrij. Përkundrazi Kievi u detyrua të jetë sa më pak i lidhur me Rusinë dhe është plotësisht i qarte sidomos mbas pushtimeve të vitit 2014.
Megjithëse Amerika dhe Europa akuzuan Rusin si grabitëse tokash ata nuk ndërhynë ushtarakisht direkt njikohësisht sanksionet ekonomike nuk patën ndonji efekt themelor. Në vitet 2014- 2015 Rusia bëri marëveshje me Francën, Ukrainën dhe Britanin (duke përjashtuar Krimen) të largohej nga territoret e okupuara me kusht që atyre duhej tu jepej statusi i indipendencës. Ky ishte qëllimi i Putini se ai donte të bindi opinionin publik botnor se kishte qëllime relativisht pozitive. Ai shkoi në Ukrainë por jo më larg dhe ai po mendonte të largohesh.
Putini gjithashtu të jepte të kuptohej sikur kjo ishte thjesht një mendim i kotë. Ai lajkëtonte Amerikën dhe Europën duke i thënë se duke dështuar përpara forcës Ruse ishin treguar të matur për të evituar një luftë botnore. Në vitet që pasuan diplomatët Rus krijuan një seri takimesh duke ngritur këtë ide sa arritën të implementonin një marrëveshje kolektive e si rezultat në vitin 2012 Franca, Gjermania duke përfshirë. Amerikën ristabilizuan mardhëniet me Rusin. Por Rusia nuk tërhoqi kurrë ushtarët nga Ukraina. Figura e Putinit nga ana diplomatike ishe plotësisht asgjë por duke qëndruar në origjinën e tij duke u pregatitur për invazionin e Ukrainës në vitin 2022. Ky sfond ose histori të lejon të kuptosh shumë kollaj natyrën e negociatave dhe qëllimin e samitit të Alaskës. Kremlini paraqiste kënaqësi takimin e Putinit me Trumpin por qëllimet e tyre ishin shumë të errëta dhe pa asnjë shpresë zgjidhje.
Ndërkaq Preidenti i Ukrainës Zelenski insistoi se nuk do lëshoj as një metër tokë okupatorit. Frika e Kievit ishte se Trumpi do ti bëj presion Ukrainës për ti dhënë fund luftës duke dorëzuar disa toka të pushtuara duke e legjitimuar invazionin dhe duke hapur rrugën për një agresion të ri në një të arthme.
Faktikisht ose historikisht prezenca e SH.B.A. ka qënë pozitive në përfundimin e luftrave ne Europe sigurisht edhe duke treguar të paktên epërsin ushtarake. Wilson bashkoi Francën me Britanin në Versaj sepse trupat Amerikane ndihmuan humbjen e Gjermanis gjatë luftës parë botnore. Mbas luftës dytë botnore Truman kishte parasysh edhe Stalinin ku ushtrija e tyre kishte okupuar pothuajse gjithë lindjen e Europës.
Në vitin 1990 Amerika kishte të drejten të përcaktoj t’arthmen Europiane për arsye se ishte e pa kundërshtushme ndodhi e vetme në fitimin luftës ftohtë dhe njëkohësisht e vetmja krye fuqi botnore. Për ti dhënë fund luftës në ish Jugosllavi
Putini gjithmonë ka zell me përfitu kohë duke
angazhuar bisedime paqësore të pa sinqerta.
Holbrook thiri përfaqësuesit e Serbis, Kroacis dhe Bosnjës për të negociuar në bazën Ajrore Ushtaraka në Dajton,Ohio, për ti dhënë nji mesazh pjesmarësve duke i paraqitur forcën Ajrore Amerikane. Ai ja arriti qëllimit.
Me Ukrainën, në kundërshtim, ndryshoi gjithçka. Washingtoni e ndihmoi materjalisht me armatim por qëndroi larg luftës.. Tashti Sh.B.A. Nuk don të realizoj marrëveshjet me Ukrainën. “Ne kemi mbaruar me furnizimin e Ukrainës në biznesin ushtarak”. Nën Presidenti J.D.Vance bëri një lajmërim me 10 Gusht pese ditë përpara metingut Alaskës. Përsa i përket administratës të Trumpit lufta e Ukrainës nuk është për të treguar forcën Amerikane në Europë, ne do ta paksojmë atë duke ja lëne këtë punë Europës për të mbrojtur shtetasit e tyre.
Kjo nuk do të thotë se administrata do të shmangi diplomacinë me Rusinë. Negociata mund të fillojn të marrin fund por mund të ket përfitime nga ngjarjet e papritura. Por grupi i Trumpit duhet ta ketë parasysh se Putini ka nxitje të përfitoj në kohë duke angazhuar bashkëbisedime të pa sinqerta sikur ai ka vepruar shpesh edhe në të kaluarën. Me që SH.B.A. ka qëndruar larg konfiktit dhe nuk ka asnji interes për ta detyruar Rusinë për një marrëveshje ata që duhet ta ndalojnë luftën janë Ukraina me partnerët e saj. Për herë të parë në njiqind vjet Amerika qëndron një spektator se sa nje pjesmarrës në zgjidhjen e një lufte me rëndësi në Evropë.
Autori: “Michael Kimmage është profesor i historise në Universitetin Katolik të Amerikës dhe autor i librit “Përplasjet: Lufta në Ukrainë dhe origjina e pa stabilitetit të ri global”.
Përkthyer nga WSJ date !6/17 Gusht 2025. Edicioni e Shtunë/e Djelë.
Abdyl Ali Koprëncka
20W 84
New York 16 Gusht 2025.
