Udhëheqësit politikë në rajon vënë në dyshim gjenocidin e Srebrenicës. Një prokuror në Hagë bën thirrje për një rregullore për të ndëshkuar lavdërimin e atyre që urdhëruan dhe kryen masakrën
Pothuajse 26 vjet pas gjenocidit të Srebrenicës, kryer në korrik 1995 në qytetin boshnjak, mohimi i vrasjes së rreth 8,000 burrave dhe të miturve boshnjakë (boshnjakë të fesë myslimane) nga duart e ushtrisë serbe boshnjake, si dhe glorifikimi i kriminelëve të dënuar për Luftën Ballkanike (1991-2001), morën peshë prej udhëheqësve më të shquar në rajon. Udhëheqësit politikë në Serbi, Bosnjë-Hercegovinë dhe Mal të Zi refuzojnë që një shfarosje ndodhi në Srebrenica.
Dhe kjo pavarësisht nga fakti që gjenocidi është demonstruar nga Tribunali Penal Ndërkombëtar për ish Jugosllavinë (ICTY), i cili ka gjykuar kryesit e tij dhe u ratifikua në 2007 nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë e KB. Komisioni Evropian dënon lëvizjen e këtyre udhëheqësve, gjë që i mban ata larg një pranimi të mundshëm në BE.
Në debatin e plotë mbi këtë riinterpretim të historisë, këtë të martë është caktuar të jepet vendimi i apelit në rastin e Ratko Mlladiç. Ish-gjenerali serbo-boshnjak u dënua me burgim të përjetshëm për dhënien e urdhrave për shfarosjen e të gjithë burrave dhe adoleshentëve myslimanë në Srebrenica, dhënë nga shefi i tij politik, Radovan Karadzic , me qëllim për të arritur një Serbi të Madhe pa grupe të tjera etnike. Ky i fundit tashmë po vuan atë dënim në një burg britanik në Isle of Wight.
Ministri i Drejtësisë së Malit të Zi, vuri në dukje se “gjenocidi i Srebrenicës nuk është provuar me besueshmëri”, duke nxitur reagim të menjëhershëm nga Komisioni Evropian. Zëdhënësit e saj kujtuan se BE “hedh poshtë dhe dënon mohimin, relativizimin ose keqinterpretimin e gjenocidit të Srebrenicës, një nga kapitujt më të zinj në historinë moderne evropiane. Refuzimi shtoi se çdo vend që aspiron të bashkohet me BE “duhet të jetë në përputhje me vlerat e demokracisë, të drejtave të njeriut, tolerancës dhe drejtësisë dhe kjo përfshin respektimin e viktimave të gjenocidit.”
Për prokurorin Serge Brammertz, i cili ka qenë në detyrë për 13 vjet dhe ka udhëtuar në Ballkan, mohimi i një gjenocidi është faza e fundit e këtij krimi dhe godet përsëri të mbijetuarit. Sipas mendimit të tij, “lavdërimi i kriminelëve të luftës ndodh në të gjitha bashkësitë e rajonit”, dhe kjo pengon kërkimin për eshtrat e gati 8,000 viktimave të Srebrenicës, që u varrosën në varre masive dhe u zhvendosën në 1995 me ekskavatorë në vende të tjera për të fshirë gjurmët. “Ka familje që u detyruan të zhvarrosin fëmijët e tyre, prindërit ose gjyshërit në copa dhe plagët e tyre janë akoma të hapura,” tha ai, këtë të premte, në një takim me shtypin e huaj në Hagë. Fakti që në Serbi emri i Karaxhiç është dhënë në një rezidencë studentore dhe ai i Mlladiç në një shoqatë veteranësh, i duket atij “e papërgjegjshme dhe domethënëse dhe nuk do të ndryshojë derisa të ketë politikanë që pranojnë gjykimet e gjykatave ndërkombëtare ”, thotë ai.
Një “qytet emblematik”
Kryeministrja serbe Ana Brnabic e përshkruan atë që ndodhi në Srebrenicë si një “masakër”, por konsideron se nuk kishte asnjë gjenocid “sepse jo të gjithë myslimanët boshnjakë në Srebrenicë u asgjësuan; gratë dhe fëmijët mbijetuan”. Kjo u deklarua në vitin 2018, gjatë një interviste me programin Zona e Konfliktit, transmetuar nga kanali televiziv gjerman Deutsche Welle. Brnabic më pas shtoi se “ju nuk mund t’i fajësoni ato që i ndodhën Serbisë, e cila tashmë ka dorëzuar palët kryesore përgjegjëse. “Gjyqtarët e Tribunalit Penal Ndërkombëtar për ish Jugosllavinë gjetën në 2004 se “ushtria serbe boshnjake bëri gjenocid sepse kërkoi të eleminonte 40,000 myslimanët boshnjakë të Srebrenicës, të cilët ishin një popullsi emblematike e grupit të tyre.
Sipas Brammertz, ka kriminelë të dënuar në Ballkan që janë akuzuar përsëri. Të tjerët pretendohen nga Serbia, Kroacia, Bosnja Hercegovina ose Kosova, por nuk ekstradohen midis këtyre vendeve dhe mbesin të lirë. “Nëse vidhni një biçikletë, ju keni një rekord kriminal, por nëse keni qenë një kriminel lufte mund të kandidoni për zgjedhje,” thotë ai, ndërsa bën thirrje për legjislacion për të parandaluar glorifikimin e saj. Ai gjithashtu bën thirrje për mbështetjen e bashkësisë ndërkombëtare, duke menduar nëse politikanët që mohojnë gjenocidin “janë bashkëbisedues të arsyeshëm”.
Ndër mohuesit më aktivë nga prokurori është Milorad Dodik, udhëheqësi i Republika Srpska – entiteti serb i Bosnjës – i cili ka përdorur një lloj shakaje për të skualifikuar drejtësinë ndërkombëtare. Në 2018, ai tha në Bosnjë Hercegovinë se “Muslimanët Boshnjakë shpikën gjenocidin e Srebrenicës”. Më vonë, ai arriti që Asambleja e njësisë (ekuivalente me Parlamentin) të anulonte raportin e botuar nga ai në 2004 dhe që njohu gjenocidin. Në vend të kësaj, ai ka propozuar hulumtim të ri mbi vuajtjet e të gjithë popujve të rajonit të Srebrenicës midis 1992-1995, gjatë luftës në Bosnjë.
