Nga Leonard Veizi
Ekipi i avionit bombardues ishte i trajnuar mirë dhe i ndërgjegjshëm për aktin që po kryenin, por ndoshta ata nuk arritë ta kuptonin deri në fund fuqinë shkatërruese të një bombe të vetme. Vetëm kur panë nga lartësia shpërthimin verbues dhe shtëllungën në formë kërpudhe që u ngjit rrufeshëm deri në re, kuptuan qartë se nga ai çast veç asgjesimit të ushtarëve të frontit, do të mbaninm mbi supe dhe marrjen e jetës së mijëra civilëve të pafajshëm…
…Ishin orët e para të mëngjesit të 6 gushtit 1945. Bombarduesi B-29 i quajtur “Enola Gay” u ngrit nga ishulli Tinian dhe u drejtua nga veriu nga veriperëndimi drejt Japonisë. Objektivi kryesor ishte i bombardimi i qytetit të Hiroshimës. Qyteti kishte një popullsi civile prej gati 300,000 banorësh dhe ishte një qendër e rëndësishme ushtarake, me rreth 43,000 ushtarë.
Bombarduesi, i pilotuar nga komandanti i Grupit 509, Koloneli Pol Tibets, fluturoi në lartësi të ulët me pilot automatik përpara se të ngjitej në 9.500 metra duke iu afrua zonës së synuar. Përafërsisht në orën 8:15 të mëngjesit me kohën e Hiroshimës, “Enola Gay” lëshoi, bombën e koduar “Little Boy” me uranium mbi qytet. Tibbets me avionin e tij u largua menjëherë për të shmangur valën e parashikuar të goditjes. Dyzet e tre sekonda më vonë, një shpërthim i madh ndriçoi qiellin. “Little Boy” shpërtheu 600 metra mbi qytet. Brenda disa minutave, 9 nga 10 persona, vdiqën. Shpërthimi bërthamor çliroi një intensitetit të jashtëzakonshën energjie. Ky akt, pjesë e operacionit ushtarak të njohur si “Manhattan Project”, shënoi herën e parë që një armë bërthamore u përdor në një konflikt ushtarak.
Konteksti historik
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Japonia dhe Shtetet e Bashkuara ishin në një konflikt të ashpër në Paqësor. Pavarësisht humbjeve të mëdha dhe rraskapitjes së burimeve, Japonia refuzonte të dorëzohej. Për të përfunduar luftën shpejt dhe për të shmangur humbjet masive në një pushtim të mundshëm të Japonisë, presidenti amerikan Herri Truman dhe këshilltarët e tij vendosën të përdorin bombat atomike të sapokrijuara.
Më 16 korrik 1945, Robert Openhaime dhe shkencëtarë të tjerë amerikanë testuan bombën e parë atomike të koduar “The Gadget,” në një vend që ndodhet rreth 340 kilometra në jug të Los Alamos, New Mexico.
Hiroshima
Në orën 8:15 të mëngjesit me orën lokale, bombardieri B-29 Enola Gay, i pilotuar nga koloneli Pol Tibets i Forcave Ajrore të Shteteve të Bashkuara, lëshoi “Little Boy” mbi Hiroshimë. Bomba shpërtheu në një lartësi prej rreth 600 metrash mbi qytet, duke çliruar një fuqi shkatërruese të barabartë me rreth 15 kiloton TNT.
Shpërthimi shkaktoi një top të zjarrtë me një temperaturë prej rreth 4000°C, duke shkatërruar menjëherë gjithçka në një rreze prej një kilometri. Rreth 70,000-80,000 njerëz u vranë në çastin e shpërthimit, ndërsa shumë të tjerë vdiqën në ditët dhe muajt në vijim nga plagët dhe efektet e rrezatimit. Infrastruktura e qytetit u shkatërrua pothuajse tërësisht, dhe një zjarr masiv përfshiu pjesë të mëdha të qytetit. Përveç dëmit të menjëhershëm, shpërthimi i bombës atomike solli pasoja të tmerrshme afatgjata. Rrezatimi bërthamor shkaktoi sëmundje dhe deformime te shumë të mbijetuar. Shumë njerëz vdiqën nga leuçemia dhe kanceri i shkaktuar nga rrezatimi në vitet pas shpërthimit. Për më tepër, shpërthimi dhe efektet e tij psikologjike e shoqërore lënë një trashëgimi traumatizuese për popullsinë japoneze.
Nagasaki
Vetëm tri ditë pas shpërthimit të bombës atomike mbi Hiroshimë, një tjetër bombë atomike u lëshua mbi qytetin japonez të Nagasakit. Pas shpërthimit të parë, Japonia ende nuk ishte dorëzuar, duke çuar në vendimin për të përdorur bombën e dytë.
Ndryshe nga “Little Boy”, bomba e Nagasakit, e quajtur “Fat Man”, kishte një dizajn plutoni dhe ishte më e fuqishme. Forca shkatërruese ishte prej rreth 21 kiloton TNT.
Në mëngjesin e 9 gushtit 1945, bombardieri “B-29 Bockscar”, i pilotuar nga majori Çarls Suini, lëshoi “Fat Man” mbi Nagasaki. Ndryshe nga Hiroshima, Nagasaki nuk ishte objektivi i parë; bombardimi fillimisht ishte planifikuar për qytetin Kokura, por për shkak të motit të keq dhe pamjes së kufizuar, objektivi ndryshoi.
Bomba shpërtheu në orën 11:02 të mëngjesit, në një lartësi prej rreth 500 metrash mbi qytet. Kjo ngjarje, e cila ndodhi më 9 gusht 1945, e thelloi edhe më shumë tragjedinë e popullit japonez. Rreth 40,000-75,000 njerëz u vranë menjëherë nga shpërthimi, dhe shumë të tjerë vdiqën nga plagët dhe efektet e rrezatimit në javët dhe muajt në vijim. Sëmundjet dhe vdekjet e lidhura me rrezatimin vazhduan për vite me radhë, duke përfshirë leuçeminë dhe kancerin.
Dorëzimi i Japonisë
Pas shpërthimeve të Hiroshimës dhe Nagasakit, presioni mbi Japoninë për të dorëzuar u rrit ndjeshëm. Më 15 gusht 1945, perandori japonez Hirohito shpalli dorëzimin e pakushtëzuar të Japonisë, duke i dhënë fund Luftës së Dytë Botërore.
Reflektimi
Dy shpërthimet atomike ndryshuan përgjithmonë mënyrën se si njerëzit e perceptonin luftën dhe armët bërthamore. Ngjarjet e Hiroshimës dhe Nagasakit çuan në një reflektim të thellë mbi përdorimin e armëve bërthamore dhe etikën e luftës. Këto akte nxitën reagime të fuqishme në gjithë botën. Disa e panë përdorimin e bombës atomike si një nevojë të pashmangshme për të përfunduar luftën, ndërsa të tjerë e konsideruan atë një akt të pamëshirshëm e të panevojshëm që shkaktoi vuajtje të tmerrshme. Ngjarja e 6 dhe 9 gushtit 1945 u bë një kujtesë e fuqishme e fuqisë shkatërruese të armëve bërthamore. Ajo mbetet një nga çastet më të errëta të historisë moderne, me mësime që rezonojnë edhe sot.
E megjithatë mbi 2000 prova bërthamore u kryen pas vitit 1945, duke kontribuar në përhapjen e armëve bërthamore dhe zhvillimin e arsenaleve shumë më të fuqishme se bombat që u hodhën në Hiroshima dhe Nagasaki.
Kinematografia
Janë realizuar disa filma artistik që trajtojnë temën e shpërthimeve atomike mbi Hiroshimë dhe Nagasaki, duke përfshirë temat e luftës, pasojat humanitare dhe reflektimet morale mbi përdorimin e armëve bërthamore. Disa prej këtyre filmave janë:
“Hiroshima Mon Amour” – 1959
Ky është një film francez i regjisorit Alan Rene. Filmi përqendrohet në një romancë midis një aktoreje franceze dhe një arkitekti japonez, duke shfaqur kujtime të traumës së përjetuar nga shpërthimi atomik në Hiroshima.
“Barefoot Gen” – 1983
Ky është një film i animuar japonez i bazuar në tregimin me të njëjtin emër nga Keizi Nakazava. Filmi tregon historinë e një djaloshi të ri që përjeton shpërthimin atomik në Hiroshima dhe përpiqet të mbijetojë pasojat shkatërruese.
“Black Rain” -1989
Ky film japonez i regjisorit Shohei Mamura fokusohet në pasojat e shpërthimit të bombës në Hiroshima dhe ndjek jetën e të mbijetuarve dhe përpjekjet e tyre për të rindërtuar jetën.
“Fat Man and Little Boy”- 1989
Një dramë historike amerikane që përqendrohet në zhvillimin e bombave atomike gjatë “Projektit Manhattan” dhe pasojat e përdorimit të tyre. Filmi ndjek shkencëtarët dhe liderët ushtarakë të përfshirë në krijimin dhe përdorimin e armëve bërthamore.
“Rhapsody in August” – 1991
Ky film japonez nga regjisori Akira Kurosava tregon historinë e një familjeje që kujton të kaluarën dhe përjetimet e gjyshes së tyre, e cila i mbijetoi shpërthimit të bombës atomike në Nagasaki.
“Hiroshima” – 1995
Një miniseri televizive që përshkruan ngjarjet që çuan në përdorimin e bombës atomike në Hiroshima dhe Nagasaki, duke ofruar perspektiva të ndryshme nga të dyja palët e konfliktit.
“In This Corner of the World” – 2016
Ky është një film i animuar japonez që përqendrohet në jetën e një vajze të re në Hiroshima gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke përfshirë periudhën para dhe pas shpërthimit atomik.
Oppenheimer 2023
“Oppenheimer “është një film dramë thriller biografik epik i vitit 2023 i shkruar, drejtuar dhe prodhuar nga Kristofer Nolan. Ai ndjek jetën e Robert Openhaime, fizikanit teorik amerikan që ndihmoi në zhvillimin e armëve të para bërthamore gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Marrësi i shumë vlerësimeve, “Oppenheimer” fitoi shtatë çmime Oscar, duke përfshirë filmin më të mirë, regjisorin më të mirë për Nolan, aktorin më të mirë për Kilian Mërfi dhe aktorin më të mirë dytësor për Robert Dauni. Ai gjithashtu fitoi pesë çmime Golden Globe dhe shtatë çmime të filmit të Akademisë Britanike, dhe u emërua një nga dhjetë filmat më të mirë të vitit 2023 nga Bordi Kombëtar i Rishikimit dhe Instituti Amerikan i Filmit.
