Vjeshtën e kaluar, e hodha rrëmujën për t’u përballur me muret e bardha të banesës sime në dritën e ndritshme të ditës. Ishte fillimi i një qasjeje më pa faj ndaj shërimit
Kat Lister
Kur Jenny Diski vendosi të udhëtonte për në Antarktidë, ajo e bëri këtë duke pasur parasysh katër muret e dhomës së saj të gjumit. “Muret e bardha, pasqyra të akullta, çarçafë dhe këllëf jastëku të bardhë, blinda të bardha me shirita”, shkroi autorja në udhëtimin e saj të fundit të viteve 1990, Patinazhi në Antarktidë. “Përballë shtratit tim, në dhomën shumë të vogël, një mur dollapësh të pasqyruar pasqyron bardhësinë në vetvete, duke e bërë atë dyfishin e madhësisë që mendonte se ishte.”
Kjo i dha asaj një moment të pastër kënaqësie çdo mëngjes dhe një ndjenjë shtrirjeje. Një ndjenjë e pakufishme që, kur ajo e gjurmoi, ishte shfaqur mes fletëve të bardha të spitalit të njësisë psikiatrike të Londrës Maudsley, ku ajo kishte qenë paciente në moshën 21-vjeçare.
Nuk mund të ishte më ndryshe nga vizioni im për qetësinë. Unë u rrita me një mama për një nënë dhe, si rezultat, zhvillova shpejt një frymë të ngjashme grumbullimi kur ishte fjala për grumbullimin e gjërave dhe shfaqjen e tyre rreth meje. Gjithmonë kam gjetur ngushëllim në këtë qasje të scrapbooking për shtëpitë e shumta ku kam jetuar. Jo më pak, ajo ku jetoj tani: një apartament në të cilin u vendosa në Londrën juglindore në një ditë të hidhur në gusht 2012, duke hapur enë dhe enë qelqi si një neurokirurg preu tumorin e trurit të burrit tim në anën tjetër të qytetit.
Por muret e bardha të Diskit m’u rikthyen në një pasdite të shqetësuar të së dielës vitin e kaluar, në një moment të jetës sime ku po pyesja rrëmujën që kisha grumbulluar që nga vdekja e tij në 2018. “Çfarë kam, pse e kam atë? dhe ku duhet të shkojë?” E kisha pyetur veten në pikëllimin tim. Ajo që pasoi ishte një periudhë riorganizimi furishëm në një përpjekje për të kuptuar se kush isha dhe si duhet të dukej shtëpia ime, pa atë atje. Në veçanti, muret papritmas më hodhën sytë nga unë. A doja të mbaja ende peizazhin me ngjyrë pastel që ai kishte varur – dhe aq i admiruar? Dhe nëse jo, si të lehtësohet faji për heqjen e tij?
Në mëngjesin që shënova opsionin e shënuar “e ve” në sigurimin e shtëpisë sime, i hoqa fotografitë e dasmës sonë dhe i zëvendësova me një spërkatje të posterave të protestave grrrl. Ndjenja që më jepte ishte kënaqësi, kështu që vazhdova të shtoja, duke krijuar një përzierje marramendëse kornizash të përplasura që i ndërroja dhe i ndërroja nga një muaj në tjetrin – duke u përpjekur të arrij një lloj qartësie.
Në vitin 2023, kur shikoja muret kaotike rreth meje, më në fund munda të shihja shpërbërjen e pikëllimit tim të hershëm – si një tokë e huaj në lehtësim të mprehtë – dhe pyesja veten se sa rrëmuja ime ishte një përgjigje ndaj asaj traume të papritur. Ishte pothuajse sikur kisha një detyrim për të shkruar mbi fatkeqësinë me fotografi dhe xhingla: gjëra me shkëlqim që mund të më shpërqendronin nga ajo që sapo kishte ndodhur. Deri në shekullin e 16-të, e bardha zakonisht vishej nga të vejat si një ngjyrë zie, dhe pyes veten nëse një pjesë e vogël e vetes e ndjente këtë teksa hidhja fotografi pa qëllim në muret e bardha në ditët që kalova duke dekoruar vetëm. “Trauma të heq ndjenjën se je në krye të vetes”, shkruan Bessel van der Kolk në librin e tij bestseller The Body Keeps the Score. “Sfida e rimëkëmbjes është të rivendosni pronësinë e trupit dhe mendjes suaj – ndaj vetes suaj.”
Sfida e rimëkëmbjes mund të jetë gjithashtu rivendosja e pronësisë mbi hapësirën tuaj shtëpiake. Vitin e kaluar, m’u kujtua shkrimi i Kolk kur shikova grupet e fotografive që i ngrita në mënyrë të ngathët në vitin 2019. Për herë të parë që nga vdekja e burrit tim, u ndjeva mjaft i distancuar nga gruaja e rastësishme që godiste thonjtë sikur të ishin qelizat malinje. Dhe me të erdhi një ndjenjë paqeje me atë që jam tani. Ndoshta, madje, kush isha atëherë. “Çfarë kam, pse e kam dhe ku duhet të shkojë?” Këto pyetje do të rishfaqen gjithmonë, pavarësisht nga kthesat dhe kthesat e jetës. Por lehtësia ime me hapësirën boshe mes tyre? Epo, ja ku është rimëkëmbja; kjo është gjëja e re.
Ka një copë dërrase druri në dhomën time të ndenjes që e lashë qëllimisht bosh. Dhe pavarësisht detyrimit tim për ta mbushur me diçka, unë i rezistova dëshirës. Muret e mia janë më pak të rrëmujshme tani, dhe megjithëse vështirë se do ta quaja veten dishepull të filozofisë me shirita të bardhë të Diskit, ka diçka në qasjen e saj spartane që ka ngjallur një lloj selektiviteti tek unë. Më pak pajisje në rafte, për shembull. Dhe një qasje më pa faj për të gjitha gjërat – duke përfshirë atë peizazh me ngjyrë pastel – që kam zgjedhur të mos i mbaj. Të thuash se “kam hequr dorë” nga maksimalizmi duket si një fjalë tepër ekstreme. Megjithatë, ka diçka në shpinën time që ndihet në përputhje me të disi. Një heqje dorë nga lloji.
Është e vërtetë që nuk mund të jetojmë në të kaluarën. Por ne mund ta nderojmë atë ndërsa evoluojmë – siç bëri Diski me muret e saj të bardha. Një vend sigurie ishte ajo që ajo po kërkonte në fund në atë repart spitalor, shpjegoi ajo – një harresë e bardhë. Dhe kështu: “Kur dështoi shtrimi në spital, e transferova fantazinë time në idenë e një qelie murgu. Një dhomë e vogël, e zhveshur, e bardhë, pa asgjë që të largonte syrin nga zbrazëtia.”
Sa të ndryshëm mund të jenë dy shkrimtarë. Ndryshe nga Diski, kjo zbrazëti më ka frikësuar gjithmonë. Deri në një moment vjeshtën e kaluar, kur sfidova veten të hiqja gjithçka nga muret dhe t’i përballoja ato në dritën e ndritshme të ditës. Fleta e zbrazët më shikoi përsëri si për të thënë: “Po më pas?” Dhe gjeta rehatinë e ribërë në mosdijen.
