Shkencëtarët thonë se ndërsa kushtet e La Nina-s mund të çojnë në temperatura pak më të ftohta globale në vitin 2025, planeti është ende duke u ngrohur me një normë alarmante të lartë.
Viti i kaluar ishte më i ngrohti në histori, sipas shkencëtarëve europianë, dhe i pari në të cilin temperaturat mesatare globale tejkaluan objektivin e Marrëveshjes së Parisit prej 1.5 gradë Celsius mbi kohën para-industriale.
Temperaturat e larta në vitin 2024 u nxitën pjesërisht nga kushtet klimatike të njohura si El Nino (në spanjisht “djali”), sipas një analize të të dhënave nga Organizata Botërore Meteorologjike.
Në vitin 2025, një fenomen tjetër i njohur si La Nina (spanjisht për “vajzë e vogël”) mund të rezultojë në temperatura pak më të ftohta globale, që do të thotë se rekordi i temperaturës 2024 nuk ka gjasa të thyhet në vitin që sapo kemi hyrë. Por pavarësisht kësaj, 2025 ka të ngjarë të jetë ende ndër tre vitet më të ngrohta të regjistruara, sipas agjencisë britanike të motit dhe klimës, Met Office.
Çfarë janë El Nino dhe La Nina?
El Nino dhe La Nina janë dy klima të kundërta në Oqeanin Paqësor që ndikojnë në motin në mbarë botën.
Erërat tregtare në Paqësor priren të fryjnë nga lindja në perëndim, duke shtyrë ujërat e ngrohta sipërfaqësore drejt Paqësorit perëndimor. El Nino ndodh kur këto erëra dobësohen ose kthehen, duke i bërë ujërat në Paqësorin lindor – në brigjet e Amerikës – më të ngrohta se normalja.
Gjatë periudhave të La Nina-s, erërat tregtare nga lindja në perëndim bëhen më të forta, duke i shtyrë ujërat e ngrohta më në perëndim drejt brigjeve të Australisë dhe Azisë Juglindore. Kjo bën që uji i ftohtë të “largohet” ose të ngrihet nga thellësia e oqeanit, duke i bërë temperaturat e sipërfaqes së detit më të ulëta mesatarisht, veçanërisht në Amerikë.
Si El Nino ashtu edhe La Nina mund të ndikojnë në motin në mbarë botën. Edhe pse çdo episod është i ndryshëm, La Nina shoqërohet me kushte më të lagështa se normalja në disa pjesë të botës, si Australia veriore, Afrika juglindore dhe Brazili verior. Mund të rrisë gjithashtu gjasat e përmbytjeve në disa rajone dhe të shkaktojë një sezon uraganesh më intensive.
Çfarë parashikojnë shkencëtarët për vitin 2025?
Organizata Botërore Meteorologjike (WMO) thotë se kushtet e La Nina-s mund të ndodhin midis nëntorit 2024 dhe shkurtit 2025. Por efekti i tij ftohës në temperaturat globale mund të jetë “i dobët dhe kohëshkurtër”, tha IMO.
“Që nga qershori 2023, ne kemi parë një seri të zgjatur të temperaturave të jashtëzakonshme globale të tokës dhe detit. Edhe nëse ka një ftohje afatshkurtër në La Nina, kjo nuk do të ndryshojë trajektoren afatgjatë të rritjes së temperaturës globale për shkak të gazeve serrë që bllokojnë nxehtësinë në atmosferë”, tha Sekretarja e Përgjithshme e WMO, Celeste Saulo.
Në fakt, meteorologët thonë se parashikimet e temperaturave për vitin 2025 janë jashtëzakonisht të larta duke pasur parasysh mundësinë e kushteve të La Nina-s.
“Vitet si 2025 që nuk dominohen nga efekti i ngrohjes El Nino duhet të jenë më të freskëta. 2016 ishte një vit El Nino dhe në atë kohë ishte viti më i ngrohtë në rekord për temperaturën globale. Megjithatë, krahasuar me parashikimin tonë të vitit 2025, 2016 po duket definitivisht mirë tani”, tha profesori Adam Scaife, i cili drejton parashikimin global të Zyrës së Metologjisë në Mbretërinë e Bashkuar për vitin 2025.
Marrëveshja e Parisit (ende) nuk është shkelur
Temperaturat në vitin 2024 duket se ka gjasa të kalojnë 1.5 gradë Celsius mbi kohën para-industriale për herë të parë, një pikë referimi e vendosur për herë të parë nga marrëveshja e klimës e Parisit e vitit 2015.
Por kalimi i këtij pragu për një vit nuk konsiderohet shkelje e pragut të Parisit. Shkencëtarët thonë se ky prag duhet të kalohet me këmbëngulje, për një periudhë 20-30 vjeçare.
Disa shkencëtarë thonë se lidhja midis ndryshimeve klimatike dhe fenomeneve të La Nina-s dhe El Nino-s nuk është plotësisht e qartë./ S,M
