Platformat e mediave sociale po vihen nën vëzhgimin politik në mbarë botën. Megjithatë, nëse ndalimet janë efektive është e diskutueshme.
Për shumë adoleshentë, është e vështirë të imagjinohet jeta e përditshme pa Tiktok, Snapchat dhe të ngjashme.
Ju lidheni me miqtë, qëndroni të përditësuar me gjërat pak a shumë që ndryshojnë botën që janë aktualisht në trend. Ose thjesht e lini veten të bombardoheni nga rryma e vazhdueshme e memeve dhe videove.
Kjo tingëllon e padëmshme në fillim. Vitet e fundit, megjithatë, rreziqet e platformave janë diskutuar gjithnjë e më shumë në mënyrë kritike. Fokusi është te potenciali i varësisë dhe pasojat për shëndetin mendor të të rinjve.
Christian Montag është profesor i psikologjisë molekulare në Universitetin e Ulm. Hulumtimi i tij fokusohet në mediat sociale dhe ndikimin e tyre në zhvillimin e fëmijëve dhe adoleshentëve.
“Të rinjtë përballen me ngacmimin kibernetik dhe gjuhën e urrejtjes në platforma”, thotë Montag, duke përshkruar anën e errët të mediave sociale. Veçanërisht vajzat e reja vihen nën presion nga përballja e vazhdueshme me imazhet e zbukuruara”.
Në disa vende, politikanët tani janë aktivizuar. Shembulli më i fundit është Australia. Pak javë më parë, parlamenti atje miratoi ligjin më të rreptë në botë për mediat sociale: nga fundi i vitit 2025, personave nën moshën 16 vjeç do t’u ndalohet përdorimi i platformave të mediave sociale.
Debati po merr vrull në mbarë botën. Shteti amerikan i Floridës po planifikon një ndalim të ngjashëm me atë të Australisë.
Norvegjia tashmë ka kufizuar përdorimin e mediave sociale për moshat nën 13 vjeç. Dhe një studim i kohëve të fundit i porositur nga Tamedia tregoi se pothuajse 80 përqind e votuesve zviceranë janë në favor të ndalimit të mediave sociale për moshat nën 16 vjeç.
Ndalohet apo prezantohet?
Ndërkohë, ka edhe zëra që thonë se të rinjtë duhet të mësojnë të përdorin rrjetet sociale në mënyrë të shëndetshme. Konsensusi i përgjithshëm është se herët a vonë ata do të vijnë në kontakt me të gjithsesi, kështu që ndalimet janë kundërproduktive.
Psikologu Montag pranon gjithashtu: “Ne jetojmë në një shoqëri dixhitale. Që në një moshë të caktuar është e nevojshme t’i prezantojmë të rinjtë me këto platforma”. Edukimi mediatik në shkolla është thelbësor dhe prindërit gjithashtu duhet të familjarizohen me Tiktok and Co, shkruan SRF.
Në këtë drejtim, qëllimi i “ndalimeve të vijës së ashpër” si ato në Australi sigurisht që mund të vihet në dyshim. Megjithatë, eksperti paralajmëron urgjentisht që fëmijët të mos përdorin portalet, pasi rreziqet janë shumë të mëdha.
Rrjetet sociale kanë shumë fytyra
Psikologu kërkon gjithashtu që debati të diferencohet: Nga dizajni te algoritmi që vendos se cila përmbajtje shfaqet, ka dallime të mëdha mes platformave të mediave sociale. “Megjithatë, tendenca është se platformat si Tiktok dhe Instagram kanë më shumë gjasa të lidhen me potencialin e varësisë”.
Megjithatë, Montag e sheh rrënjën e problemit në modelin e biznesit të platformave: “Për sa kohë që një industri fiton para duke zgjatur kohën online, unë jam shumë skeptik”. Vështirë se mund të ketë ndonjë platformë “të shëndetshme” për sa kohë që ato përpiqen t’i mbajnë njerëzit në rrjetin e reklamave për aq kohë sa të jetë e mundur dhe të mbledhin sa më shumë të dhëna të përdorshme komerciale rreth tyre.
Prandaj, një alternativë ndaj ndalimeve do të ishte ristrukturimi i modelit të biznesit të platformave./kb
